Газеттегі жарнаманың мәні. Газеттегі жарнама түрлері, ерекшеліктері, артықшылықтары және кемшіліктері.

Газеттегі жарнама – баспасө здегі жарнаманың ең кө п тарағ ан тү рі. Бұ л бірінші кезекте жарнаманың осы тү рінде кемшіліктің аз болып, керісінше, артық шылық тың басымдылығ ына жә не ә ртү рлі газеттер ұ сынатын мү мкіндіктердің ауқ ымына байланысты. Кө птеген жарнама берушілерді газеттің шығ армашылық ә леуетінің тө мендігі қ анағ аттандырмайды. Бірінші кезекте - баспа сапасының тө мендігі.. Теледидар мен интернет ә р тү рлі тү стерді ғ ана емес, белгілі бір жү йелі бірізділікті, кейде интерактивті тә ртіпте дыбысталғ ан қ имыл-қ озғ алысты да кө рсете алады. Осығ ан сә йкес, сатып алушы бұ йымдар мен тауарлар, қ ызметтер, керек десең із, технологиялар туралы экрандағ ы кө рсетілімдерден ө зіне жеткілікті тү рде мағ лұ мат ала алады. Ә лбетте, газеттерде мұ ндай мү мкіндік жоқ. Баспасө здегі жарнаманың келесі бір кемшілігі – оның уақ ытқ а байланысты тұ рақ сыздығ ында. Ә детте газет тек бір мә рте ғ ана оқ ылады. Хабарландыру да соғ ан сай «тіршілік етеді» деп айтуғ а болады. Кү нделікті газетте – бір кү н, апталық газетте – бірнеше кү н. Кө п жағ дайда газет жастар аудиториясын толық тай қ амти алмай жатады. Сондық тан жарнама берушілерге бұ л топтағ ылардың қ ызығ ушылығ ын арттыру ү шін басқ а бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарын пайдалануғ а тура келеді. Жарнама берушілер кемшілік факторы ретінде оқ ырмандардың газеттегі жарнамаларды елемеуін атап айтады. Олардың кө пшілігі тек жаң алық тар мен редакциялық мақ алаларды, сұ хбаттар мен репортаждарды оқ иды. Ал жарнамаларды, жеке хабарландыруларды кө збен шолып қ ана қ ояды. Қ азіргі оқ ырманның газет оқ уғ а уақ ыты аз. Кө птеген оқ ырмандар газеттегі мақ алаларғ а кө з жү гірте ө тіп, кейбіреулері тек бір айдарды оқ умен шектеліп қ ана қ ояды. БАҚ -тағ ы жарнаманы зерттеу нә тижелеріне сү йенсек, бү гінгі оқ ырман мерзімді басылымды кү нделікті оқ уғ а 12-14 минут уақ ытын жұ мсайды екен. Сондық тан газет шығ арушылар ең басты ақ параттарды неғ ұ рлым тиімді ету ү шін газеттің алғ ашқ ы бетіне, ал сараптамалық материалдар мен шолуды басқ а беттерге орналастыруғ а тырысады. Аймақ тар бойынша: Баспасө здегі жарнаманың кө п ү лесі Алматы қ аласына тиесілі. Қ азақ станның оң тү стік аймақ тары ең тө мен белсенділік кө рсеткішіне ие екен. Жас ерекшелік бойынша: Баспасө здегі жарнамағ а 35 жә не одан жоғ ары жастағ ы адамдар қ ызығ ушылық білдірсе, зейнет жасына жақ ындағ андар (55-65 жас аралығ ындағ ы) ерекше ық ылас танытады екен. Ал 16 мен 19 жас аралығ ындағ ы жастар баспасө з жарнамасын оншалық ты кажетсіне қ оймайды екен. Жынысы бойынша: Баспасө з жарнамасын кө біне ә йел адамдар оқ иды екен. Отбасы жағ дайы бойынша: Кө п жағ дайда баспасө з жарнамасына балалары бар отбасылы адамдар кө п назар аударатыны мә лім болғ ан. Ә леуметтік статусы бойынша: Жұ мыс істейтін адамдар. (Мектеп оқ ушылары мү лде қ арамайды екен). Білімі: Жоғ ары білімі бар. Ә сіресе, гуманитарлық жоғ ары білімі бар адамдар ерекше қ ызығ ушылық танытатыны анық талғ ан.Тұ тынушылық оптимизмі бойынша: Баспасө здегі жарнамағ а аса зор ық ылас танытатындар ө здерінің табыстарына кө ң ілдері толмай, тө мен оптимизм дең гейін кө рсететін адамдар болып шық қ ан. Газеттің радио мен теледидардан айырмашылығ ы, ол жарнамаланып отырғ ан тауар немесе қ ызмет тү рі жайында егжей-тегжейлі баяндауғ а мү мкіндігі бар. Шағ ын жарнаманың ө зіне жеткілікті тү рде қ ажетті ақ паратты сыйғ ыза отырып, тү рлі мінездемелер, бағ алар, байланыс телефон нө мірін, мекен-жайлар, купон жә не тағ ы басқ алары кірістіре алады Оларды телевизиялық немесе радиожарнамадан кө рсетуге болады, бірақ естілгенде немесе экранда жылдам кө рсетілген ұ сақ сандарды, бағ аны, байланыс телефон нө мірін жә не мекен-жайды адам тез қ абылдап, қ ас-қ ағ ым сә тте есте сақ тай алмайды. Газеттегі жарнама қ ызметі аз уақ ыттың ішінде тез пайдалануғ а болатындығ ымен ерекшеленеді. Кейде жарнаманы газеттің жуық арадағ ы сандарының біріне немесе келесі санғ а, тіпті хабарландырудың макет-тү пнұ сқ асы дайын болмағ анына қ арамастан қ айта беруге болады. Бұ л жаппай сату, қ андай да бір шұ ғ ыл хабарлама жайында немесе жарнаманы тестілеу туралы айтылғ ан жағ дайда ө те маң ызды. Газет шық қ ан кү ні-ақ жарнама ө з нә тижесін береді. Ал келесі кү ндері оның қ аншалық ты сә тті шық қ андығ ы туралы ой тү йіп, сатылымдағ ы байланысты бақ ылауғ а болады. Газеттің басқ а ақ парат қ ұ ралдарынан ең маң ызды ерекшелігі – аудиториясының айқ ын басымдығ ы. Баспасө з ақ паратты қ абылдаудың мейлінше кү рделі жолы болып табылады. Оның оқ ылуы едә уір интеллектуальды кү ш салуды талап етіп, аудиторияның белгілі бір білім дең гейін шамалайды. Білім неғ ұ рлым жоғ ары болса, баспасө зге деген қ ызығ ушылық соғ ұ рлым мол болмақ. Оғ ан кө бінесе қ ызмет бабына байланысты шешім қ абылдайтын жә не адамдарғ а жетекшілік ететін, жас ерекшелігіне қ арай – ересектер, жыныс ерекшелігіне қ арай – ер адамдар мен ә йелдер кө п кө ң іл бө леді. Газет ө зінің мазмұ нына байланысты да ерекшелінеді. Егер газет негізінен редакциялық материалдарды: мақ алалар, заметка, репортаждар, сұ хбаттарды қ амтыса, онда ол ақ параттық газетке жатады. Оғ ан мысал ретінде, «Астана ақ шамы», «Алматы ақ шамы» газеттерін атауғ а болады. Егер жарнамалық хабарламаларғ а ерекше кө ң іл бө лінсе, онда ол жарнамалық газет болып табылады. Оғ ан «Караван», «Инфо-Цес», «Из рук в руки», «Недвижемость» т.б. Негізінен жарнамалық газетті «қ ызығ ып» сатып алушылар, яғ ни белгіленген бір нә рсені сатып алуғ а немесе сатуғ а ниетті адамдар оқ иды. Жарнаманың қ арқ ындылығ ын жә не оның белгілі оқ иғ а мен уақ ытқ а орайласып шығ уына байланысты жарнама берушілер газеттің шығ у кезең ін есепке алғ аны дұ рыс. Кү нделікті газет тә ртіп бойынша кү н сайын шығ ады. Олар негізінен жаң алық ты беруге зейін қ ояды. Апталық газеттер жұ ма сайын, сенбі немесе жексенбі кү ндерге жоспарланады. Апталық оқ иғ аларғ а тү сіндіру, шолу жасаумен айналысады.

