Темір жол тасымалдау бөлімшесі жұмысының техникалық мөлшерлері

Темір жол (айдың 22 жұ лдызына дейін) ашық жоспарлардың жә не «Ұ К “Қ ТЖ” АҚ арнайы нұ сқ аларының негізінде жалпы барлық вагондар жә не жылжымалы қ ұ рамның тү рлері бойынша жолдар ү шін жү к тиеу жоспарын қ ұ рады.

Жоспарланатын айда жү ктің тү рлері бойынша орташа тә уліктік тиеу:

, ваг (1.8.1)

мұ ндағ ы ∑ р - берілген жү ктің бір айда тасымалданатын кө лемі, т;

р_Т – вагонның жү к тиелуінің техникалық мө лшері, т/ваг;

Т – қ арастырылатын уақ ыт аралығ ы, 30 тә улік.

Темір жол ө зінің тиеу жоспарын жолдық есептеу орталығ ынан (ЖЕО) айдың 24 жұ лдызына дейін, Басты есептеу орталығ ынан (БЕО) ә р жылжымалы қ ұ рам тү рі бойынша жә не жалпы барлық жолдар ү шінкелтірілгенжоспарды – «шахматканы» ө ң деу ү шін хабарлайды (1.8.1-кесте)

1.8.1-кесте. Тасымалдаудың келтірілген жоспары

Бұ л «шахматка» ә р жолғ а техникалық мө лшерлерді қ ұ растыру ү шін негіз болып табылады (айдың 28 жұ лдызына қ арсы). «Шахматканың» негізінде жолдардың тү йіспе бекеттері бойынша вагон ағ ындарының корреспонденциясы қ ұ растырылады.

Тасымалдау департаментінде, жолдың бө лімшелері мен телімдерінде жұ мысты белгілеу ү шін ә р станцияның жү к тиеу жоспары жә не тиелген вагондарды қ абылдау мө лшерлерінің негізінде, жол ішіндегі тиелген вагон ағ ындарының ведомості қ ұ растырылады (жол ішіндегі “шахматка”).

1.8.2-кестеде жол ү шін тиелген вагон ағ ындарының кө лденең кестесі (сызбасы 1.8.1-суретте келтірілген) кө рсетілген.

Б

Бө л. II

А Бө л. I Бө л. III В

1.8.1-сурет. Жол сызбасы

1.8.2-кесте. Тиелген вагон ағ ындарының кө лденең кестесі

1.8.2-кестеден тиелген вагон ағ ындары - қ атынас тү рлері бойынша жергілікті қ атынас, ә кету, ә келу, транзит болып жіктелетіндігі кө рініп тұ р. (сурет 1.8.2).

жол

Бө л. I Бө л. II Бө л. III

ә келу

жергілікті

қ атынас

ә кету

транзит

1.8.2-сурет. Тиелген вагон ағ ындарының жіктелу сызбасы

Ә келу – басқ а жолдардан қ абылданғ ан жә не берілген жолда тү сірілетін вагондар.

Ә кету – берілген жолда басқ а жолдар ү шін тиелетін вагондар.

Жергілікті қ атынас – жолда ө зінің тасымалдау бө лімшелері ү шін тиелетін вагондар.

Транзит – басқ а жолдардан қ абылданатын жә не жү к операциялары орындалмай басқ а жолдарғ а тапсырылатын вагондар.

