Hicrət Hədisi

ح د ي ث أ َ ب ِ ي ب َ ك ْ ر ٍ ع َ ن ِ ا ل ْ ب َ ر َ ا ء ِ ب ْ ن ِ ع َ ا ز ِ ب ٍ ق َ ا ل َ: ج َ ا ء َ أ َ ب ُ و ب َ ك ْ ر ٍ ، إ ِ ل ى أ َ ب ِ ي ف ِ ي م َ ن ْ ز ِ ل ِ ه ِ ف َ ا ش ْ ت َ ر َ ى م ِ ن ْ ه ُ ر َ ح ْ ل ا ً ف َ ق َ ا ل َ ل ِ ع َ ا ز ِ ب ٍ: ا ب ْ ع َ ث ِ ا ب ْ ن َ ك َ ي َ ح ْ م ِ ل ُ ه ُ م َ ع ِ ي ق َ ا ل َ: ف َ ح َ م َ ل ْ ت ُ ه ُ م َ ع َ ه ُ و َ خ َ ر َ ج َ أ َ ب ِ ي ي َ ن ْ ت َ ق ِ د ُ ث َ م َ ن َ ه ُ ف َ ق َ ا ل َ ل َ ه ُ أ َ ب ِ ي: ي َ ا أ َ ب َ ا ب َ ك ْ ر ٍ ح َ د ّ ِ ث ْ ن ِ ي ك َ ي ْ ف َ ص َ ن َ ع ْ ت ُ م َ ا ح ِ ي ن َ س َ ر َ ي ْ ت َ م َ ع َ ر َ س ُ و ل ِ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ أ َ س ْ ر َ ي ْ ن َ ا ل َ ي ْ ل َ ت َ ن َ ا ، و َ م ِ ن َ ا ل ْ غ َ د ِ ، ح َ ت ّ َ ى ق َ ا م َ ق َ ا ئ ِ م ُ ا ل ظ ّ َ ه ِ ي ر َ ة ِ و َ خ َ ل ا َ ا ل ط ّ َ ر ي ق ُ ، ل ا َ ي َ م ُ ر ّ ُ ف ِ ي ه ِ أ َ ح َ د ٌ ف َ ر ُ ف ِ ع َ ت ْ ل َ ن َ ا ص َ خ ْ ر َ ة ٌ ط َ و ِ ي ل َ ة ٌ ، ل َ ه َ ا ظ ِ ل ّ ٌ ، ل َ م ْ ت َ ا ت ِ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل ش ّ َ م ْ س ُ ف َ ن َ ز َ ل ْ ن َ ا ع ِ ن ْ د َ ه ُ ، و َ س َ و ّ َ ي ْ ت ُ ل ِ ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ م َ ك َ ا ن ً ا ب ِ ي َ د ِ ي ي َ ن َ ا م ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ ب َ س َ ط ْ ت ُ ف ِ ي ه ِ ف َ ر ْ و َ ة ً و َ ق ُ ل ْ ت ُ: ن َ م ْ ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ و َ أ َ ن َ ا أ َ ن ْ ف ُ ض ُ ل َ ك َ م َ ا ح َ و ْ ل َ ك َ ، ف َ ن َ ا م َ و َ خ َ ر َ ج ْ ت ُ أ َ ن ْ ف ُ ض ُ م َ ا ح َ و ْ ل َ ه ُ ، ف َ إ ِ ذ َ ا أ َ ن َ ا ب ِ ر َ ا ع ٍ م ُ ق ْ ب ِ ل ٍ ب َ غ َ ن َ م ِ ه ِ إ ِ ل َ ى ا ل ص ّ َ خ ْ ر َ ة ِ ، ي ُ ر ِ ي د ُ م ِ ن ْ ه َ ا م ِ ث ْ ل َ ا ل ّ َ ذ ِ ي أ َ ر َ د ْ ن َ ا ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ل ِ م َ ن ْ أ َ ن ْ ت َ ي َ ا غ ُ ل ا َ م ُ ف َ ق َ ا ل َ: ل ِ ر َ ج ُ ل ٍ م ِ ن ْ أ َ ه ْ ل ِ ا ل ْ م َ د ِ ي ن َ ة ِ (أ َ و ْ م َ ك ّ َ ة َ) ق ُ ل ْ ت ُ: أ َ ف ِ ي غ َ ن َ م ِ ك َ ل َ ب َ ن ٌ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ ق ل ْ ت ُ: أ َ ف َ ت َ ح ْ ل ُ ب ُ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ ف َ أ َ خ َ ذ َ ش َ ا ة ً ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ا ن ْ ف ُ ض ِ ا ل ض ّ َ ر ْ ع َ م ِ ن َ ا ل ت ّ ُ ر َ ا ب ِ و َ ا ل ش ّ َ ع َ ر ِ و َ ا ل ْ ق َ ذ َ ى (ق َ ا ل َ ا ل ر ّ َ ا و ِ ي: ف َ ر َ أ َ ي ْ ت ُ ا ل ْ ب َ ر َ ا ء َ ي َ ض ْ ر ِ ب ُ إ ِ ح ْ د َ ى ي َ د َ ي ْ ه ِ ع َ ل َ ى ا ل أ ُ خ ْ ر َ ى ، ي َ ن ْ ف ُ ض ُ) ف َ ح َ ل َ ب َ ف ِ ي ق َ ع ْ ب ٍ ك ُ ث ْ ب َ ة ً م ِ ن ْ ل َ ب َ ن ٍ ، و َ م َ ع ِ ي إ ِ د َ ا و َ ة ٌ ح َ م َ ل ْ ت ُ ه َ ا ل ِ ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ي َ ر ْ ت َ و ِ ي م ِ ن ْ ه َ ا ، ي َ ش ْ ر َ ب ُ و َ ي َ ت َ و َ ض ّ َ أ ُ ف َ أ َ ت َ ي ْ ت ُ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ َ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ف َ ك َ ر ِ ه ْ ت ُ أ َ ن ْ أ ُ و ق ِ ظ َ ه ُ ف َ و َ ا ف َ ق ْ ت ُ ه ُ ح ِ ي ن َ ا س ْ ت َ ي ْ ق َ ظ َ ف َ ص َ ب َ ب ْ ت ُ م ِ ن َ ا ل ْ م َ ا ء ِ ع َ ل َ ى ا ل ل ّ َ ب َ ن ِ ، ح َ ت ّ َ ى ب َ ر َ د َ أ َ س ْ ف َ ل ُ ه ُ ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ا ش ْ ر َ ب ْ ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ ق َ ا ل َ: ف َ ش َ ر ِ ب َ ح َ ت ّ َ ى ر َ ض ِ ي ت ُ ث ُ م ّ َ ق َ ا ل َ: أ َ ل َ م ْ ي َ أ ْ ن ِ ل ِ ل ر ّ َ ح ِ ي ل ِ ق ُ ل ْ ت ُ: ب َ ل َ ى ق َ ا ل َ: ف َ ا ر ْ ت َ ح َ ل ْ ن َ ا ب َ ع ْ د َ م َ ا م َ ا ل َ ت ِ ا ل ش ّ َ م ْ س ُ و َ ا ت ّ َ ب َ ع َ ن َ ا س ُ ر َ ا ق َ ة ُ ب ْ ن ُ م َ ا ل ِ ك ٍ ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: أ ُ ت ِ ي ن َ ا ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ ف َ ق َ ا ل َ: ل ا َ ت َ ح ْ ز َ ن ْ إ ِ ن ّ َ ا ل ل ه َ م َ ع َ ن َ ا ف َ د َ ع َ ا ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل ن َ ب ِ ي ّ ُ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ف َ ا ر ْ ت َ ط َ م َ ت ْ ب ِ ه ِ ف َ ر َ س ُ ه ُ إ ِ ل َ ى ب َ ط ْ ن ِ ه َ ا ، أ ُ ر َ ى ف ِ ي ج َ ل َ د ٍ م ِ ن َ ا ل أ َ ر ْ ض ِ ف َ ق َ ا ل َ: إ ِ ن ّ ِ ي أ ُ ر َ ا ك ُ م َ ا ق َ د ْ د َ ع َ و ْ ت ُ م َ ا ع َ ل َ ي ّ َ ف َ ا د ْ ع ُ و َ ا ل ِ ي ف َ ا ل ل ه ُ ل َ ك ُ م َ ا أ َ ن ْ أ َ ر ُ د ّ َ ع َ ن ْ ك ُ م َ ا ا ل ط ّ َ ل َ ب َ ف َ د َ ع َ ا ل َ ه ُ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ُ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ف َ ن َ ج َ ا ف َ ج َ ع َ ل َ ل ا َ ي َ ل ْ ق َ ى أ َ ح َ د ً ا إ ِ ل ا ّ َ ق َ ا ل َ: ك َ ف َ ي ْ ت ُ ك ُ م ْ م َ ا ه ُ ن َ ا ف َ ل ا َ ي َ ل ْ ق َ ى أ َ ح َ د ً ا إ ِ ل ا ّ َ ر َ د ّ َ ه ُ ق َ ا ل َ: و َ و َ ف ى ل َ ن َ ا

1893. Bə ra İ bn Azib y deyir ki, Ə bu Bə kr y atam evdə olduğ u vaxt yanı na gə ldi və ondan bir minik də və si aldı. Ə bu Bə kr, atam Azibə y dedi: “Mə nimlə bə rabə r oğ lunu da gö ndə r evə qə də r ö tü rsü n. Mə n də heyvanı sü rə rə k ç ö lə ç ı xdı m. Atam də və nin pulunu alı rdı. Bu vaxt Ə bu Bə krə: “Ey Ə bu Bə kr! Peyğ ə mbə r r ilə bə rabə r getdiyiniz zaman nə lə r baş verdi? Onu bizə danı ş ” dedi. Ə bu Bə kr: “Bə li, bü tü n gecə ni yol getdik. Nə hayə t gü nə ş zenitdə idi. Yol tə mamilə boş almı ş dı. Oradan heç kimsə keç mirdi. Gö zü mü zə uzun kö lgə li bir qaya gö rsə ndi. Onun ü zə rinə gü nə ş dü ş mə miş di. Qayanı n yanı nda endik. Mə n qayanı n kö lgə sində Peyğ ə mbə rin r dincə lmə si ü ç ü n yerə bir ş eylə r salaraq ə limlə bir yer hazı rladı m. Sə n yat Ya Rə sulullah! Mə n də ə trafa nə zə r salı m ki, dü ş mə n olması n. Peyğ ə mbə r r yatdı. Mə n də ə trafı araş dı rmaq ü ç ü n ç ı xdı m. Qoyunları nı qayaya tə rə f gə tirə n bir ç obanı gö rdü m. O, da bizim kimi qayanı n kö lgə sində faydalanmaq istə yirdi. Mə n: “Sə n kimi ç obanı san” dedim. O: “Mə kkə ə halisində n və ya Mə kkə li birinin” dedi. Mə n: “Sə nin qoyunları nda sü d varmı? ” dedim. O: “Bə li, sağ aram” dedi və bir qoyun tutaraq (sağ dı). Mə n: “Mə mə sini torpaqdan, otdan tə mi və pislikdə n tə mizlə ” dedim. Ravi: “Mə n Bə ranı ə lini digə rinə vuraraq iş arə etdiyini gö rdü m. Ç oban ç ox az bir sü d sağ dı. Peyğ ə mbə r r ü ç ü n apardı m. Peyğ ə mbə rin r isə su iç diyi, də stə maz aldı ğ ı bir qabı vardı. Onun yanı na gə ldim. Yuxudan oyatmamaq ü ç ü n oyanana qə də r gö zlə dim. Sü dü n ü stü nə bir az su da tö kdü m, hə tta qabı n aş ağ ı hissə si soyudu. Peyğ ə mbə r r oyandı qda ona: “İ ç ” dedim. Peyğ ə mbə r r iç di, mə n də bundan xoş oldum. Peyğ ə mbə r: “hə rə kə t etmə k vaxtı gə ldi” deyə buyurdu. Mə n: “bə li” dedim. Gü nə ş batmağ a meyl etdikdə hə rə kə t etmə yə baş ladı q. Arxamı zca Suraka İ bn Mə lik dü ş mü ş dü. Mə n: “Bizə yaxı nlaş ı r” dedi. Peyğ ə mbə r: “ Lə Tə hzə n İ nnə allahə Mə anə - Ü zü lmə, Allah bizimlə dir və onu ə leyhinə dua etdi”. Bundan sonra Surakanı n atı qarnı na kimi torpağ a batdı. Zə nn edirə m biz bu vaxt dü z və sə rt bir ə razidə idik. Suraka: “Mə n bilirə m ki, siz mə nim ə leyhimə bə d dua etmisiniz. İ ndi isə xeyir dua edin. And olsun ki, mə n sizin ardı nı zca dü ş mə yə cə yə m və hə r kə si sizdə n geri dö ndə rə cə yə m. Bu sö zdə n sonra Peyğ ə mbə r r ona xeyir dua etdi. O da qurtuldu. Geri dö ndü kdə qovuş duğ u hə r bir kə si geri ç evirdi. Suraka bizə bu cü r kö mə klik gö stə rdi”. (Buxari 3615, Muslim 7706, 3015/5)

Hg

Dc

ك ت ا ب ا ل ت ف س ي ر

Tə fsir Kitabı

Ab

Ef

ك ت ا ب ا ل ت ف س ي ر

Tə fsir Kitabı

ح د ي ث أ َ ب ِ ي ه ُ ر َ ي ْ ر َ ة َ ر ض ي ا ل ل ه ع ن ه ، ق َ ا ل َ: ق َ ا ل َ ر َ س ُ و ل ُ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ: ق ِ ي ل َ ل ِ ب َ ن ِ ي إ ِ س ْ ر َ ا ئ ِ ي ل َ: ا د ْ خ ُ ل ُ و ا ا ل ْ ب َ ا ب َ س ُ ج ّ َ د ً ا ، و َ ق ُ و ل ُ و ا ح ِ ط ّ َ ة ٌ ، ف َ ب َ د ّ َ ل ُ و ا ف َ د َ خ َ ل ُ و ا ي َ ز ْ ح َ ف ُ و ن َ ع َ ل َ ى أ َ س ْ ت َ ا ه ِ ه ِ م ْ ، و َ ق َ ا ل ُ و ا: ح َ ب ّ َ ة ٌ ف ِ ي ش َ ع ْ ر َ ة ٍ

1894. Ə bu Hü reyrə y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “İ srail oğ ulları na deyildi: “Qapı sı ndan (Allaha) sə cdə edə n halda “Hittə! Bizi bağ ı ş la! ” sö ylə yə rə k daxil olun, biz də gü nahları nı zı bağ ı ş layarı q”. Onlar isə ə mri də yiş dirib arxaları ü stə imə klə yə rə k girdilə r və “Hittə! ” ə və zinə “Hə bbə tun - Tü kü n iç ində bir də n” dedilə r. (Buxari 3403, 4641, Muslim 7708, 3015/1)

ح د ي ث أ َ ن َ س ِ ب ْ ن ِ م َ ا ل ِ ك ٍ ر ض ي ا ل ل ه ع ن ه ، أ َ ن ّ َ ا ل ل ه َ ت َ ع َ ا ل َ ى ت َ ا ب َ ع َ ع َ ل َ ى ر َ س ُ و ل ِ ه ِ ، ق َ ب ْ ل َ و َ ف َ ا ت ِ ه ِ ح َ ت ّ َ ى ت َ و َ ف ّ َ ا ه ُ أ َ ك ْ ث َ ر َ م َ ا ك َ ا ن َ ا ل ْ و َ ح ْ ي ُ ث ُ م ّ َ ت ُ و ُ ف ّ ِ ي َ ر َ س ُ و ل ُ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ب َ ع ْ د ُ

1895. Ə nə s İ bn Malik y demiş dir: “Peyğ ə mbə rinin r və fatı ndan ə vvə l Uca Allah ona ardı cı l olaraq və hy nazil etdi. Nə hayə t, onun və fatı na az qalmı ş Allah ona lap ç ox və hy nazil etmə yə baş ladı. Bundan sonra Allahı n Rə sulu  və fat etdi.” (Buxari 4982, Muslim 7709, 3016/2)

ح د ي ث ع ُ م َ ر َ ب ْ ن ِ ا ل ْ خ َ ط ّ َ ا ب ِ ، أ َ ن ّ َ ر َ ج ُ ل ا ً م ِ ن َ ا ل ْ ي َ ه ُ و د ِ ق َ ا ل َ ل َ ه ُ: ي َ ا أ َ م ِ ي ر َ ا ل ْ م ُ ؤ ْ م ِ ن ِ ي ن َ آ ي َ ة ٌ ف ِ ي ك ِ ت َ ا ب ِ ك ُ م ْ ت َ ق ْ ر َ ء ُ و ن َ ه َ ا ، ل َ و ْ ع َ ل َ ي ْ ن َ ا ، م َ ع ْ ش َ ر َ ا ل ْ ي َ ه ُ و د ِ ن َ ز َ ل َ ت ْ ، ل ا َ ت ّ َ خ َ ذ ْ ن َ ا ذ ل ِ ك َ ا ل ْ ي َ و ْ م َ ع ِ ي د ً ا ق َ ا ل َ: أ َ ي ّ ُ آ ي َ ة ٍ ق َ ا ل َ (ا ل ْ ي َ و ْ م َ أ َ ك ْ م َ ل ْ ت ُ ل َ ك ُ م ْ د ِ ي ن َ ك ُ م ْ و َ أ َ ت ْ م َ م ْ ت ُ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ ن ِ ع ْ م َ ت ِ ي و َ ر َ ض ِ ي ت ُ ل َ ك ُ م ُ ا ل إ ِ س ْ ل ا َ م َ د ِ ي ن ً ا) ق َ ا ل َ ع ُ م َ ر ُ: ق َ د ْ ع َ ر َ ف ْ ن َ ا ذ َ ل ِ ك َ ا ل ْ ي َ و ْ م َ ، و َ ا ل ْ م َ ك َ ا ن َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ز َ ل َ ت ْ ف ِ ي ه ِ ع َ ل َ ى ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ و َ ه ُ و َ ق َ ا ئ ِ م ٌ ب ِ ع َ ر َ ف َ ة َ ، ي َ و ْ م َ ج ُ م ُ ع َ ة ٍ

1896. Ö mə r İ bn Xə ttab y rə vayə t edir ki, bir yə hudi ona belə dedi: “Ey mö minlə rin ə miri! Sizin Kitabı nı zda oxuduğ unuz elə bir ayə vardı r ki, o, biz yə hudilə rə nazil olsaydı, hə min gü nü bayram edə rdik.” Ö mə r: “Hansı ayə dir o? ” deyə soruş du. (Yə hudi): “Bu gü n dininizi sizin ü ç ü n kamil etdim, sizə olan nemə timi tamamladı m və din olaraq sizin ü ç ü n İ slamı bə yə nib seç dim”. (ə l-Maidə 3). ayə sidir deyə cavab verdi. Ö mə r: “Biz bu ayə nin nazil olduğ u gü nü də, yeri də bilirik. Bu ayə Peyğ ə mbə rə r cü mə gü nü, Ə rə fatda nazil olmuş dur.” (Buxari 45, Muslim 7710, 7711, 3017/3)

ح د ي ث ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ ، ع َ ن ْ ع ُ ر ْ و َ ة َ ا ب ْ ن ِ ا ل ز ّ ُ ب َ ي ْ ر ِ ، أ َ ن ّ َ ه س َ أ َ ل َ ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ ع َ ن ْ ق َ و ْ ل ِ ا ل ل ه ِ ت َ ع َ ا ل َ ى (و َ إ ِ ن ْ خ ِ ف ْ ت ُ م ْ) إ ِ ل َ ى (و َ ر ُ ب َ ا ع َ) ف َ ق َ ا ل َ ت ْ: ي َ ا ا ب ْ ن َ أ ُ خ ْ ت ِ ي ه ِ ي َ ا ل ْ ي َ ت ِ ي م َ ة ُ ت َ ك ُ و ن ُ ف ِ ي ح َ ج ْ ر ِ و َ ل ِ ي ّ ِ ه َ ا ، ت ُ ش َ ا ر ِ ك ه ُ ف ِ ي م َ ا ل ِ ه ِ ، ف َ ي ُ ع ْ ج ِ ب ُ ه ُ م َ ا ل ُ ه َ ا و َ ج َ م َ ا ل ُ ه َ ا ف َ ي ُ ر ِ ي د ُ و َ ل ِ ي ّ ُ ه َ ا أ َ ن ْ ي َ ت َ ز َ و ّ َ ج َ ه َ ا ب ِ غ َ ي ْ ر ِ أ َ ن ْ ي ُ ق ْ س ِ ط َ ف ِ ي ص َ د َ ا ق ِ ه َ ا ، ف َ ي ُ ع ْ ط ِ ي َ ه َ ا م ِ ث ْ ل َ م َ ا ي ُ ع ْ ط ِ ي ه َ ا غ َ ي ْ ر ُ ه ُ ف َ ن ُ ه ُ و ا أ َ ن ْ ي َ ن ْ ك ِ ح ُ و ه ُ ن ّ َ إ ِ ل ا ّ َ أ َ ن ْ ي ُ ق ْ س ِ ط ُ و ا ل َ ه ُ ن ّ َ ، و َ ي َ ب ْ ل ُ غ ُ و ا ب ِ ه ِ ن ّ َ أ َ ع ْ ل َ ى س ُ ن ّ َ ت ِ ه ِ ن ّ َ م ِ ن َ ا ل ص ّ َ د َ ا ق ِ ، و َ أ ُ م ِ ر ُ و ا أ َ ن ْ ي َ ن ْ ك ِ ح ُ و ا م َ ا ط َ ا ب َ ل َ ه ُ م ْ م ِ ن َ ا ل ن ّ ِ س َ ا ء ِ س ِ و َ ا ه ُ ن ّ َ ق َ ا ل َ ت ْ ع َ ا ئ ِ ش َ ة ُ: ث ُ م ّ َ إ ِ ن ّ َ ا ل ن ّ َ ا س َ ا س ْ ت َ ف ْ ت َ و ْ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، ب َ ع ْ د َ ه ذ ِ ه ِ ا ل آ ي َ ة ِ ف َ أ َ ن ْ ز َ ل َ ا ل ل ه ُ (و َ ي َ س ْ ت َ ف ْ ت ُ و ن َ ك َ ف ِ ي ا ل ن ّ ِ س َ ا ء ِ) إ ِ ل َ ى ق َ و ْ ل ِ ه ِ (و َ ت َ ر ْ غ َ ب ُ و ن َ أ َ ن ْ ت َ ن ْ ك ِ ح ُ و ه ُ ن ّ َ) و َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ذ َ ك َ ر َ ا ل ل ه ُ أ َ ن ّ َ ه ُ ي ُ ت ْ ل َ ى ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ ف ِ ي ا ل ْ ك ِ ت َ ا ب ِ ، ا ل آ ي َ ة ُ ا ل أ ُ و ل َ ى ا ل ّ َ ت ِ ي ق َ ا ل َ ف ِ ي ه َ ا (و َ إ ِ ن ْ خ ِ ف ْ ت ُ م ْ أ َ ن ْ ل ا َ ت ُ ق ْ س ِ ط ُ و ا ف ي ا ل ْ ي َ ت َ ا م َ ى ف َ ا ن ْ ك ِ ح ُ و ا م َ ا ط َ ا ب َ ل َ ك ُ م ْ م ِ ن َ ا ل ن ّ ِ س َ ا ء ِ) ق َ ا ل َ ت ْ ع َ ا ئ ِ ش َ ة ُ: و َ ق َ و ْ ل ُ ا ل ل ه ِ ف ِ ي ا ل آ ي َ ة ِ ا ل أ ُ خ ْ ر َ ى (و َ ت َ ر ْ غ َ ب ُ و ن َ أ َ ن ْ ت َ ن ْ ك ِ ح ُ و ه ُ ن ّ َ) ي َ ع ْ ن ِ ي ه ِ ي َ ر َ غ ْ ب َ ة ُ أ َ ح َ د ِ ك ُ م ْ ل ِ ي َ ت ِ ي م َ ت ِ ه ِ ا ل ّ َ ت ِ ي ت ك ُ و ن ُ ف ِ ي ح َ ج ْ ر ِ ه ِ ، ح ِ ي ن َ ت َ ك ُ و ن ُ ق َ ل ِ ي ل َ ة َ ا ل ْ م َ ا ل ِ و َ ا ل ْ ج َ م َ ا ل ِ ف َ ن ُ ه ُ و ا أ َ ن ْ ي َ ن ْ ك ِ ح ُ و ا م َ ا ر َ غ ِ ب ُ و ا ف ِ ي م َ ا ل ِ ه َ ا و َ ج َ م َ ا ل ِ ه َ ا م ِ ن ْ ي َ ت َ ا م َ ى ا ل ن ّ ِ س َ ا ء ِ ، إ ِ ل ا ّ َ ب ِ ا ل ْ ق ِ س ْ ط ِ ، م ِ ن ْ أ َ ج ْ ل ِ ر َ غ ْ ب َ ت ِ ه ِ م ْ ع َ ن ْ ه ُ ن ّ َ

1897. Ü rvə İ bn Zubeyr, Aiş ə də n O Allahı n: “Ə gə r yetim qı zlarla (evlə nə cə yiniz tə qdirdə) ə dalə tlə rə ftar edə bilmə yə cə yinizdə n qorxarsı nı zsa, o zaman sizə halal olan (bə yə ndiyiniz) baş qa qadı nlardan iki, ü ç və dö rd nə fə rlə nikah bağ layı n! ”. (ə n-Nisa 3) ayə sini soruş duğ unu rə vayə t edir. Aiş ə: “Ey bacı mı n oğ lu! O himayə də saxlanı lan yetim bir qı zdı. O himayə də saxlayanı ö z malı na ş ə rik edir. Qı zı n malı və gö zə lliyi kiş inin xoş una gə lir və istə yir ki, onunla mehrində ə dalə tli olmayaraq evlə nsin. Baş qası na nə qə də r mehir verirsə, ona da o qə də r versin. Onlarla yalnı z ə dalə tli olaraq və adə tdə olan ə n yü ksə k mehiri vermə klə nikah bağ lamağ a icazə verildi və onlara halal olan (bə yə ndiklə ri) qadı nlardan nikah bağ lamaq ə mr olundu”. Ü rvə, Aiş ə nin O belə dediyini rə vayə t edir: “İ nsanlar bu ayə də n sonra Peyğ ə mbə rdə n r fə tva (ə sası nda hö km ç ı xarı lan ş ə ri mə slə hə t) istə dilə r. Allah bu ayə ni nazil etdi: “(Ya Rə sulum!) Sə ndə n qadı nlar barə sində fə tva istə yirlə r. De ki: “Onlar barə sində fə tvanı sizə Allah və Kitabdan (Qurandan) sizə oxunan (ayə lə r) verir. Onlar verilmə si vacib olanı (mirası) ö zlə rinə vermə yə rə k evlə nmə k istə diyiniz yetim qı zlar (qadı nlar) barə də olan ayə lə rdir”. (ə n-Nisa 127) Aiş ə: “Allahı n sizə Kitabda oxunan ilk ayə tdir: “Ə gə r yetim qı zlarla (evlə nə cə yiniz tə qdirdə) ə dalə tlə rə ftar edə bilmə yə cə yinizdə n qorxarsı nı zsa, o zaman sizə halal olan (bə yə ndiyiniz) baş qa qadı nlardan nikah bağ layı n! ”. Aiş ə: “Allahı n digə r ayə sində: “Onları nikah etmə k istə yə rsiniz” buyurması, sizdə n birinizin tə rbiyə si altı nda olan yetim qı zı n malı və gö zə lliyi az olduğ u zaman, ona rə ğ bə t gö stə rmə sidir. Belə cə və lilə r bunlara rə ğ bə t gö stə rmə diklə ri ü ç ü n, malı na və gö zə lliyinə rə ğ bə t etdiklə ri yetim qadı nları nikah etmə kdə n qadağ an olundular. Ancaq ə dalə t gö stə rsə lə r, onda bu mü stə snadı r”. (Buxari 2494, Muslim 7713, 3018/6)

