Peyğəmbərin r Meraca Qaldırılması Və Namazın Fərz Edilməsi

ع َ ن ْ ع َ ن ْ أ َ ن َ س ِ ب ْ ن ِ م َ ا ل ِ ك ٍ y ق َ ا ل َ: ك َ ا ن َ أ َ ب ُ و ذ َ ر ّ ٍ y ي ُ ح َ د ّ ِ ث ُ أ َ ن ّ َ ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ّ َ ه ِ r ق َ ا ل َ: «ف ُ ر ِ ج َ ع َ ن ْ س َ ق ْ ف ِ ب َ ي ْ ت ِ ى و َ أ َ ن َ ا ب ِ م َ ك ّ َ ة َ ، ف َ ن َ ز َ ل َ ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ ف َ ف َ ر َ ج َ ص َ د ْ ر ِ ى ، ث ُ م ّ َ غ َ س َ ل َ ه ُ ب ِ م َ ا ء ِ ز َ م ْ ز َ م َ ، ث ُ م ّ َ ج َ ا ء َ ب ِ ط َ س ْ ت ٍ م ِ ن ْ ذ َ ه َ ب ٍ م ُ م ْ ت َ ل ِ ئ ٍ ح ِ ك ْ م َ ة ً و َ إ ِ ي م َ ا ن ً ا ، ف َ أ َ ف ْ ر َ غ َ ه ُ ف ِ ى ص َ د ْ ر ِ ى ث ُ م ّ َ أ َ ط ْ ب َ ق َ ه ُ ، ث ُ م ّ َ أ َ خ َ ذ َ ب ِ ي َ د ِ ى ف َ ع َ ر َ ج َ ب ِ ى إ ِ ل َ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا ، ف َ ل َ م ّ َ ا ج ِ ئ ْ ت ُ إ ِ ل َ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا ، ق َ ا ل َ ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ ل ِ خ َ ا ز ِ ن ِ ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ: ا ف ْ ت َ ح ْ ، ق َ ا ل َ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ: ه َ ذ َ ا ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ. ق َ ا ل َ: ه َ ل ْ م َ ع َ ك َ أ َ ح َ د ٌ ؟ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ م َ ع ِ ى م ُ ح َ م ّ َ د ٌ. ف َ ق َ ا ل َ: أ ُ ر ْ س ِ ل َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ ؟ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ. ف َ ل َ م ّ َ ا ف َ ت َ ح َ ع َ ل َ و ْ ن َ ا ا ل س ّ َ م َ ا ء َ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا ، ف َ إ ِ ذ َ ا ر َ ج ُ ل ٌ ق َ ا ع ِ د ٌ ع َ ل َ ى ي َ م ِ ي ن ِ ه ِ أ َ س ْ و ِ د َ ة ٌ و َ ع َ ل َ ى ي َ س َ ا ر ِ ه ِ أ َ س ْ و ِ د َ ة ٌ ، إ ِ ذ َ ا ن َ ظ َ ر َ ق ِ ب َ ل َ ي َ م ِ ي ن ِ ه ِ ض َ ح ِ ك َ ، و َ إ ِ ذ َ ا ن َ ظ َ ر َ ق ِ ب َ ل َ ي َ س َ ا ر ِ ه ِ ب َ ك َ ى ، ف َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل ا ِ ب ْ ن ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ. ق ُ ل ْ ت ُ ل ِ ج ِ ب ْ ر ِ ي ل َ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ: ه َ ذ َ ا آ د َ م ُ ، و َ ه َ ذ ِ ه ِ ا ل أ َ س ْ و ِ د َ ة ُ ع َ ن ْ ي َ م ِ ي ن ِ ه ِ و َ ش ِ م َ ا ل ِ ه ِ ن َ س َ م ُ ب َ ن ِ ي ه ِ ، ف َ أ َ ه ْ ل ُ ا ل ْ ي َ م ِ ي ن ِ م ِ ن ْ ه ُ م ْ أ َ ه ْ ل ُ ا ل ْ ج َ ن ّ َ ة ِ ، و َ ا ل أ َ س ْ و ِ د َ ة ُ ا ل ّ َ ت ِ ى ع َ ن ْ ش ِ م َ ا ل ِ ه ِ أ َ ه ْ ل ُ ا ل ن ّ َ ا ر ِ ، ف َ إ ِ ذ َ ا ن َ ظ َ ر َ ع َ ن ْ ي َ م ِ ي ن ِ ه ِ ض َ ح ِ ك َ ، و َ إ ِ ذ َ ا ن َ ظ َ ر َ ق ِ ب َ ل َ ش ِ م َ ا ل ِ ه ِ ب َ ك َ ى ، ح َ ت ّ َ ى ع َ ر َ ج َ ب ِ ى إ ِ ل َ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل ث ّ َ ا ن ِ ي َ ة ِ ، ف َ ق َ ا ل َ ل ِ خ َ ا ز ِ ن ِ ه َ ا: ا ف ْ ت َ ح ْ. ف َ ق َ ا ل َ ل َ ه ُ خ َ ا ز ِ ن ُ ه َ ا م ِ ث ْ ل َ م َ ا ق َ ا ل َ ا ل أ َ و ّ َ ل ُ ف َ ف َ ت َ ح َ. ق َ ا ل َ أ َ ن َ س ٌ: ف َ ذ َ ك َ ر َ أ َ ن ّ َ ه ُ و َ ج َ د َ ف ِ ى ا ل س ّ َ م َ و َ ا ت ِ آ د َ م َ و َ إ ِ د ْ ر ِ ي س َ و َ م ُ و س َ ى و َ ع ِ ي س َ ى و َ إ ِ ب ْ ر َ ا ه ِ ي م َ ص َ ل َ و َ ا ت ُ ا ل ل ّ َ ه ِ ع َ ل َ ي ْ ه ِ م ْ و َ ل َ م ْ ي ُ ث ْ ب ِ ت ْ ك َ ي ْ ف َ م َ ن َ ا ز ِ ل ُ ه ُ م ْ ، غ َ ي ْ ر َ أ َ ن ّ َ ه ُ ذ َ ك َ ر َ أ َ ن ّ َ ه ُ و َ ج َ د َ آ د َ م َ ف ِ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا ، و َ إ ِ ب ْ ر َ ا ه ِ ي م َ ف ِ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل س ّ َ ا د ِ س َ ة ِ. ق َ ا ل َ أ َ ن َ س ٌ: ف َ ل َ م ّ َ ا م َ ر ّ َ ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ ب ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ب ِ إ ِ د ْ ر ِ ي س َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل أ َ خ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ. ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ: ه َ ذ َ ا إ ِ د ْ ر ِ ي س ُ. ث ُ م ّ َ م َ ر َ ر ْ ت ُ ب ِ م ُ و س َ ى ، ف َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل أ َ خ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ ، ق ُ ل ْ ت ُ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ ه َ ذ َ ا م ُ و س َ ى. ث ُ م ّ َ م َ ر َ ر ْ ت ُ ب ِ ع ِ ي س َ ى ، ف َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل أ َ خ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ. ق ُ ل ْ ت ُ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ: ه َ ذ َ ا ع ِ ي س َ ى. ث ُ م ّ َ م َ ر َ ر ْ ت ُ ب ِ إ ِ ب ْ ر َ ا ه ِ ي م َ ، ف َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل ا ِ ب ْ ن ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ. ق ُ ل ْ ت ُ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ ه َ ذ َ ا إ ِ ب ْ ر َ ا ه ِ ي م ُ. ق َ ا ل َ: و َ ك َ ا ن َ ا ب ْ ن َ ع َ ب ّ َ ا س ٍ و َ أ َ ب َ ا ح َ ب ّ َ ة َ ا ل أ َ ن ْ ص َ ا ر ِ ى ّ َ ي َ ق ُ و ل ا َ ن ِ: ق َ ا ل َ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ُ: «ث ُ م ّ َ ع ُ ر ِ ج َ ب ِ ى ح َ ت ّ َ ى ظ َ ه َ ر ْ ت ُ ل ِ م ُ س ْ ت َ و ً ى أ َ س ْ م َ ع ُ ف ِ ي ه ِ ص َ ر ِ ي ف َ ا ل أ َ ق ْ ل ا َ م ِ». ق َ ا ل َ أ َ ن َ س ُ ب ْ ن ُ م َ ا ل ِ ك ٍ: ق َ ا ل َ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ُ: «ف َ ف َ ر َ ض َ ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ى أ ُ م ّ َ ت ِ ى خ َ م ْ س ِ ي ن َ ص َ ل ا َ ة ً ، ف َ ر َ ج َ ع ْ ت ُ ب ِ ذ َ ل ِ ك َ ح َ ت ّ َ ى م َ ر َ ر ْ ت ُ ع َ ل َ ى م ُ و س َ ى ، ف َ ق َ ا ل َ: م َ ا ف َ ر َ ض َ ا ل ل ّ َ ه ُ ل َ ك َ ع َ ل َ ى أ ُ م ّ َ ت ِ ك َ ؟ ق ُ ل ْ ت ُ: ف َ ر َ ض َ خ َ م ْ س ِ ي ن َ ص َ ل ا َ ة ً. ق َ ا ل َ: ف َ ا ر ْ ج ِ ع ْ إ ِ ل َ ى ر َ ب ّ ِ ك َ ، ف َ إ ِ ن ّ َ أ ُ م ّ َ ت َ ك َ ل ا َ ت ُ ط ِ ي ق ُ ذ َ ل ِ ك َ. ف َ ر َ ا ج َ ع ْ ت ُ ف َ و َ ض َ ع َ ش َ ط ْ ر َ ه َ ا ، ف َ ر َ ج َ ع ْ ت ُ إ ِ ل َ ى م ُ و س َ ى ق ُ ل ْ ت ُ: و َ ض َ ع َ ش َ ط ْ ر َ ه َ ا ، ف َ ق َ ا ل َ: ر َ ا ج ِ ع ْ ر َ ب ّ َ ك َ ، ف َ إ ِ ن ّ َ أ ُ م ّ َ ت َ ك َ ل ا َ ت ُ ط ِ ي ق ُ ، ف َ ر َ ا ج َ ع ْ ت ُ ف َ و َ ض َ ع َ ش َ ط ْ ر َ ه َ ا ، ف َ ر َ ج َ ع ْ ت ُ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ ، ف َ ق َ ا ل َ: ا ر ْ ج ِ ع ْ إ ِ ل َ ى ر َ ب ّ ِ ك َ ، ف َ إ ِ ن ّ َ أ ُ م ّ َ ت َ ك َ ل ا َ ت ُ ط ِ ي ق ُ ذ َ ل ِ ك َ ، ف َ ر َ ا ج َ ع ْ ت ُ ه ُ ، ف َ ق َ ا ل َ: ه ِ ى َ خ َ م ْ س ٌ و َ ه ِ ى َ خ َ م ْ س ُ و ن َ ، ل ا َ ي ُ ب َ د ّ َ ل ُ ا ل ْ ق َ و ْ ل ُ ل َ د َ ى ّ َ. ف َ ر َ ج َ ع ْ ت ُ إ ِ ل َ ى م ُ و س َ ى ف َ ق َ ا ل َ: ر َ ا ج ِ ع ْ ر َ ب ّ َ ك َ. ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ا س ْ ت َ ح ْ ي َ ي ْ ت ُ م ِ ن ْ ر َ ب ّ ِ ى ، ث ُ م ّ َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ب ِ ى ح َ ت ّ َ ى ا ن ْ ت َ ه َ ى ب ِ ى إ ِ ل َ ى س ِ د ْ ر َ ة ِ ا ل ْ م ُ ن ْ ت َ ه َ ى ، و َ غ َ ش ِ ي َ ه َ ا أ َ ل ْ و َ ا ن ٌ ل ا َ أ َ د ْ ر ِ ى م َ ا ه ِ ى َ ، ث ُ م ّ َ أ ُ د ْ خ ِ ل ْ ت ُ ا ل ْ ج َ ن ّ َ ة َ ، ف َ إ ِ ذ َ ا ف ِ ي ه َ ا ح َ ب َ ا ي ِ ل ُ ا ل ل ّ ُ ؤ ْ ل ُ ؤ ِ ، و َ إ ِ ذ َ ا ت ُ ر َ ا ب ُ ه َ ا ا ل ْ م ِ س ْ ك ُ».

