Саяси жарнама имиджі

Саяси жарнаманың коммуникативтік компоненті - саясаткер. Қ азіргі заманғ ы тілде ағ ылшынның «image» сө зі кө п қ ырлы болып табылады. Бейне, мотив, рө л, амплуа, маска, типаж, сә н қ ойылым, фасад, репутация - бұ л ұ ғ ым тү сінігінің толық емес тізімі. Адам мә дениетінде кө п бейне рө л ойнай отыра, «имидж» тү сінігі ә р тү рлі мә дени-тарихи мә ндерді қ амтиды.

Имидждің кө птеген анық тамалары бар, сондай-ақ имидждің классификациясының ә ртү рлі ә дістері бар. Мұ ндай кө пбейнелілік негізінен имидждің қ илы аспектілерде (қ ұ рылымдық, функционалдық, пә ндік жә не т.б.) қ арастырылуында. Имидж - бұ л ә рі «адамдардың белгілі бір тұ лғ амен ассоциацияланатын белгілі бір сапалар жиынтығ ы», ә рі «қ ұ былысқ а оғ ан тә н емес қ асиеттер мен сипаттар беруге қ абілетті бейне», ә рі сізді басқ алардың қ абылдауы. Сіздің тұ лғ аң ыздың қ оршағ ан адамдардың алдындағ ы жалпы суреті жә не т.б. Осы жә не басқ а анық тамалар коммуникативтік ө рісте ә ртү рлі бейнелер (субъект біздің жағ дайда кандидат немесе саяси ұ йым) елестететін бейне; мақ сатты жасалғ ан бейне; объект (аудитория) санасында қ алыптасатын бейне) циркуляцияланатынын кө рсетеді. Бұ л бейнелер бір-бірінен бө лек тұ рмайды, олардың арасында кү рделі байланыс жү йесі болады, олар бір-біріне ә сер етуге қ абілетті.

Кандидат имиджінің басты компоненті - ол сайлаушының кандидат жайлы пікірі қ алыптасатын оның сыртқ ы сипаттарының жиынтығ ы. Имиджді қ абылдаушы адамдардың санасына жақ сы «қ алыптасқ ан» имидж белгілі бір бағ дар береді. Осының нә тижесінде санада пайда болғ ан белгілі бір ой адамның ө зінің жемісі ретінде қ абылданады. Имидж бойынша кең есші саясаткердің ең жақ ын кө мекшілерінің бірі болуы тиіс. Имидж сомдағ ан кезде келесілерді ұ мытпау керек:

Адамдар кө бінде кандидаттың мына белгілеріне кө п назар аударады.

тү р сипатына- 55%

сө зіне- 38%

ойына- 7%

Сайлаушылардың кө бісі апатия кү йінде болып отырғ ан қ азіргі экономикалық -ә леуметтік, психологиялық жағ дайларда негізінен саяси бағ дарлар мен жү йелер емес, тұ лғ алар, дә лірек айтқ анда, сә тті сомдалғ ан имидждер кү реседі. Саяси жарнамада субъективті-объективті қ арым-қ атынастар ө зінің ерекше спецификалық жағ дайларымен ерекшеленеді. Сайлаушылармен кандидаттың коммуникациясы кө бінесе «опосредственно» сипатқ а ие. Бұ л бір жағ ынан, адамдардың кө п бө лігіне ә сер ету талап етілетіндігімен (ал мұ ндай ә сер ету бұ қ аралық коммуникация арналарынсыз мү мкін емес), екінші жағ ынан, тұ лғ а бұ қ ара алдына ө зінің толық адамдық қ асиеттерімен кө ріне алмайтынындығ ымен тү сіндіріледі.

Имидж лидер мен бұ қ ара арасындағ ы ө зіндік бір делдал ретінде болады, ол лидерлік функцияларды ө зі атқ арады. Сайлаушы ү немі сайлаушының ө зі немесе коммуникация қ ұ ралдары арқ ылы жасалып отыратын дә л осы бейнені қ абылдайды.

Лидер имиджі - саяси жарнаманың басты қ ұ ралының бірі. Оның ө зіндік сапасы – доминаттылық. Біз ақ параттың толық кө лемімен жұ мыс істеудің орнына қ ысқ а ақ паратты қ олданамыз. Имидждік коммуникация спецификасы ақ парат алушы реакциясы бақ ылана алатындығ ында, хабарламалар халық тың кү тілетін реакциясын есепке алу арқ ылы жасалынады.

Басқ а зерттеулер сайлаушылар қ алауларын тө мендегідей етіп бө леді:

Бірінші орында - қ ұ лық тылық, адалдылық (22, 3%)

Екінші орында - сайлаушылар алдындағ ы жауапкершілік (18%)

Ү шінші орында - жергілікті ө мір сү ру жағ дайларымен таныс болу;

Тө ртінші орында - мейірімділік, ә ділділік (3%);

Бесінші орында - іскерлік пысық тық (8, 6%);

Алтынша орында - эрудиция, интеллект (7, 4%)

Халық тың барлық топтары пікірі бойынша алғ ашқ ы ү ш позиция негізгі болып табылады. Ал қ алғ андары рейтингі ә ртү рлі топтарда ә рқ алай. Зиялы қ ауым ө кілдері ү шін «іскерлік, пысық тық» жә не «эрудиция, интеллект», «мейірімділік, ә ділеттікке» қ арағ анда ә лдеқ айда маң ызды. Студенттер саясаткерлерге ең қ ажетті қ асиет «іскерлік, пысық тық» деп санаса, зейнеткерлер «эрудиция мен интеллектілікке» қ арайды.