ح د ي ث ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ ق َ ا ل َ ت ْ: (و َ م َ ن ْ ك َ ا ن َ غ َ ن ِ ي ّ ً ا ف َ ل ْ ي َ س ْ ت َ ع ْ ف ِ ف ْ ، و َ م َ ن ْ ك َ ا ن َ ف َ ق ِ ي ر ً ا ف َ ل ْ ي َ أ ْ ك ُ ل ْ ب ِ ا ل ْ م َ ع ْ ر ُ و ف ِ) أ ُ ن ْ ز ِ ل َ ت ْ ف ِ ي و َ ا ل ِ ي ا ل ْ ي َ ت ِ ي م ِ ا ل ّ َ ذ ِ ي ي ُ ق ِ ي م ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ، و َ ي ُ ص ْ ل ِ ح ُ ف ِ ي م َ ا ل ِ ه ِ ، إ ِ ن ْ ك َ ا ن َ ف َ ق ِ ي ر ً ا أ َ ك َ ل َ م ِ ن ْ ه ُ ب ِ ا ل ْ م َ ع ْ ر ُ و ف ِ

1898. Aiş ə O Allahı n: “Yetimlə ri yetkinlik yaş ı na ç atdı qda onları imtahana ç ə kin. Ə gə r onları n yetkinliyə ç atdı qları nı gö rsə niz, malları nı ö zlə rinə qaytarı n. Onlar bö yü yü b malları nı mə ndə n alacaqlar deyə o malı israfç ı lı qla, tə lə m-tə lə sik yemə yin. Varlı olan nə fsini saxlası n, yoxsul olan isə o maldan insafla yesin. Yetimlə rin malları nı ö zlə rinə qaytardı ğ ı nı z zaman onlara ş ahidlə r tutun. Haqq-hesab ç ə kmə yə Allah yetə r”. (ə n-Nisa 6) ayə si haqqı nda dedi: “Bu ayə yetimi himayə edə n və iş lə rini gö rə n kimsə kası b olduğ u halda ondan yemə sini bə yan etmə k ü ç ü n nazil olmuş dur”. (Buxari 2212, Muslim 7714, 7718, 3018/7)

ح د ي ث ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ (و َ إ ِ ن ِ ا م ْ ر َ أ َ ة ٌ خ َ ا ف َ ت ْ م ِ ن ْ ب َ ع ْ ل ِ ه َ ا ن ُ ش ُ و ز ً ا أ َ و ْ إ ِ ع ْ ر َ ا ض ً ا) ق َ ا ل َ ت ْ: ا ل ر ّ َ ج ُ ل ُ ت َ ك ُ و ن ُ ع ِ ن ْ د َ ه ُ ا ل ْ م َ ر ْ أ َ ة ُ ل َ ي ْ س َ ب ِ م ُ س ْ ت َ ك ْ ث ِ ر ٍ م ِ ن ْ ه َ ا ، ي ُ ر ِ ي د ُ أ َ ن ْ ي ُ ف َ ا ر ِ ق َ ه َ ا ف َ ت َ ق ُ و ل ُ: أ َ ج ْ ع َ ل ُ ك َ م ِ ن ْ ش َ أ ْ ن ِ ي ف ِ ي ح ِ ل ّ ٍ ف َ ن َ ز َ ل َ ت ْ ه ذ ِ ه ِ ا ل آ ي َ ة ُ ف ِ ي ذ َ ل ِ ك َ

1899. Aiş ə O Allahı n: “Ə gə r bir qadı n ö z ə rinin kobud rə ftarı ndan, yaxud ondan ü z dö ndə rmə sində n qorxarsa, ə r-arvadı n ö z araları nda barı ş ı ğ a gə lmə si onlara gü nah sayı lmaz. Axı barı ş maq daha xeyirlidir. Doğ rusu, nə fslə r xə sislik etmə yə hazı rdı r. Ə gə r qadı nlarla yaxş ı davranı b Allahdan qorxsanı z, bilin ki, Allah nə etdiklə rinizdə n xə bə rdardı r”. (ə n-Nisa 128) ayə si haqqı nda dedi: “Bir adamı n nigahı nda bir qadı n olur, adam o qadı nla ayrı lmağ ı istə yə r. Qadı n: “Mə n sə nə zö vcə lik haqları mı halal edirə m. Mə ni boş amadan yatağ ı mda mə ni tə rk edə bilə rsə n” deyə r. Bu ayə bu haqda nazil olmuş dur. (Buxari 2450, 4601, Muslim 7715, 7717, 3018/8)