102. Ə nə s İ bn Malik y Ə bu Zə rdə n y belə rə vayə t etmiş dir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “Mə n Mə kkə də ikə n evimin damı aralandı və Cə brail u (yanı ma) endi. Kö ksü mü yardı qdan sonra onun iç ini Zə m-zə m suyu ilə yudu. Sonra iç i hikmə t və imanla dolu olan qı zı l lə yə n gə tirib iç ində kilə ri kö ksü mə boş altdı və onu bağ ladı. Sonra ə limdə n tutub mə ni yerə ə n yaxı n olan gö yə qaldı rdı. Mə n yaxı n gö yə gə lib ç atdı qda Cə brail u sə manı n gö zə tç isinə: “Aç ” dedi. (Gö zə tç i): “Kimdir? ” deyə soruş du. O: “Cə braildir! ” dedi. (Gö zə tç i): “Yanı nda kimsə varmı? ” deyə soruş du. Cə brail: “Muhə mmə d r yanı mdadı r! ” dedi. (Gö zə tç i) soruş du: “Ona (gə lsin deyə) xə bə r gö ndə rildimi? ” Cə brail: “Bə li! ” dedi. (Gö y qapı ları) aç ı ldı qda biz yaxı n gö yü n ü stü nə qalxdı q və orada oturmuş bir adam gö rdü k ki, onun sağ və sol tə rə fində (insanlardan ibarə t) toplumlar var idi. Bu adam sağ a baxanda gü lü r, sola baxanda isə ağ layı rdı. O, (mə ni gö rü b) dedi: “Ə mə lisaleh peyğ ə mbə r və ə mə lisaleh oğ ul xoş gə libdir! ”. Mə n Cə braildə n: “Bu kimdir? ” deyə soruş dum. Dedi: “Bu Adə mdir, onun sağ ı nda və solunda olan toplumlar isə zü rriyyə tinin ruhları dı r. Sağ ı nda duranlar Cə nnə t ə hli, solunda duranlar isə Cə hə nnə m ə hlidir. (Buna gö rə də) sağ ı na baxanda gü lü r, soluna baxanda ağ layı r.” Sonra Cə brail u mə nimlə ikinci gö yə qalxdı və onun gö zə tç isinə: “Aç ” dedi. Bu gö zə tç i də ona ə vvə lki gö zə tç inin dediyini deyə ndə n sonra (qapı nı) aç dı. Ə nə s: “Ə bu Zə rr y Peyğ ə mbə rin r gö ylə rdə Adə mi, İ drisi, Musanı, İ sanı və İ brahimi – onları n hamı sı na Allahı n salavatı olsun – gö rdü yü nü sö ylə sə də, onları n mə qamları barə də də qiq bir sö z demə di. Yalnı z Adə mi aş ağ ı gö ydə, İ brahimi u də altı ncı gö ydə gö rdü yü nü sö ylə di. Ə nə s: “Cə brail Peyğ ə mbə rlə r birlikdə İ drisin u yanı na gə ldikdə (İ dris): “Ə mə lisaleh peyğ ə mbə r və ə mə lisaleh qardaş xoş gə libdir! ” dedi. Peyğ ə mbə r: “Mə n: “Bu kimdir? ” deyə soruş dum. Cə brail: “İ drisdir” dedi. Sonra mə n Musanı n u yanı na gə ldim. (Musa): “Ə mə lisaleh peyğ ə mbə r və ə mə lisaleh qardaş xoş gə libdir! ” dedi. Mə n: “Bu kimdir? ” deyə soruş dum. Cə brail: “Musadı r” dedi. Sonra mə n İ sanı n u yanı na gə ldim. İ sa: “Ə mə lisaleh qardaş və ə mə lisaleh peyğ ə mbə r xoş gə libdir! ” dedi. Mə n: “Bu kimdir? ” deyə soruş dum. Cə brail: “İ sadı r” dedi. Sonra mə n İ brahimin u yanı na gə ldim. İ brahim: “Ə mə lisaleh peyğ ə mbə r və ə mə lisaleh ö vlad xoş gə libdir! ” dedi. Mə n: “Bu kimdir? ” deyə soruş dum. Cə brail: “İ brahim u” dedi.” (Ravi: İ bn Ş ihab) İ bn Abbasdan y və Ə bu Hə bbə ə l-Ə nsaridə n y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r demiş dir: “Sonra (Cə brail) mə nimlə elə bir yü ksə kliyə qalxdı ki, mə n qə lə mlə rin xı ş ı ltı sı nı [20] eş itdim”. Ə nə s İ bn Malik y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r demiş dir: “Allah mə nim ü mmə timə ə lli vaxt namaz qı lmağ ı vacib buyurdu. Mə n geri qayı darkə n Musanı n u yanı na gə lib ç atdı qda, o: “Allah sə nin ü mmə tinə nə yi ə mr etdi? ” deyə soruş du. Dedim: “Ə lli vaxt namaz qı lmağ ı vacib buyurdu”. Musa: “Rə bbinin yanı na qayı t (və Ondan bu hö kmü yü ngü llə ş dirmə yi xahiş et). Ç ü nki sə nin ü mmə tin bunun ö hdə sində n gə lə bilmə yə cə k.” Mə n yenidə n (Ona) mü raciə t etdim və O (bu) sayı bir qə də r azaltdı. Sonra Musanı n u yanı na qayı dı b: “O, (bu) sayı bir qə də r azaltdı ” dedim. Musa: “Yenə Rə bbinə mü raciə t et. Ç ü nki sə nin ü mmə tin bunun ö hdə sində n gə lə bilmə yə cə k.” Mə n yenidə n (Ona) mü raciə t etdim və O, (bu) sayı bir qə də r də azaltdı. Sonra Musanı n u yanı na qayı tdı m. O dedi: “Yenə Rə bbinə mü raciə t et. Ç ü nki sə nin ü mmə tin bunun ö hdə sində n gə lə bilmə yə cə k.” Mə n yenidə n (Allaha) mü raciə t etdim, O isə: “Onlar (sayca) beş dir, (savab baxı mı ndan isə) ə llidir, ç ü nki Mə nim sö zü m də yiş mə zdir” deyə buyurdu və mə n Musanı n u yanı na qayı tdı m. O: “Yenə Rə bbinə mü raciə t et! ” dedi. Lakin mə n: “Rə bbimdə n utanı ram” dedim. Sonra (Cə brail) mə ni son hə ddə ki Sidr ağ acı nı n yanı na apardı. Onun rə nglə ri və sfə gə lmə zdir. Sonra mə ni Cə nnə tə daxil etdilə r. Orada mə n incilə r dü zü lmü ş boyunbağ ı lar, habelə (Cə nnə t) torpağ ı nı n mü ş k olduğ unu gö rdü m.” (Buxari 349, 3342; Muslim 237, 433)

ح َ د ّ َ ث َ ن َ ا م ُ ح َ م ّ َ د ُ ب ْ ن ُ ا ل ْ م ُ ث َ ن ّ َ ى: ح َ د ّ َ ث َ ن َ ا ا ب ْ ن ُ أ َ ب ِ ي ع َ د ِ ي ّ ٍ ع َ ن ْ س َ ع ِ ي د ٍ ، ع َ ن ْ ق َ ت َ ا د َ ة َ ، ع َ ن ْ أ َ ن َ س ِ ب ْ ن ِ م َ ا ل ِ ك ٍ -ل َ ع َ ل ّ َ ه ُ ق َ ا ل َ - ع َ ن ْ م َ ا ل ِ ك ِ ب ْ ن ِ ص َ ع ْ ص َ ع َ ة َ - ر َ ج ُ ل ٍ م ِ ن ْ ق َ و ْ م ِ ه ِ - ق َ ا ل َ: ق َ ا ل َ ن َ ب ِ ي ّ ُ ا ل ل ّ َ ه ِ r: ((ب َ ي ْ ن َ ا أ َ ن َ ا ع ِ ن ْ د َ ا ل ْ ب َ ي ْ ت ِ ب َ ي ْ ن َ ا ل ن ّ َ ا ئ ِ م ِ و َ ا ل ْ ي َ ق ْ ظ َ ا ن ِ ، إ ِ ذ ْ س َ م ِ ع ْ ت ُ ق َ ا ئ ِ ل ا ً ي َ ق ُ و ل ُ: أ َ ح َ د ُ ا ل ث ّ َ ل ا َ ث َ ة ِ ب َ ي ْ ن َ ا ل ر ّ َ ج ُ ل َ ي ْ ن ِ ، ف َ أ ُ ت ِ ي ت ُ ف َ ا ن ْ ط ُ ل ِ ق َ ب ِ ي ، ف َ أ ُ ت ِ ي ت ُ ب ِ ط َ س ْ ت ٍ م ِ ن ْ ذ َ ه َ ب ٍ ف ِ ي ه َ ا م ِ ن ْ م َ ا ء ِ ز َ م ْ ز َ م َ ، ف َ ش ُ ر ِ ح َ ص َ د ْ ر ِ ي إ ِ ل َ ى ك َ ذ َ ا و َ ك َ ذ َ ا - ق َ ا ل َ ق َ ت َ ا د َ ة ُ: ف َ ق ُ ل ْ ت ُ ل ِ ل ّ َ ذ ِ ي م َ ع ِ ي: م َ ا ي َ ع ْ ن ِ ي ؟ ق َ ا ل َ: إ ِ ل َ ى أ َ س ْ ف َ ل ِ ب َ ط ْ ن ِ ه ِ - ف َ ا س ْ ت ُ خ ْ ر ِ ج َ ق َ ل ْ ب ِ ي ، ف َ غ ُ س ِ ل َ ب ِ م َ ا ء ِ ز َ م ْ ز َ م َ ، ث ُ م ّ َ أ ُ ع ِ ي د َ م َ ك َ ا ن َ ه ُ ، ث ُ م ّ َ ح ُ ش ِ ي َ إ ِ ي م َ ا ن ً ا و َ ح ِ ك ْ م َ ة ً ، ث ُ م ّ َ أ ُ ت ِ ي ت ُ ب ِ د َ ا ب ّ َ ة ٍ أ َ ب ْ ي َ ض َ ي ُ ق َ ا ل ُ ل َ ه ُ ا ل ْ ب ُ ر َ ا ق ُ - ف َ و ْ ق َ ا ل ْ ح ِ م َ ا ر ِ و َ د ُ و ن َ ا ل ْ ب َ غ ْ ل ِ ، ي َ ق َ ع ُ خ َ ط ْ و ُ ه ُ ع ِ ن ْ د َ أ َ ق ْ ص َ ى ط َ ر ْ ف ِ ه ِ - ف َ ح ُ م ِ ل ْ ت ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ، ث ُ م ّ َ ا ن ْ ط َ ل َ ق ْ ن َ ا ح َ ت ّ َ ى أ َ ت َ ي ْ ن َ ا ا ل س ّ َ م َ ا ء َ ا ل د ّ ُ ن ْ ي َ ا ، ف َ ا س ْ ت َ ف ْ ت َ ح َ ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ – ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ - ف َ ق ِ ي ل َ: م َ ن ْ ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ: ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ. ق ِ ي ل َ: و َ م َ ن ْ م َ ع َ ك َ ؟ ق َ ا ل َ: م ُ ح َ م ّ َ د ٌ r. ق ِ ي ل َ: و َ ق َ د ْ ب ُ ع ِ ث َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ ؟ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ. ق َ ا ل َ ف َ ف َ ت َ ح َ ل َ ن َ ا. و َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا [ب ِ ه ِ ]، و َ ل َ ن ِ ع ْ م َ ا ل ْ م َ ج ِ ي ء ُ ج َ ا ء َ. ق َ ا ل َ: ف َ أ َ ت َ ي ْ ن َ ا ع َ ل َ ى آ د َ م َ - ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ -، و َ س َ ا ق َ ا ل ْ ح َ د ِ ي ث َ ب ِ ق ِ ص ّ َ ت ِ ه ِ ، و َ ذ َ ك َ ر َ أ َ ن ّ َ ه ُ ل َ ق ِ ي َ ف ِ ي ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل ث ّ َ ا ن ِ ي َ ة ِ ع ِ ي س َ ى و َ ي َ ح ْ ي َ ى - ع َ ل َ ي ْ ه َ ا ا ل س ّ َ ل ا َ م - و َ ف ِ ي ا ل ث ّ َ ا ل ِ ث َ ة ِ ي ُ و س ُ ف َ ، و َ ف ِ ي ا ل ر ّ َ ا ب ِ ع َ ة ِ إ ِ د ْ ر ِ ي س َ. و َ ف ِ ي ا ل ْ خ َ ا م ِ س َ ة ِ ه َ ا ر ُ و ن َ - ع َ ل َ ي ْ ه ِ م َ ا ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ - ق َ ا ل َ: ث ُ م ّ َ ا ن ْ ط َ ل َ ق ْ ن َ ا ح َ ت ّ َ ى ا ن ْ ت َ ه َ ي ْ ن َ ا إ ِ ل