Барлық жарнамалық ақ параттың жартысына жуығ ы дерлік (49%) тұ тынушыларғ а жарнамалық газеттер арқ ылы жеткізіледі. Жарнамалық емес апталық баспаларда тұ тынушыларғ а тек саясат, экономика салаларында ғ ана емес, сонымен қ атар кө ң іл кө теру сипатындағ ы статьялар да қ арастырылғ ан. Ол жерде барлық жарнама кө лемінің 30%-ы беріледі. Кү н сайын шығ арылатын жарнамалық емес газеттерде жарнама берушілердің 21% ө з жарнамаларын орналастырады.

Қ азіргі кезде Қ азақ стан нарығ ында газет шығ арылымы толық қ ан. Ә р тү рлі шығ арылымдағ ы газеттерді шартты тү рде келесідей бө луге болады:

1. Жарнамалық -ақ параттық шығ арылым: «Я покупатель и собственник», «Биен», «Из рук в руки».

2. Дайджесттер: «Караван», «Начнем с понедельника», «Ковчег», «Время».

3. Саясат пен бизнеске арналғ ан газеттер: «Панорама», «Деловая неделя», «Аргументы и Факты Казахстан», «Новое поколение».

Зеттеу нә тижесі кө рсеткендей газеттегі ең танымал деген тақ ырыптар тізімі келесідей:

· Телевизиондық бағ дарламалар (69.5%)

· Анекдоттар, жұ лдызнамалар (46.9%)

· Оқ иғ алар мен фактілер (39.1%)

· Саясат жә не экономикалық ө мірдегі жаң алық тар (30.6%)

· Жеке ө мір жә не ойын-сауық (25.2%)

· Жарнамалық хабарламалар (24.4%)

· Болжамдар жә не аналитикалық статьялар (21.6%).

- Газет тү рлері келесідей: