Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Иммуноглобулиндердің синтезінің генетикалық бақылануы






Иммуноглобулин молекуласы ауыр жә не жең іл тізбектерден тұ рады. Олар ө з кезегінде вариабельді жә не константты бө ліктен тұ рады. Екі негізгі вариабельді (V) жә не тұ рақ ты (C) топ гендерінің бақ ылауында. V-гендердің кө лемі кө п, ал С-гендердің кө лемі аз. С-генінің екеуі κ - жә не λ - тү рлері тұ рақ ты жең іл тізбектің домені, ал тағ ы тоғ ызы иммуглобулиннің изотипінің ауыр тізбегін синтездейді (Сµ Сγ 1 Сγ 2 Сγ 3 Сγ 4 Сδ Сα 1 Сα 2 Сδ ).

Пісіп жетілмеген В-жасушаларында V жә не С гендері бір хромосомада орналасқ ан, бірақ алыс арақ ашық тық та. Пісіп жетілгеніне байланысты арасындағ ы арақ ашық тық азая бастайды жә не олар қ осылады, нә тижесінде генді сегмент тү зіледі жә не ол ақ парат оқ ылғ ан жағ дайда иммуноглобулиндердің ауыр жә не жең іл доменінің синтезі жү реді. Осы тү зілген рекомбинация арқ ылы В-лимфоциттердің кө п тү рлі клондары пайда болады.

Жең іл κ -тізбектерді кодтайтың гендер адамда 22 хромосомада жең іл α - тізбек 2 хромосомада орналасқ ан, ал иммуноглобулиндердің барлық изотиптегі ауыр тізбекті кодтаушы 14 хромосомада орналасқ ан. κ -жә не λ - жең іл тізбек гендер тұ қ ымдастығ ы V, J жә не C гендік сегменттері бар. κ - жең іл тізбегінде V сегменті – 41 тең, J сегмент – 5. α – жең іл тізбегінде V сегменті – 34, J сегмент – 5.

Жалпы лимфоидты бастаушы – В-жасушаларының дифференциялану ү рдісі сү йек кемігінде гендер реарранжировкасы, ол ө з кезегінде иммуноглобулиннің жең іл тізбегін кодтайды, бұ л жерде сегменттердің кездейсоқ транслокациясы мен интеграциясы ауысуы мен бірігуі жү реді, V- жә не J-сегменттері кодталады, нә тижесінде иммуноглобулиндердің V-доменің жең іл тізбегін кодтайтың ажырамайтын интронды функционалды VJ-генді сегмент тү зіледі. Соң ында ә рбір тү зілген VJ – генді сегмент С – генмен байланысады. Ол ә рдайым жең іл тізбектің доменің кодтайды. Нә тижесінде ә р тү рлі спецификалық жең іл тізбектің кө п тү рлілігін синтездейді.

Ауыр тізбек гендер тұ қ ымдастығ ының V, D, J жә не C гендік сегментері бар. Дифференцировка ү рдісінің нә тижесінде реарранжировкағ а ұ шырағ ан VDJ- генді сегменттер ауыр тізбектің вариабельді доменнің кодтайды. С-генді сегмент ауыр тізбектің тұ рақ ты бө лікшелерін кодтайды, олар ө з кезегінде иммуноглобулиндердің изотипін анық тайды. Функционалды VHDHJH сегменттердің саны адамның ДНҚ -да: 65 VH27DH6JH. Бұ лардан басқ а функционалды емес сегменттер бар, олар псевдогендер деп аталады. Кездейсоқ рекомбинация нә тижесінде 4 8VH генді сегменттер 23DH жә не 6JH сегменттермен В-жасушаларының дифференцировкасы нә тижесінде 48 х 23 х 6 = 6624 спецификасы тү рлі V-доменнің ауыр тізбегі тү зіледі.

Мү мкін болатын V-доменнің ауыр тізбегінің нұ сқ алары мен жең іл домендердің қ осындысы жә не ата анасының геномының қ осындысы 2, 5 х 108 ден 1010-ғ а жетуі ық тимал. Қ орыта келсек, иммуноглобулиндердің генінің реарранжировка нә тижесінде тү зілген В-лимфоциттердің клондарының саны теориялық жағ ынан спецификалық антиденелер санына сә йкес келуі мү мкін. Ол 108-109 қ ұ райды. Осындай вариабельді дең гей теориялық тұ рғ ыдан табиғ и В-жасушаларының эпитопы санынан асады.

Гендердің (жең іл жә не ауыр тізбектер) бір ізділігінің соның да 5" локализацияланғ ан экзон бар, ол сигналды немесе лидерлі пептидті кодтайды, ол ө з кезегінде синтезделген ауыр жә не жең іл тізбектердің эндоплазмалық ретикулум арқ ылы Гольджи жү йесіне ө туіне жол ашады. Ол жерде ауыр жә не жең іл тізбектің бір молекуласына қ осылу алдында сигналды пептид ажырайды.

Иммуноглобулиндердің ауыр тізбегінің реорганизациясының жалпы схемасы жең іл тізбектігіне ұ қ сас. Ерекшелігі, тоғ ыз С-гендер бар, ал ол ө з кезегінде ауыр тізбекті иммуноглобулиндердің ә р тү рлі изотиптерінің участкелерін кодтайды. VDJ-гендердің сегменттері Сδ Сµ Сγ Сγ Сα Сα 2 Сδ гендердің қ атарымен бірігуі В-лимфоциттің сол бір клонның алмасуымен тү сіндіріледі. Иммуноглобулиндердің синтезі мен секрециясы ү рдесінде міндетті тү рде гендердің ауыр жә не жең іл тізбектерінің рекомбинациясы жатады, бұ л ү рдіс интрондардың қ ырқ ылуымен жә не экзондардың транскрипциямен жү руімен сипатталады, нә тижесінде жетілмеген пре-м-РНҚ тү зіледі. Одан кейін пре-мРНҚ сплайсингі жү реді, ү рдіс интрондардың қ ырқ ылып экзондардың тігіліп жетілген мРНҚ тү зіледі жә не ақ парат оқ ылғ ан жағ дайда ақ уыз синтезі жү реді. Осылай жең іл тізбекті иммуноглобулиндердің синтезі ө теді.