ح د ي ث ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ ع َ ن ْ س َ ع ِ ي د ِ ب ْ ن ِ ج ُ ب َ ي ْ ر ٍ ، ق َ ا ل َ: آ ي َ ة ٌ ا خ ْ ت َ ل َ ف َ ف ِ ي ه َ ا أ َ ه ْ ل ُ ا ل ْ ك ُ و ف َ ة ِ ف َ ر َ ح َ ل ْ ت ُ ف ِ ي ه َ ا إ ِ ل َ ى ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ ، ف َ س َ أ َ ل ْ ت ُ ه ُ ع َ ن ْ ه َ ا ف َ ق َ ا ل َ: ن َ ز َ ل َ ت ْ ه ذ ِ ه ِ ا ل آ ي َ ة ُ (و َ م َ ن ْ ي َ ق ْ ت ُ ل ْ م ُ ؤ ْ م ِ ن ً ا م ُ ت َ ع َ م ّ ِ د ً ا ف َ ج َ ز َ ا ؤ ُ ه ُ ج َ ه َ ن ّ َ م ُ) ه ِ ي َ آ خ ِ ر ُ م َ ا ن َ ز َ ل َ ، و َ م َ ا ن َ س َ خ َ ه َ ا ش َ ي ْ ء ٌ

1900. Sə id İ bn Cubeyr y deyir ki: “Bir ayə vardı r ki, onun hö kmü barə də Kufə alimlə ri ixtilaf etdilə r. Mə n də onun hö kmü nü soruş maq ü ç ü n miniyə minib İ bn Abbası n y yanı na getdim. Bu ayə nin hö kmü nü soruş dum. O, Allahı n: “Hə r kə s qə sdə n bir mö mini ö ldü rə rsə, onun cə zası iç ə risində ə bə di qalacağ ı Cə hə nnə mdir. Allah ona qə zə blə nə r, onu lə nə tlə yə r və onun ü ç ü n bö yü k bir ə zab hazı rlayar”. (ə n-Nisa 93) ayə sini oxudu və dedi: “Bu ə n son nazil olan ayə dir və onu heç bir ş ey nə sx etmə yib”. (Buxari 4590, Muslim 7728, 3021/14)

ح د ي ث ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ ق َ ا ل َ ا ب ْ ن ُ أ َ ب ْ ز َ ى: س ُ ئ ِ ل َ ا ب ْ ن ُ ع َ ب ّ َ ا س ٍ ع َ ن ْ ق َ و ْ ل ِ ه ِ ت َ ع َ ا ل َ ى (و َ م َ ن ْ ي َ ق ْ ت ُ ل ْ م ُ ؤ ْ م ِ ن ً ا م ُ ت َ ع َ م ّ ِ د ً ا ف َ ج َ ز َ ا ؤ ُ ه ُ ج َ ه َ ن ّ َ م ُ)، و َ ق َ و ْ ل ِ ه ِ (و َ ل ا َ ي َ ق ْ ت ُ ل ُ و ن َ ا ل ن ّ َ ف ْ س َ ا ل ّ َ ت ِ ي ح َ ر ّ َ م َ ا ل ل ه ُ إ ِ ل ا ّ َ ب ِ ا ل ْ ح َ ق ّ ِ) ح َ ت ّ َ ى ب َ ل َ غ َ (إ ِ ل ا ّ َ م َ ن ْ ت َ ا ب َ) ف َ س َ أ َ ل ْ ت ُ ه ُ ، ف َ ق َ ا ل َ: ل َ م ّ َ ا ن َ ز َ ل َ ت ْ ق َ ا ل َ أ َ ه ْ ل ُ م َ ك ّ َ ة َ: ف َ ق َ د ْ ع َ د َ ل ْ ن َ ا ب ِ ا ل ل ه ِ و َ ق َ ت َ ل ْ ن َ ا ا ل ن ّ َ ف ْ س َ ا ل ّ َ ت ِ ي ح َ ر ّ َ م َ ا ل ل ه ُ إ ِ ل ا ّ َ ب ِ ا ل ْ ح َ ق ّ ِ ، و َ أ َ ت َ ي ْ ن َ ا ا ل ْ ف َ و َ ا ح ِ ش َ ف َ أ َ ن ْ ز َ ل َ ا ل ل ه ُ (إ ِ ل ا ّ َ م َ ن ْ ت َ ا ب َ و َ آ م َ ن َ و َ ع َ م ِ ل َ ع َ م َ ل ا ً ص َ ا ل ِ ح ً ا) إ ل ى ق َ و ْ ل ِ ه ِ (غ َ ف ُ و ر ً ا ر َ ح ِ ي م ً ا)

1901. İ bn Abbasdan y Allahı n ayə si barə də soş uldu: “ “Hə r kə s qə sdə n bir mö mini ö ldü rə rsə, onun cə zası iç ə risində ə bə di qalacağ ı Cə hə nnə mdir. Allah ona qə zə blə nə r, onu lə nə tlə yə r və onun ü ç ü n bö yü k bir ə zab hazı rlayar”. (ə n-Nisa 93) Hə mç inin: “Onlar Allahla yanaş ı baş qa mə buda yalvarmaz, Allahı n haram etdiyi cana haqsı z yerə qı ymaz və zina etmə zlə r. Bunu edə n kimsə cə zalandı rı lar, Qiyamə t gü nü onun ə zabı qat-qat artı rı lar və onun iç ində zə lil olub ə bə di qalar, Ancaq tö vbə edib iman gə tirə n və saleh ə mə llə r edə nlə rdə n baş qa. Allah onları n pis ə mə llə rini yaxş ı ə mə llə rlə ə və z edə r. Allah Bağ ı ş layandı r, Rə hmlidir”. (ə l-Furqan 68-70). İ bn Abbas: “Bu ayə nazil olduğ u zaman Mə kkə ə halisi: Hə qiqə tə n bizlə r Allaha ş ə rik qoş ub, Allahı n haram etdiyi cana haqsı z qı ydı q, ç irkin iş lə r etdik”. Allah: “ Ancaq tö vbə edib iman gə tirə n və saleh ə mə llə r edə nlə rdə n baş qa. Allah onları n pis ə mə llə rini yaxş ı ə mə llə rlə ə və z edə r. Allah Bağ ı ş layandı r, Rə hmlidir”. (ə l-Furqan 70). (Buxari 2830, 4765, Muslim 7730, 3023/18)

ح د ي ث ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ ر ض ي ا ل ل ه ع ن ه (و َ ل ا َ ت َ ق ُ و ل ُ و ا ل ِ م َ ن ْ أ َ ل ْ ق ى إ ِ ل َ ي ْ ك ُ م ُ ا ل س ّ َ ل ا َ م َ ل َ س ْ ت َ م ُ ؤ ْ م ِ ن ً ا) ق َ ا ل َ: ك َ ا ن َ ر َ ج ُ ل ٌ ف ِ ي غ ُ ن َ ي ْ م َ ة ٍ ل َ ه ُ ، ف َ ل َ ح ِ ق َ ه ُ ا ل ْ م ُ س ْ ل ِ م ُ و ن َ ، ف َ ق َ ا ل َ: ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ ف َ ق َ ت َ ل ُ و ه ُ و َ أ َ خ َ ذ ُ و ا غ ُ ن َ ي ْ م َ ت َ ه ُ ف َ أ َ ن ْ ز َ ل َ ا ل ل ه ُ ف ِ ي ذ َ ل ِ ك َ ، إ ِ ل َ ى ق َ و ْ ل ِ ه ِ (ع َ ر َ ض َ ا ل ْ ح َ ي ا ة ِ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا) ت ِ ل ْ ك َ ا ل ْ غ ُ ن َ ي ْ م َ ة ُ

1902. Abdullah İ bn Abbası n y rə vayə t etdiyinə gö rə mü sə lmanlardan bə zilə ri kiç ik bir qoyun sü rü sü iç ə risində bir adama rast gə ldilə r. Adam: “ ə s-Sə lə mu Aleykum ” dedi. Onlar isə bu adamı tutub ö ldü rdü lə r və bu kiç ik sü rü nü də gö tü rdü lə r. Onda bu ayə nazil oldu. “Sizə mü sə lman olduğ unu bildirə n (salam verə n) bir kimsə yə (dü nya hə yatı nı n puç mə nfə ə tinə tamahlanaraq): “Sə n mö min deyilsə n! ”. (ə n-Nisa 94) demə yin! (Buxari 4591, Muslim 7733, 3025/22)

ح د ي ث ا ل ْ ب َ ر َ ا ء ِ ر ض ي ا ل ل ه ع ن ه ، ق َ ا ل َ: ن َ ز َ ل َ ت ْ ه ذ ِ ه ِ ا ل آ ي َ ة ُ ف ِ ي ن َ ا ك َ ا ن َ ت ِ ا ل أ َ ن ْ ص َ ا ر ُ ، إ ِ ذ َ ا ح َ ج ّ ُ و ا ف َ ج َ ا ء ُ و ا ، ل َ م ْ ي َ د ْ خ ُ ل ُ و ا م ِ ن ْ ق ِ ب َ ل ِ أ َ ب ْ و َ ا ب ِ ب ُ ي ُ و ت ِ ه ِ م ْ ، و َ ل ك ِ ن ْ م ِ ن ْ ظ ُ ه ُ و ر ِ ه َ ا ف َ ج َ ا ء َ ر َ ج ُ ل ٌ م ِ ن َ ا ل أ َ ن ْ ص َ ا ر ِ ف َ د َ خ َ ل َ م ِ ن ْ ق ِ ب َ ل ِ ب َ ا ب ِ ه ِ ، ف َ ك َ أ َ ن ّ َ ه ُ ع ُ ي ّ ِ ر َ ب ِ ذ ل ِ ك َ ، ف َ ن َ ز َ ل َ ت ْ (و َ ل َ ي ْ س َ ا ل ْ ب ِ ر ّ ُ ب ِ أ َ ن ْ ت َ أ ْ ت ُ و ا ا ل ْ ب ُ ي ُ و ت َ م ِ ن ْ ظ ُ ه ُ و ر ِ ه َ ا و َ ل ك ِ ن ّ َ ا ل ْ ب ِ ر ّ َ م َ ن ِ ا ت ّ َ ق ى و َ أ ْ ت ُ و ا ا ل ْ ب ُ ي ُ و ت َ م ِ ن ْ أ َ ب ْ و َ ا ب ِ ه َ ا)

1903. Bə ra İ bn Azib y deyir ki, bu ayə biz Ə nsarlar barə də nazil oldu. Cahiliyyə zama