Жарнаманың түрлері

Жарнама хабарламаларының типтерінде тө мендегідей айырмашылық тар

бар:

- сатып алушығ а ә сер ету тә сілі бойынша;

- кө рсету тә сілі бойынша;

- негізгі мақ саты мен мә ні жағ ынан;

- жарнаманы тұ тынушымен болатын кері байланысы жағ ынан.

Жарнама хабарламаларды кө рсету тә сілі бойынша екіге бө лінеді:

- рационалды;

- эмоционалды.

Рационалды (заттық) жарнама - сатып алушының ой-санасына бағ ытталып жасалады. Ол сатып алушыны сендіру ү шін, айтылғ ан сө здерден алғ ан ә серін кү шейту ү шін аргументтерді мысалғ а келтіре отырып, ө з пікірін сызба немесе сурет арқ ылы сө з тү рінде жеткізеді.

Эмоционалды (ассоциативті) жарнама - бір нә рсені еске тү сіру арқ ылы жасалады. Ол терең ойды қ озғ ауы тиіс. Санағ а, сезімге, эмоцияғ а кө ң іл бө леді. Оның ең ә серлісі – сурет, ө ң і, тү сі жә не аз дең гейдегі ә уені.

Кейбір жарнамалар тек рационалды немесе тек эмоционалды болып келеді. Бірақ, жарнама хабарламаларының кө пшілігінде, кө п жағ дайда екі тү рлі комбинациядан қ ұ ралатын жарнамалар кездеседі.

Жарнама қ ойылымы жағ ынан «қ атты» жә не «жұ мсақ» деп екі тү рге бө лінеді.

«Қ атты» жарнама ө з рухы жағ ынан ө ткізуге жігер беруге жақ ын. Мұ ндай жарнамалардың аз мерзімді мақ саты бар. Олар: хабарландырудың сыртқ ы бейнесіне ә р беретін, сатып алушы объектіге дауыстап айғ айлау арқ ылы тезірек сатылуына ық пал етеді.

«Жұ мсақ» жарнаманың мақ саты тауар туралы жә не оның маркасы туралы хабарлап қ ана қ оймай, осы тауардың маң айында қ олайлы орта тудырады. Ә детте бұ лар терең мотивтегі символкада ойнайтын эмоциялы жарнама. Ол ақ ырындап тұ рақ ты сатып алушының тауарғ а деген ынтасын жоғ арлатады. Оның ішкі сатып алу қ ызығ ушылығ ын арттырады.

Жарнама негізгі мақ саты мен мә ні жағ ынан келесі тү рлерге бө лінуі мү мкін:

- ө неркә сіптің қ оғ амдағ ы мү ддесін, беделін кө теру мақ сатындағ ы жарнама немесе «имидж-жарнама» деп аталады;

- жігерлендіретін жарнама;

- тұ рақ тылық жарнамасы;

- фирма ішіндегі жарнама;

- ө німді ө ткізуді кө бейту мақ сатындағ ы жарнама;

- жадыда сақ талатын жарнама;

- салыстырмалы жарнама;

- есте қ алатын жарнама;

- бекітетін немесе ү стеме жарнама;

- хабарлау жарнамасы;

- превентивті жарнама.

Имидж (бейне) жарнама - негізінен фирманың жә не тауардың партнерлар мен сатып алушыларғ а жағ ымды бейне қ алыптастыруына бағ ытталады. Онда сенімділік, жұ мыстың нә тижелілігі, клиенттерге деген жақ сы ниет, тұ рақ тылық басым болып келеді.

Жігерлендіретін жарнама - атаулы фирманың ө німін сатып алушылар сатып алу ү шін қ ұ марландыруғ а бағ ытталады. Мұ нда осы фирма ө німдерінің негізгі жағ ымды жақ тарын, басқ а тауар жә не қ ызметпен салыстырғ андағ ы жақ сы сапасын айтуғ а ү лкен мә н беріледі.