Ауыр тізбекті иммуноглобулиндердің генетикалық бақ ылау синтезі альтернативті сплайсинг механизмі бойынша жү реді. Альтернативті сплайсинг кезінде бү кіл интрондармен қ оса кейбір экзондар қ ырқ ылады. Нә тижесінде ДНҚ учаскесінен ақ парат оқ ылғ ан жағ дайда мРНҚ бірнеше тү рлері пайда болады, жә не оның матрицасында ө згеше ақ уыздар синтезделеді. Альтернативті сплайсинг механизмі бойынша пре-мРНҚ процессингі жү реді, нә тижесінде ә р тү рлі изотиптегі иммуноглобулиндер тү зіледі. Бұ л ү рдіс кезінде (белгілі бір спецификасы бар иммуноглобулин молекуласының ауыр тізбегін тү гел кодтайды) жетілген мРНҚ молекуласында тоғ ыз С-гендерден біреуі ғ ана қ алады, иммуноглобулиннің бір ғ ана изотипін кодтаушы, сол кезде С-гені қ ырқ ылып, олар болса қ алғ ан сегіз изотипті кодтайды. Изотиптің ауысу ү рдісінде жетілген мРНҚ – да экспрессияланатын С – гендер ө згереді: Сµ-ден Сα дейін.

Бұ л механизм мембраналы жә не секреторлы иммуноглобулиннің формаларының синтезі негізінде жатыр. IgM ауыр тізбегінің синтезін бақ ылаушы локустың қ ұ рамына екі мамандандырылғ ан экзон кіреді (М1 жә не М2). Олар IgM мембрана байланыстырушы рецепторлы ауыр тізбектің трансмембранды жә не цитоплазматикалық учаскілерін кодтайды. Ол ө з кезегінде рецепторлы IgM молекуласының В-жасушасының мембранасы енуін қ амтамасыз етеді. Секреттелетін мономерлі IgM тү рінде бұ л учаскілер болмайды.

Тұ қ ым қ уалайтын иммуноглобулиндердің гендерінің кездейсоқ рекомбинациясынан басқ а В-лимфоциттерінің клондарының тү рлілігіне тү зілу ү шін соматикалық гипермутация (тек V-домен ү шін) ү рдісі ү лес қ осады. Бұ л ү рдіс В-лимфоциттердің кө бею ү рдісінде герменативті лимфоидті фолликуллардың орталығ ында болады, сә йкес келетін антиген анық талғ ан кезде нә тижесінде тү зілген.

Ig изотиптері, аллотиптері жә не идиотиптері. Иммуноглобулиндер басқ а ақ уыздар сияқ ты ө зіне қ арсы антиденелерді синтездей алады, яғ ни антиген орнында бола алады. Барлық иммуноглобулиндер ү ш тү рлі нұ сқ асы бар, жә не оның қ ұ рамында детерминанттар бар. Олар антиденелер синтезін индуциялайды. Олар: изотиптер, аллотиптер жә не идиотиптер.

Изотип – класстар мен кластасты иммуноглобулиндерінің арасындағ ы антигендік айырмашылық. Бір тү рге жататын иммуноглобулин изотибінің маң айында тү рлері бірдей. Иммунды глобулиндердің изотептерінің айырмашылық тары Fc-фрагментінің қ ұ рылыс ерекшелігімен анық талады.

Адамның иммуноглобулиндерінің бірнеше негізгі класс пен подкласстарынің бар. Олар: IgM, IgG (G1, G2, G3, G4), IgA (A1, A2), IgD жә не IgE.

Антигендік қ ұ рылымының ө згешелігіне байланысты бір биологиялық тү рдегі ағ заның иммуноглобулиндері басқ а биологиялық тү рге жататын ағ зада антиденелер тү зілуін туғ ызу мү мкін. Бұ л антиденелер антиген ретінде қ олданылғ ан детерминант иммуноглобулиндерге қ арсы шығ ады. Бұ л реципиент иммуноглобулиндерінде болмайды. Берілген детерминанттар изотиптік деп белгілейді.

Антиген ретінде алынғ ан адамның иммуноглобулиннің изотипіне қ арсы бағ ытталғ ан моноерекшелі антисарысу алғ анда оғ ан миелома ақ уыздары пайдаланылады, олар ө з кезегінде қ алыпты иммуноглобулиндерден антигендік қ ұ рылымы бойынша айырмашылығ ы жоқ, бірақ ө те гомогенді жә не миелома ауруымен ауратын науқ астардың қ ан сарысуында концетрациясы ө те жоғ ары.

Моноерекшелі гетерологиялық антиизотиптік сарысулар адам иммуноглобулиндеріне қ арсы кең қ олданыс алады, себебі осы нә руыздардың патологияда жә не қ алыпты жағ дайдағ ы сапасын анық тауғ а болады.

Клиникада антиденелерді иммуноглобулиндердің ауыр тізбегіне иммунды депрессант ретінде қ олдану ө те жақ сы. Мысалы, иммунды депрессант ретінде IgE қ арсы моноерекшелі антисарысуды қ олдану ұ сынылғ ан. Осындай антиденелер реагинді типті аллергиялық аурулардың профилактикасында қ олдануы мү мкін.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.