1.8.2-кестеден вагон ағ ындары бойынша сандық кө рсеткіштер вагон ағ ындарының сә йкес ү йлесімі ретінде анық талатыны кө рініп тұ р:

· тиеу - ә кету мен жергілікті қ атынастың қ осындысынан тұ рады:

U_тиеу=U_{ә кету}+U_ж.қ., ваг;

· тү сіру - ә келу мен жергілікті қ атынастың қ осындысынан тұ рады:

U_{тү с}=U_{ә келу}+U_ж.қ., ваг;

· тиелген вагондарды қ абылдау - транзит пен ә келудің қ осындысынан тұ рады:

U_{қ аб}^тиел=U_тр+U_{ә келу}, ваг;

· тиелген вагондарды тапсыру - транзит пен ә кетудің қ осындысынан тұ рады:

U_тап^тиел=U_тр+U_{ә кету}, ваг;

Жол жұ мысы қ атынас тү рлері (транзит, ә келу, ә кету жә не жергілікті қ атынас) бойынша вагон ағ ындарының қ осындысынан тұ рады:

U=U_тр+U_{ә келу} + U_{ә кету}+U_ж.қ., ваг.

Тиеу жоспары, станцияның ашық тиеу жоспарының негізінде, Ұ лттық Компания «Қ азақ стан темір жолы» АҚ жә не жолдың тиеу бойынша қ осымша тапсырмаларының (маусымдық жү ктерді ә кету, ү кіметтің арнайы тапсырмалары т.с.с.) негізінде белгіленеді:

U_тиеу^жос=U_тиеу+U_тиеу^{қ ос}, ваг

Жалпы тиеуден басқ а жү к жә не вагон тү рлері бойынша тиеу анық талады.

Вагондарды тү сіру мө лшерлері:

- басқ а жолдардан тиелген вагондардың тү сірілуге келуінен (ә келу) U_{ә келу};

- жолдың жергілікті қ атынасында тиеуінен U_ж.қ..;

- жолдағ ы ә р бө лімше ү шін жергілікті жү ктің артығ ынан (немесе жеткіліксіздігінен) DU_{тү с} қ ұ ралады:

DU_{тү с} = , ваг

мұ ндағ ы п_нақ , п_жос – нақ ты жолда бар жә не жоспарлы тиелген вагондардың саны;

Т_жою – тү сірілетін вагондардың артығ ын (жеткіліксіздігін) жою аралығ ы, Т_жою =30 тә у.

Сонымен тү сіру мө лшері:

U_{тү с}^{мө л}=U_{ә келу}+U_ж.қ. ± DU_{тү с}, ваг (1.8.2)

Тиелген вагондарды беру жоспары жол ішіндегі “шахматканың ” негізінде қ ұ растырылады. Бұ л кезде екі тә сіл қ олданылуы мү мкін:

1. Графикалық – тиелген вагон ағ ындарын беру шамасы тиелген вагон ағ ындарының диаграммасы немесе графикалық сызбасы бойынша анық талады. Диаграмма (немесе сызба) жол ішіндегі вагон ағ ындарының “шахматкасы” бойынша қ ұ растырылады;

2. «Эталондардың» - арнайы есеп кестелерінің кө мегімен. Ә рбір тү йіспе бекеті ү шін екі эталон жасалады: жұ п жә не тақ бағ ыты ү шін. Эталондар толтырылмағ ан «шахматка» тү рінде болады, мұ нда осы тү йіспе бекеті арқ ылы берілетін вагон ағ ындарының бағ ыттарына сә йкес келетін торлар ойылғ ан. “Эталонды” “шахматканың ” ү стіне қ ойғ анда ойылғ ан торлар бойынша вагон ағ ындарын беру ө лшемдері есептеледі. Егер берілген бекет бойынша ағ ын толығ ымен ө тпейтін болса, онда эталонда тор жартылай (ү шбұ рышты) кесіледі, ал қ алғ ан жартысында осы бекет арқ ылы беруді есептегенде, ағ ынның ескерілуге тиісті пайызы кө рсетіледі

Тасымалдау жоспарының негізінде анық талғ ан реттеу тапсырмасы бос вагондарды басқ а жолдарғ а беру мө лшерін белгілейді. Реттеу тапсырмасы жылжымалы қ ұ рам тү рі бойынша, бірін-бірі алмастыруын ескере отырып белгіленеді.

Реттеу тапсырмасы келесі сұ рақ тарды шешуді қ арастырады:

- тасымалдау жоспарын бір ай кө лемінде, сондай-ақ алдағ ы аралық та орындау ү шін вагондар паркын қ ажетті тарату;

- темір жолдың пайдаланым жұ мысында пайда болатын қ иындық тарды шешу жә не қ алыпты жұ мысты қ амтамасыз ету мақ сатында – вагондар паркының артығ ын қ ысқ арту;

- маусымдық жү ктерді тасымалдау ү шін белгілі аймақ тарда бос вагондардың қ орын қ ұ ру.

Реттеу тапсырмасының кө лемі қ осымша реттеу тапсырмасын ескере отырып, тиеу мен тү сіру арасындағ ы реттеу айырмасы бойынша анық талады:

± U_р = (U_тиеу –U_{тү с}) ±D U_р, ваг

мұ ндағ ы ±D U_р – бос вагондарды қ абылдау (тапсыру) бойынша қ осымша реттеу тапсырмасы («+» вагондарды резервке қ ою, тиеуді арттыру; «-» бос вагондардың артығ ын жою, бос вагондарды резервтен алу).

Жалпы реттеу айырмасын анық тағ аннан кейін, оларды жылжымалы қ ұ рам тү рі бойынша жалпы жол жә не ә рбір тасымалдау бө лімшесі ү шін есептейді.

Бос вагондарды бағ ыттау схемасы қ ұ рғ ақ жү ктер мен цистерналар ү шін бө лек қ ұ растырылады.

Бос вагондарды бағ ыттау схемасына қ ойылатын негізгі талаптар:

· бос вагондар жү к тү сіру станциясынан тиеу станциясына дейін неғ ұ рлым қ ысқ а жолдармен жету;

· бірін-бірі алмастыра алатын жылжымалы қ ұ рам бір-біріне қ арама-қ арсы бағ ытта жү рмеу керек;

· бірін-бірі алмастыра алатын жылжымалы қ ұ рамның бос жү рісі минималды болу керек.

Тиелген жә не бос вагондарды беру мө лшерлері анық талғ аннан кейін ә р тү йіспе бекеті бойынша жалпы қ абылдау жә не жалпы тапсыру ө лшемдері бекітіледі:

U_{қ аб}^жал=U_{қ аб}^тиел+U_{қ аб}^бос, ваг

U_тап^жал=U_тап^тиел+U_тап^бос, ваг

Тасымалдау бө лімшелерінің тү йіспе бекеттері бойынша пойыздарды беру ө лшемдері осы бекеттер бойынша тиелген жә не бос вагондарды беру мө лшерлерінің жә не тиелген жә не бос пойыздардың қ ұ рамындағ ы вагондардың орташа саны бойынша анық талады:

, пойыздар

, пойыздар

мұ ндағ ы U_тап^тиел, U_тап^бос, U_{қ аб}^тиел, U_{қ аб}^бос – сә йкесінше тиелген жә не бос вагондардың қ абылданғ ан жә не тапсырылғ ан ө лшемдері;

т_тиел, т_бос – тиелген жә не бос пойыздардың қ ұ рамындағ ы вагондар саны.

Темір жолдың қ ұ рылымдық бө лімінің жұ мысын тиелген вагондарда орындалғ ан тасымалдардың санымен сипаттауғ а болады. Темір жол желісінде барлық тасымалдар (шетелге жө нелтілген жә не шетелден келген вагондар саналмайды) тиеуден (бастапқ ы операция) тү сіруге (соң ғ ы операция) дейін орындалады. Сондық тан жалпы жолдар желісі ү шін жұ мысты тиелген вагондардың (бастапқ ы операция) санымен белгілеу қ абылданғ ан. Осы шама тү сірілген вагондардың (соң ғ ы операция) санымен де анық талады, яғ ни жолдар желісі ү шін жұ мыс:

U=U_тиеу=U_{тү с}, ваг

Жол (тасымалдау бө лімшесі) ү шін бастапқ ы операциялар болып тек тиеу ғ ана емес, сондай-ақ берілген қ ұ рылымдық бө лімге тиелген вагондарды қ абылдау да табылады, соң ғ ы операциялар болып, тек тү сіру ғ ана емес, сондай-ақ тиелген вагондарды тапсыру да табылады. Сондық тан жол (тасымалдау бө лімшесінің) жұ мысын тиелген вагондар жә не тиелген кү йде қ абылданғ ан вагондар санымен (бастапқ ы операциялар бойынша) анық тау қ абылданғ ан. Бұ л тү сірілген жә не тиелген кү йде тапсырылғ ан вагондар санына (соң ғ ы операциялар) сә йкес келеді. Сонымен, жол (тасымалдау бө лімшесі) ү шін жұ мыс:

U = U_тиеу +U_{қ аб}^тиел=U_{тү с} +U_тап^тиел, ваг

Жұ мыс бойынша вагондар паркы анық талады:

п=U ´ Q, ваг (1.8.3)

мұ ндағ ы Q – вагон айналымы, тә у.

Техникалық мө лшерлеу жү йесінде жол жә не тасымалдау бө лімшелерінің жұ мысы вагондардың жұ мыс паркының барлық категориялары ү шін анық талады, мұ нда есептеудің ың ғ айлылығ ы ү шін тасымалдау ү рдісінің бастапқ ы немесе соң ғ ы операциялары қ олданылады. Сондай-ақ бос вагондар паркы да “жұ мыс” атқ арады деп шартты тү рде қ абылданады да, тиелген вагондардың жұ мысы секілді есептеледі.

Тиелген вагондардың вагон километрлері жалпы å пS_тиел жә не қ атынас тү рлері: жергілікті å пS_ж.қ., ә келу å пS_{ә келу}, ә кету å пS_{ә кету} жә не транзит å пS_тр бойынша есептеледі. Мұ нда транзит жә не ә кету ә р шығ у бекеті бойынша, ал ә келу жә не жергілікті қ атынас бө лімшелер жә не бағ ыттар бойынша жіктеледі.

Транзитті ағ ындардың жү рген жолының қ ашық тығ ы вагондарды қ абылдау жә не тапсыру бекеттерінің арасындағ ы қ ашық тық бойынша қ абылданады.

Ә кету жә не жергілікті қ атынаста жү ретін вагондардың жү рген жолының қ ашық тығ ы, станциялық тасымалдау жоспары бойынша, жү к тиеу станциясынан жү к тү сіру станциясына немесе шығ у бекетіне дейінгі қ ашық тық арқ ылы анық талады.

Ә келінетін вагондардың жү рген жолының қ ашық тығ ы кө рші жолдан қ абылдау бекетінен бастап, бө лімшеге кіру бекетіне дейінгі дә л қ ашық тық бойынша, ал бө лімше ішіндегі жү рген жолы бө лімшеге кіру бекетінен бастап, бө лімшедегі шартты жү к тү сіру орталығ ына дейінгі жуық қ ашық тық бойынша анық талады.

Шартты тү сіру орталығ ы ретінде:

· бө лімше ішінде жү к тү сіру біркелкі таратылғ ан кезде, географиялық орталық қ абылданады;

· жү к жұ мысы бір ауданның бірнеше бекеттерінде шоғ ырланса, жү кті жаппай тү сіру ауданы қ абылданады;

· жү к жұ мысы бө лімшенің бірқ атар станциялары бойынша таратылса, орта шамаменқ абылданады.

Жү к вагондарын уақ ыт бойынша қ олданудың кешенді кө рсеткіші болып вагон айналымы табылады.