َ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل س ّ َ ا د ِ س َ ة ِ ، ف َ أ َ ت َ ي ْ ت ُ ع َ ل َ ى م ُ و س َ ى ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ ف َ س َ ل ّ َ م ْ ت ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ف َ ق َ ا ل َ: م َ ر ْ ح َ ب ً ا ب ِ ا ل أ َ خ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ و َ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ ، ف َ ل َ م ّ َ ا ج َ ا و َ ز ْ ت ُ ه ُ ب َ ك َ ى ، ف َ ن ُ و د ِ ي َ م َ ا ي ُ ب ْ ك ِ ي ك َ ؟ ق َ ا ل َ: ر َ ب ّ ِ ه َ ذ َ ا غ ُ ل ا َ م ٌ ب َ ع َ ث ْ ت َ ه ُ ب َ ع ْ د ِ ي ، ي َ د ْ خ ُ ل ُ م ِ ن ْ أ ُ م ّ َ ت ِ ه ِ ا ل ْ ج َ ن ّ َ ة َ أ َ ك ْ ث َ ر ُ م ِ م ّ َ ا ي َ د ْ خ ُ ل ُ م ِ ن ْ أ ُ م ّ َ ت ِ ي ، ق َ ا ل َ: ث ُ م ّ َ ا ن ْ ط َ ل َ ق ْ ن َ ا ح َ ت ّ َ ى ا ن ْ ت َ ه َ ي ْ ن َ ا إ ِ ل َ ى ا ل س ّ َ م َ ا ء ِ ا ل س ّ َ ا ب ِ ع َ ة ِ ، ف َ أ َ ت َ ي ْ ت ُ ع َ ل َ ى إ ِ ب ْ ر َ ا ه ِ ي م َ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ)). و َ ق َ ا ل َ ف ِ ي ا ل ْ ح َ د ِ ي ث ِ: و َ ح َ د ّ َ ث َ ن َ ب ِ ي ّ ُ ا ل ل ّ َ ه ِ r أ َ ن ّ َ ه ُ ر َ أ َ ى أ َ ر ْ ب َ ع َ ة َ أ َ ن ْ ه َ ا ر ٍ ي َ خ ْ ر ُ ج ُ م ِ ن ْ أ َ ص ْ ل ِ ه َ ا ن َ ه ْ ر َ ا ن ِ ظ َ ا ه ِ ر َ ا ن ِ ، و َ ن َ ه ْ ر َ ا ن ِ ب َ ا ط ِ ن َ ا ن ِ ((ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ي َ ا ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ! م َ ا ه َ ذ ِ ه ِ ا ل أ َ ن ْ ه َ ا ر ُ ؟ ق َ ا ل َ: أ َ م ّ َ ا ا ل ن ّ َ ه ْ ر َ ا ن ِ ا ل ْ ب َ ا ط ِ ن َ ا ن ِ ف َ ن َ ه ْ ر َ ا ن ِ ف ِ ي ا ل ْ ج َ ن ّ َ ة ِ ، و َ أ َ م ّ َ ا ا ل ظ ّ َ ا ه ِ ر َ ا ن ِ ف َ ا ل ن ّ ِ ي ل ُ و َ ا ل ْ ف ُ ر َ ا ت ُ ، ث ُ م ّ َ ر ُ ف ِ ع َ ل ِ ي ا ل ْ ب َ ي ْ ت ُ ا ل ْ م َ ع ْ م ُ و ر ُ. ف َ ق ُ ل ْ ت ُ: ي َ ا ج ِ ب ْ ر ِ ي ل ُ! م َ ا ه َ ذ َ ا ؟ ق َ ا ل َ ه َ ذ َ ا ا ل ْ ب َ ي ْ ت ُ ا ل ْ م َ ع ْ م ُ و ر ُ ، ي َ د ْ خ ُ ل ُ ه ُ ك ُ ل ّ َ ي َ و ْ م ٍ س َ ب ْ ع ُ و ن َ أ َ ل ْ ف َ م َ ل َ ك ٍ ، إ ِ ذ َ ا خ َ ر َ ج ُ و ا م ِ ن ْ ه ُ ل َ م ْ ي َ ع ُ و د ُ و ا ف ِ ي ه ِ آ خ ِ ر ُ م َ ا ع َ ل َ ي ْ ه ِ م ْ ، ث ُ م ّ َ أ ُ ت ِ ي ت ُ ب ِ إ ِ ن َ ا ء َ ي ْ ن ِ أ َ ح َ د ُ ه ُ م َ ا خ َ م ْ ر ٌ و َ ا ل آ خ َ ر ُ ل َ ب َ ن ٌ ، ف َ ع ُ ر ِ ض َ ا ع َ ل َ ي ّ َ ، ف َ ا خ ْ ت َ ر ْ ت ُ ا ل ل ّ َ ب َ ن َ. ف َ ق ِ ي ل َ: أ َ ص َ ب ْ ت َ ، أ َ ص َ ا ب َ ا ل ل ّ َ ه ُ ب ِ ك َ ، أ ُ م ّ َ ت ُ ك َ ع َ ل َ ى ا ل ْ ف ِ ط ْ ر َ ة ِ ، ث ُ م ّ َ ف ُ ر ِ ض َ ت ْ ع َ ل َ ي ّ َ ك ُ ل ّ َ ي َ و ْ م ٍ خ َ م ْ س ُ و ن َ ص َ ل ا َ ة ً)). ث ُ م ّ َ ذ َ ك َ ر َ ق ِ ص ّ َ ت َ ه َ ا إ ِ ل َ ى آ خ ِ ر ِ ا ل ْ ح َ د ِ ي ث ِ.