Тұ рақ ты жарнама - партнерлар мен сатып алушыларғ а фирма қ ызметінің тұ рақ тылығ ын, оның нарық тағ ы сенімді тұ ғ ырын хабарлауғ а бағ ытталады.

Фирма ішіндегі жарнама - ә ріптестердің ө зінің ө неркә сібіне деген сенімін оятуғ а, ө з тағ дырымен тығ ыз байланыста екенін сезіндіруге бағ ытталғ ан. Егер ө неркә сіптің ә р қ ызметкері ө з жұ мысына қ ажетті шешім қ абылдай алса, оғ ан жауапкершілікпен қ араса, онда қ ызметкерлер фирма жұ мысын қ анағ ат тұ тып жә не осы фирманың жарнамасын қ оғ амғ а жеткізуші болып есептеледі. Фирма ішіндегі жарнаманың қ ұ ралы:

- фирма газеті;

- басшылар мен қ ызметкерлер арасындағ ы жақ сы қ арым-қ атынас;

- қ ызметкерлер ү шін кө птеген ә леуметтік жең ілдіктер.

Ө нім ө ткізуді кө бейту мақ сатындағ ы жарнама – жарнама қ ызметінің негізгі саласы.

Жадыда сақ талатын жарнама – жарнаманың барынша агрессивті тү рі. Негізгі мә селесі сатып алушыны бә секелестердің тауары, қ ызметі емес, ө здерінің тауары мен қ ызметін сатып алуғ а кө ндіру.

Салыстырмалы жарнама – бұ л жадыда сақ талатын жарнаманың бір тү рі. Ол жаранамаланатын тауар жә не қ ызметті бә секелсетердің тауар жә не қ ызметімен салыстыруғ а негізделген. Бә рімізге белгілі кө птеген ө ркениетті елдерде бә секелес таураларды немесе оларды ө ндірушілерді тікелей сынауғ а тыйм салынғ ан заң бар, бірақ мұ ндай жарнамалар ә лі кү нге дейін ө мір сү ріп келеді.

Есте қ алатын жарнама – тұ рақ ты сатып алушығ а нарық тағ ы атаулы тауарды немесе фирманы жә не оның мінездемесін есіне салып отыруғ а арналғ ан жарнама.

Бекітетін немесе ү стеме жарнама – есте қ алатын жарнаманың бір тү рі. Тауарды сатып алғ ан тұ тынушыны қ олдауғ а, олардың таң дауының дұ рыстығ ына сенім білдіруге бағ ытталғ ан жарнама. Ол тұ тынушыны тұ рақ тандырады.

Превентивті жарнама - ө зіне қ ажетті шығ ыннан кө п мө лшердегі қ аржы жұ масайтын жарнама. Мұ ндай жарнама компаниялардың мақ саты – жарнама қ ызметіне кө п мө лшерде сома жұ мсауғ а жағ дайы жоқ бә секелестердің тұ ғ ырын бұ зу. Қ андай жарнама болмасын бір мезгілде жарнаманың бірнеше тү рінен қ ұ ралатыны тү сінікті. Жарнама хабарламасының кең кө лемін жарнама тұ тынушымен болатын кері байланысы жағ ынан екі тү рге бө луге болады. Олар жарнама хабарламасының нақ ты тасымалдаушысымен тө мендегі жағ дайда байланысып отырады:

- жарнама қ ұ ралымен кері байланыс;

- жарнама қ ұ ралымен кері емес байланыс.

Жарнама қ ұ ралымен кері байланыстағ ылар – жиі персонифицияланғ ан жарнама жіберушілерді жә не олардың мү мкін болатын реакцияларын тікелей болжайтын жарнаманың бір тү рі. Жарнаманың бұ л тү рлері оқ улық та жеке қ арастырылғ ан. Кері емес байланыстағ ы жарнама қ ұ ралдары ол – жалпы ақ парат қ ұ ралдары, оның ішінде электронды жә не сыртқ ы жарнамалардың барлық тү рлері деп айтуғ а болады.