Сайлаушылар лидердің жеке ө міріне, оның тұ рмысына, жанұ ялық дә стү рлеріне ерекше қ ызығ ушылық білдіреді. Зерттеулер кө рсеткендей, аудитория ә рқ ашан кез келген лидерден тұ рақ ты ә лдебір қ асиеттер болуын кү теді. Бұ л доминанттарды қ андай мө лшерде толық ү лгіленетін мө лшерде имидж қ осу керек. «Кандидатта барлығ ымызғ а ұ найтын бір немесе бірнеше сипаттар болуы керек», - деп жазады саяси жарнама қ исыншылары.

Кандидаттың тиімді имиджі сайлаушының тиімді электоралды іс-қ имылдарына ық пал ететін категория болып табылады, кандидаттардың саяси нарық та бә секеге тұ рақ тылық дең гейін кө теруге мү мкіндік береді.

Имиджмейкер қ ызметі бейнені «жасаумен» шектелмейді. И. Викентьев имиджбен жұ мыс істеуде тө мендегі мә селелерді қ амтитынын кө рсетеді. Бейнені жасау жә не оның қ абылдануын қ ажетті жақ қ а бағ ыттау. Бейнені тү сінікті жә не жағ ымды (халық пікірі бойынша) категориялар кө мегімен беру, яғ ни позициялау.

Лидерді позициялаудың мү мкін боларлық бірнеше жолдары бар, оның ә лдеқ айда тиімдісін таң дап ала алғ ан жө н. Мысалы, Дж. Мейджордың саяси консульттанттары оны немесе радикалды ө згерістерді жақ таушы реформатор (Дж. Кеннеди стратегиясы) ретінде немесе қ олда бар жетістіктерді сақ тап қ алуғ а ұ мтылушы консерсватор (Линкольн стратегиясы) ретінде таныстыра алады. Олар сондай-ақ «оның салыстырмалы тү рдегі жастығ ын, жақ сы сырт келбетін, энергиясын, тә уекелшіл жә не спортқ а деген ыстық ық ыласын кө рсете алатын, немесе оның қ арапайым ә леуметтік жағ дайына, талғ амына, сыпайылығ ына жә не қ арапайымдылығ ына екпін жасай алатын. Осы екі сипат та Мейджор бейнесін береді, бірақ олардың бірін таң дау керек болады. Позициялау мә ні тек бір қ алаулы сипаттар мен бағ ыттарды жай ғ ана таң дап алу емес, кандидаттың нақ ты басымдық тарын, яғ ни бә секелестердің сипатынан асып тү сетін жақ тарын анық тауда.

Стратегияны жү зеге асыру процесінде бә секелестің имиджін тү сіру, яғ ни контржарнама жасау қ ажеттілігі туады. Кандидаттың тиімді имиджін қ алыптастыру бағ ытында келесі мә селелерді шешу қ ажет.

1. Кандидат туралы материалдар мыналарды қ амтиды: ө зіндік

стил қ алыптастыру, кандидаттың ақ парат, ү лгілеу материалдарын жасау арқ ылы ортақ стильдік шешім табу. Электрондық БАҚ жә не халық тық іс-шараларда ү гіттеу компанияларын жү ргізу ү шін аудио жә не видео жазбалар жасау.

2. Кандидаттардың ө з бағ дарламаларын ұ сыну тө мендегідей мазмұ нда болуы мү мкін:

- Кандидаттардың кітаптары мен брошюраларын даярлау, олардың

тұ саукесерлерін ө ткізу;

- Кандидаттардың бағ дарламаларының қ олданбалы формаларын манифесттер, декларациялар, арнау жә не ашық хаттар шығ ару;

- Кандидаттар бағ дарламаларының ұ рандары мен мессеждерін орналастыру;

- Кандидаттар бағ дарламаларының насихаттайтын сө з сө йлеушілерді дайындау.

PR – іс – шараларын ұ йымдастыру жә не ө ткізу:

Имидждік акцияларды жә не басқ а да республикалық жә не аймақ тық дең гейде кандидаттардың ә йгілілігін жаң ғ ыртуғ а бағ ытталғ ан PR – шараларды ұ йымдастыру қ ажет.

Кандидаттардың ақ параттық кең істікте қ атысушылық дең гейін кө теру ү шін саяси оқ иғ аларды жә не ақ параттық ә дістерді қ олдану қ ажет.

Кандидаттармен жұ мыс:

- Кандидаттардың бұ қ аралық имиджін талдау жә не оптимизациялау;

- Кандидаттар ү шін сө з сө йлеу мә тіндерін даярлау жә не олардың психо-лигвистикалық сараптау;

- Кандидаттардың портфологиясын қ алыптастыру;

- Кандидаттар ү шін халық алдында сө з сө йлеу ү шін тренингтер

ұ йымдастыру,

- Кандидаттардың сайлаушылармен, БАҚ ө кілдерімен, іскерлік, мә дени жә не саяси элиталармен кездесуін жә не сайлау округтерінің аудандары бойынша сапарларын ұ йымдастыру;

- Кандидаттардың сайлау компаниялары кезіндегі психологиялық

ілеспелерін жасау.