103. Malik İ bn Sə sə y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “Bir də fə mə n Kə bə nin yanı nda (Hə timdə [21]) yarı oyaq-yarı yuxulu ikə n bir nə fə rin: “Ü ç kiş idə n biri, iki kiş inin arası nda (olanı gö tü rü n)”[22] dediyini eş itdim. Elə bu vaxt onlar mə nim yanı ma gə ldilə r və mə ni gö tü rü b apardı lar. (Orada) yanı ma iç ində Zə mzə m suyu olan qı zı ldan bir lə yə n gə tirdilə r. Sonra kö ksü mü buradan bura kimi yardı lar. (Qə tadə dedi: Yanı mdakı adama: “O, nə yi qə sd edirdi? ” dedim. Dedi: “qarnı nı n alt nahiyə sini”) Sonra qə lbimi ç ı xardı b Zə mzə m suyu ilə yudular və onu yerinə qoydular. Sonra qə lbimə iman və hikmə t dolduruldu. Sonra mə nim yanı ma qatı rdan alç aq və uzunqulaqdan hü ndü r olan, ağ rə ngli bir heyvan gə tirdilə r. Onun adı Buraq idi. O, addı mı nı gö zü nü n gö rdü yü son nö qtə yə qoyurdu. Mə ni ona mindirdilə r. Sonra biz yolumuza davam etdik. Nə hayə t, dü nya sə ması na gə lib ç atdı qda Cə brail u qapı nı n aç ı lması nı xahiş etdi. (Gö zə tç i): “Kimdir o? ” deyə soruş du. O: “Cə braildir! ” dedi. (Gö zə tç i): “Yanı n­dakı kimdir? ” deyə soruş du. O: “Muhə mmə ddir! ” dedi. (Gö zə tç i): “Onu ç ağ ı rı blarmı? ” deyə soruş du. Cə brail: “Bə li! ” dedi. (Gö zə tç i) qapı nı bizim ü zü mü zə aç dı və dedi: “Xoş gə lib, sə fa gə tirib! O, nə gö zə l ziyarə tç idir! ” Biz (iç ə ri keç ib) Adə min u yanı na gə ldik...”. Ravi bu hə disi nə ql etmiş və demiş dir: “O, ikinci sə mada İ sa və Yə hyaya ü ç ü ncü sə mada Yusufa, dö rdü ncü sə mada İ drisə və beş inci sə mada Haruna u rast gə ldi”. Peyğ ə mbə r r davam edib dedi: “Sonra biz yolumuza davam etdik və nə hayə t, gə lib altı ncı sə maya ç atdı q. Mə n Musanı n u yanı na gə ldim və ona salam verdim. O (mə nim salamı mı aldı qdan sonra) dedi: “Xoş gə lmisə n, ey ə mə lisaleh qardaş və ə mə lisaleh peyğ ə mbə r! ” Mə n onun yanı ndan keç ib getdikdə, o ağ ladı. Ondan: “Niyə ağ layı rsan? ” deyə soruş dular. Dedi: “Ey Rə bbim! Mə ndə n sonra gö ndə rdiyin bu cavan oğ lanı n ü mmə tində n Cə nnə tə daxil olanları n sayı, mə nim ü m­mə timdə n ora daxil olanları n sayı ndan qat-qat artı q olacaq”. Sonra biz yolumuza davam etdik və nə hayə t, gə lib yeddinci sə maya ç atdı q. Orada mə n İ brahimin u yanı na gə ldim”. Bu hə disdə ravi belə demiş dir: “Peyğ ə mbə r xə bə r vermiş dir ki, orada o, (son hə ddə ki) Sidr ağ acı nı n dibində n ç ı xan dö rd ç ay gö rmü ş dü r. Bu ç aylardan ikisi ü stdə n, ikisi də altdan axı rdı. Mə n soruş dum: “Bu nə ç aylardı r, ey Cə brail? ” Dedi. “Altdakı ç aylar Cə nnə tdə n axı r (Seyhan və Ceyhan) Ü stdə ki ç aylar isə Nil və Furat ç ayları dı r”. Sonra mə nə Beytul Mə muru gö stə rdilə r. Soruş dum: “Bu nə dir, ey Cə brail? ” Dedi: “Bu Beytul Mə murdur. Hə r gü n onun iç inə yetmiş min mə lə k girir. Oradan ç ı xdı qdan sonra bir daha ora qayı tmı rlar. Sonra mə nə iki qab gə tirdilə r, birində ş ə rab, digə rində isə sü d var idi. Onları mə nə uzatdı lar və mə n sü dü seç dim. Onda mə nə: “Sə n (fitrə tinə) uyğ un seç im etdin. Allah sə nə (xeyir) nə sib etdi. Ü mmə tin də fitrə t ü zə rində olacaq” deyildi. Bundan sonra mə nə gü ndə lik olaraq ə lli (vaxt) namaz qı lmaq vacib buyuruldu”. Sonra ravi hə disi axı ra kimi rə vayə t etdi. (Buxari 3207, Muslim 238, 434)

ع َ ن ْ ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ y ع َ ن ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ى ّ ِ r ق َ ا ل َ: «ر َ أ َ ي ْ ت ُ ل َ ي ْ ل َ ة َ أ ُ س ْ ر ِ ى َ ب ِ ى م ُ و س َ ى ر َ ج ُ ل ا ً آ د َ م َ ط ُ و َ ا ل ا ً ج َ ع ْ د ً ا ، ك َ أ َ ن ّ َ ه ُ م ِ ن ْ ر ِ ج َ ا ل ِ ش َ ن ُ و ء َ ة َ ، و َ ر َ أ َ ي ْ ت ُ ع ِ ي س َ ى ر َ ج ُ ل ا ً م َ ر ْ ب ُ و ع ً ا م َ ر ْ ب ُ و ع َ ا ل ْ خ َ ل ْ ق ِ إ ِ ل َ ى ا ل ْ ح ُ م ْ ر َ ة ِ و َ ا ل ْ ب َ ي َ ا ض ِ ، س َ ب ْ ط َ ا ل ر ّ َ أ ْ س ِ ، و َ ر َ أ َ ي ْ ت ُ م َ ا ل ِ ك ً ا خ َ ا ز ِ ن َ ا ل ن ّ َ ا ر ِ و َ ا ل د ّ َ ج ّ َ ا ل َ ف ِ ى آ ي َ ا ت ٍ أ َ ر َ ا ه ُ ن ّ َ ا ل ل ّ َ ه ُ إ ِ ي ّ َ ا ه ُ ]ف َ ل َ ا ت َ ك ُ ن ْ ف ِ ي م ِ ر ْ ي َ ة ٍ م ِ ن ْ ل ِ ق َ ا ئ ِ ه ِ [.