Вагонның айналым уақ ытын есептеу ү шін ә детте ү ш мү шелі формула қ олданылады. Жалпы жұ мыс паркы ү шін бұ л формула келесі тү рде сипатталады:

, тә у (1.8.4 )

мұ ндағ ы l_тиел – вагонның тиелген кү йдегі рейсі, км;

α – бос жү ріс коэффициенті;

V_тел – телімдік жылдамдық, км/сағ;

L_тех – вагон ө рісі, км;

t_тех – вагонның техникалық станцияда орташа аялдауы, сағ;

k_ж.ж. – вагондардың жалпы жұ мыс паркы ү шін жергілікті жұ мыс коэффициенті;

t_{жү к} – вагонның бір жү к операциясында орташа аялдауы, сағ.

Вагон айналымы формуласының бірінші элементі вагон ө зінің айналым уақ ытының қ ай бө лігін жолғ а жұ мсайтынын, яғ ни жү рісте жә не аралық станцияларда тоқ тауын кө рсетеді. Екінші элементі вагонның айналым уақ ыты ішінде техникалық станцияларда аялдауын кө рсетеді. Мұ нда шамасы вагонның айналым уақ ыты ішінде ө ткен техникалық станциялардың орташа санын кө рсетеді. Ү шінші элементі вагонның айналым уақ ыты ішінде тиеу жә не тү сіру станцияларында аялдау уақ ытын сипаттайды.

Жұ мыс паркының категориялары бойынша вагонның айналым уақ ытын есептеу 1.8.3-кестеде кө рсетілген формулалар бойынша жү ргізіледі

1.8.3-кесте. Парк категориялары бойынша вагон айналымының есепті формулалары

Парк категориялары	Формулалар
1. Вагондардың жалпы жұ мыс паркы,   соның ішінде: а) тиелген вагондар паркы     б) бос вагондар паркы	, тә у   , тә у   , тә у
2. Жергілікті жү к тиелген вагондардың жалпы паркы,   соның ішінде: а) бө лімшенің ө зінде тү сірілетін б) кө рші бө лімшелерге берілетін	, тә у     , тә у , тә у
3. Транзитті жү к тиелген вагондардың жалпы паркы,   соның ішінде: а) А шығ у бекеті арқ ылы     б) Б шығ у бекеті арқ ылы	, тә у     , тә у , тә у

Жалпы жұ мыс паркының вагондарын қ олдануды терең талдау ү шін вагон айналымының бес мү шелі формуласы қ олданылады:

, тә у

мұ ндағ ы V_т – техникалық жылдамдық, км/сағ;

β – жылдамдық коэффициенті;

L_{ө ң д}, L_тр – сә йкесінше ө ң делетін жә не ө ң делмейтін транзитті вагондардың вагон ө рісі, км;

t _{ө ң д}, t_тр – сә йкесінше ө ң делетін жә не ө ң делмейтін транзитті вагонның орташа аялдауы, сағ.

Вагон айналымының бес мү шелі формуласының бірінші элементі вагонның жү рісте болу уақ ытын, екінші элементі аралық станцияларда болу уақ ытын, ү шінші элементі вагондарды ө ң дейтін техникалық станцияларда болу уақ ытын, тө ртінші элементі транзитті вагондарды ө ң дейтін техникалық станцияларда болу уақ ытын, бесінші элементі тиеу-тү сіру станцияларында болу уақ ытын білдіреді.

Вагонның орташа тә уліктік жү рген жолы вагонның тә улікте жү ріп ө ткен қ ашық тығ ын кө рсетеді. Оны келесі формулалар бойынша анық тауғ а болады:

, км/тә у (1.8.5)

, км/тә у (1.8.6)

мұ ндағ ы l – вагонның толық рейсі, км;

Q – вагон айналымы, тә у;

∑ nS – вагондардың жалпы жү рген жолы, вагон-км;

п – вагондардың жұ мыс паркы, вагон-тә у.

Орташа тә уліктік жү рген жолды жұ мыс паркының категориялары бойынша есептегенде, жү ріп ө ткен жолдың, парктың, рейстің жә не айналымның сә йкес шамаларын қ олдану керек.