104. İ bn Abbas y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “Mə n isra gecə sində Musanı u gö rdü m. Qarabuğ dayı, hü ndü rboylu və qı vrı msaç lı bir adam idi, lap Ş ə nuə qə bilə sinin kiş ilə ri kimi. (Mə ryə m oğ lu) İ sanı u da gö rdü m. Ortaboylu, alyanaq, ağ bə niz və nazik saç lı bir adam idi. Hə mç inin Cə hə nnə min gö zə tç isi Maliki və Allahı n mə nə gö stə rdiyi ə lamə tlə rə uyğ un ş ə kildə də ccalı gö rdü m. “Elə isə sə n onunla gö rü ş ə cə yinə ş ü bhə etmə ”. (ə s-Sə cdə 23). (Buxari 3239, Muslim 239, 240, 436, 437)

ع َ ن ْ ا ب ْ ن ِ ع َ ب ّ َ ا س ٍ y ق َ ا ل َ: ق َ ا ل َ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ُ r: «أ َ م ّ َ ا م ُ و س َ ى ك َ أ َ ن ّ ِ ى أ َ ن ْ ظ ُ ر ُ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ إ ِ ذ ِ ا ن ْ ح َ د َ ر َ ف ِ ى ا ل ْ و َ ا د ِ ى ي ُ ل َ ب ّ ِ ى».

105. İ bn Abbas y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “Musa u gə lincə, mə n sanki onun bu vadiyə [23] endiyi zaman tə lbiyə gə tirdiyini gö rü rə m.” (Buxari 1555, 5913, Muslim 243, 440)

ح د ي ث أ َ ب ِ ي ه ُ ر َ ي ْ ر َ ة َ y ، ق َ ا ل َ: ق َ ا ل َ ر َ س ُ و ل ُ ا ل ل ه ِ  ل َ ي ْ ل َ ة َ أ ُ س ْ ر ِ ي َ ب ِ ه ِ ر َ أ َ ي ْ ت ُ م ُ و س َ ى و َ إ ِ ذ َ ا ر َ ج ُ ل ٌ ض َ ر ْ ب ٌ ر َ ج ِ ل ٌ ك َ أ َ ن ّ َ ه ُ م ِ ن ْ ر ِ ج َ ا ل ِ ش َ ن ُ و ء َ ة َ ، و َ ر َ أ َ ي ْ ت ُ ع ِ ي س َ ى ف َ إ ِ ذ َ ا ه ُ و َ ر َ ج ُ ل ٌ ر َ ب ْ ع َ ة ٌ أ َ ح ْ م َ ر ُ ، ك َ أ َ ن ّ َ م َ ا خ َ ر َ ج َ م ِ ن ْ د ِ ي م َ ا س ٍ - ي َ ع ْ ن ِ ي ح َ م ّ َ ا م ً ا - ، و َ أ َ ن َ ا أ َ ش ْ ب َ ه ُ و َ ل َ د ِ إ ِ ب ْ ر َ ا ه ي م َ ب ِ ه ِ ، ث ُ م ّ َ أ ُ ت ِ ي ت ُ ب ِ إ ِ ن َ ا ء َ ي ْ ن ِ ف ِ ي أ َ ح َ د ِ ه ِ م َ ا ل َ ب َ ن ٌ ، و َ ف ِ ي ا ل آ خ َ ر ِ خ َ م ْ ر ٌ ، ف َ ق َ ا ل َ ا ش ْ ر َ ب ْ أ َ ي ّ َ ه ُ م َ ا ش ِ ئ ْ ت َ ، ف َ أ َ خ َ ذ ْ ت ُ ا ل ل ّ َ ب َ ن َ ف َ ش َ ر ِ ب ْ ت ُ ه ُ ، ف َ ق ِ ي ل َ أ َ خ َ ذ ْ ت َ ا ل ْ ف ِ ط ْ ر َ ة َ ، أ َ م َ ا إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ و ْ أ َ خ َ ذ ْ ت َ ا ل ْ خ َ م ْ ر َ غ َ و َ ت ْ أ ُ م ّ َ ت ُ ك َ

106. Ə bu Hureyrə y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurdu: “Mə n İ sra gecə sində Musanı u gö rdü m. (Peyğ ə mbə r r onu belə və sf etdi;) Baxdı m ki, Musa u (Yə mə nin) Ş ə nuə qə bilə sinin kiş ilə ri kimi qarabuğ dayı, hü ndü rboylu, dolubə də nli, dü zsaç lı bir adamdı r. İ saya u gö rdü m. (Peyğ ə mbə r r onu və sf edib dedi;) İ sa u ortaboylu, sanki hamamdan ç ı xmı ş adam kimi qı rmı zı yanaq idi. (İ brahimı u gö rdü m). Ö vladları iç ində ona ə n ç ox oxş ayanı mə nə m. Sonra mə nə iki qab gə tirdilə r; birində sü d, digə rində isə ş ə rab var idi. Mə nə dedilə r: “Hansı nı istə yirsə nsə, iç (gö tü r)”. Mə n sü dü gö tü rü b iç dim. Onda mə nə: “Sə n fitrə tə hidayə t olundun, (yaxud fitrə tinə uyğ un seç im etdin). Ə gə r ş ə rabı seç sə ydin, ü mmə tin azğ ı nlı ğ a dü ş ə rdi”. (Buxari 3394, 3437, 4709, 5576, Muslim 245, 442, 3751, 5358)

ف ي ذ ك ر ا ل م س ي ح ب ن م ر ي م و ا ل م