Лемдік тәжірибедегі жарнаманың даму тарихы. Жарнаманың даму және қалыптасу кезеңдері.

Ежелгі дә уір

Негізгі қ ызметі ақ парат беру. Жарнаманың куә сі қ абырғ адағ ы жазулар

Баспа дә уірі

1440 жылы Иоган Гутенбург баспаоы станок шығ арғ ан. 1472жылы Англияда бірінші баспалы жарнама шіркеу есігінде ілінді. 1477 жылы баспалы жарнама қ олданды. 1625 жылы ағ ылшын газетінде бірінші газеттік жарнама пайда болды. 1704 жылы АҚ Ш та пайда болды. 1721 жылы Джеймс Бенджемин Франклин Жана Англия деген газетте кө п кө лемде жарнаманы дамытты. 1729 жылыдан бастап Газет атты газетте АҚ Ш та жарнама шығ аоыла бастады.

Ру дә уірі

1800 жылы жарнама индустриясының басы деп белгіленді. 1841 жылы бірінші жарнамалық агенство АҚ Ш та пайда болды. Газеттердің қ арқ ынды дамуы жарнамалық қ ағ аздар дамыды. 1844 жылы журналдық жарнама пайда болды. ХІХ соң ғ ы кезең і агенстволардың кең таралуы болды. 1849 жылы Нью Йоркте ең алғ аш жарнамалық офистер ашылды.

Азіргі жарнама

ХХ ғ басы жарнаманың кө лемі 500млн долларғ а дейін асты жә не Калкон Эрнест жарнама стилін қ ұ рды. 1870 жылы 50 млн. болғ ан.1871 жылы жарнамалық агенттііктер Нью Йоркте ашылды. 1905 жылы Дж. Кеннеди мен Альберт Ласкер жарнама бизнесін бастады. 1917жылы Америкалық жарнама ассоциациясы қ ұ рылды. 1920 жылы жарнаманың психологиялық ә серлері зерттелді. 1923 жарнамалық зертеулер басталды. 1926 радио жарнама пайда болды. 1939 жылы бірінші теледидар арқ ылы жарнамалық кө рсетілімдер пайда болды. 1947 жылы коммерциялық телевидение пайда болды. 1950 жылы Россер Ривз уникальді тауар ұ сынысын жасады. 1960 жылы жарнама саласында шығ армашылық қ олданылды. 1990 жылы жарнама бү кіл ә лемге таратылды. ИМК қ олданыла бастады.

Азақ стандағ ы жарнаманың даму эволюциясы. Оның ұ йымдастырушылық кезең дерінің қ ұ рылуы мен дамуы, заң ды тү рде қ амтамасыз етілуі.

ž 1990-1993 ж.ж. орталық теледидар арналарында пайда болды. Қ азақ стан арналарында (ктк, тан) ал 1992 жылы радио арналары РадиоМах, РаиоРИК болды. Шетелдік тауарлардың дайын жарнамасы ақ параттарды тарату қ ұ ралдарында орналастыру.

ž 1994-1997 ж.ж. шетелдік кә сіпорынның жарнамамен қ атар қ аржы пирамидалардың отандық жарнамалары пайда болды. 1994 жылы «Караван» газетінде кө п кө лемде тираждалды. Сонымен қ атар жарнама орналастырылды. Жарнама рыногында жарнамалық агенстволар пайда болды. Жарнама қ ызметін мемлекеттік басқ ару мақ сатымен “Жарнама жайлы” жаң а заң жобасы жасалды. (1996- 1997 г.г.).

ž 1998-2001 ж.ж. ә р тү рлі жарнама тарту қ ұ ралдары қ олданылды.Соның ішінде интернет қ олданылды. Зерттеу компаниялары, ақ парат тарату қ ұ ралдарын т.б кө рсеткіштерін зерртеді. АSIA, БРИФ жарнамалық агенстволар жарнамалық ө німдерді ө тімді етумен, рынок сегменттеумен айналысты.

ž 2002-қ азіргі кезең жарнама агенстволар арасында бә секенің кү шеюі жарнамалық агенстволар, тауарларды позицицялау, брендты саралаумен айналысты жә не медиа жоспралау жү ргізілді. Қ азақ стан компаниялармен бірге шетелдік атақ ты жү йелі жарнамалық агенстволар (Leo Bermet, Mc Ericsson) Қ азақ стан рыногында жұ мыс жасайды. Жарнама туралы заң қ абылданды.

Жарнаманың сатып алушының мінез-қ ұ лқ ына психологиялық ә сер етуін анық таң ыз. Психологиялық ә сер етудің негізгі кезең дерін ашып кө рсетің із.

Жарнама беруші тауарғ а, оның сапасына, тұ тынушылық қ ұ рамына, оның болжамалы сұ ранысына байланысты жарнамалаудың тиімді тә сілін таң дайды. Адамның мінез-қ ұ лқ ы мен қ оршағ ан орта туралы ә рқ ашан ө згермелі болады. Жарнамалық ортада мінез-қ ұ лық ү рдісіне ішкі жә не сыртқ ы факторлар ә сер етеді:

§ Сыртқ ы орта факторлары: бұ л қ азіргі уақ ыттағ ы айналаң ыздағ ы болып жатқ ан нә рселер. Адамдар, ауа райы.

§ Ішкі факторлар: бұ л сол сә ттегі болып жатқ ан барлық нә рселер: сіздің жайың ыз, заттарғ а ә ртү рлі кө зқ арасың ыз, денсаулығ ың ыз, сенімің із, тә жірибең із.

Тұ тынушыларғ а жарнаманың психологиялық сызбасы:

1) Назар аудару: ә уен қ осу, жарық, сурет, атақ ты адамдар.

2) Қ ызығ ушылық ты қ абылдау: ә демі сө здер, слоган, анимациялар, қ озғ алыс, текст, юмор.

3) Сезім таныту: тартымды Уникалды Тауарлық Ұ сыныс, шақ ыру (призыв), қ орқ ыныш сезімі, эмоция.

4) Сенім.

5) Шешім қ абылдау.

6) Іс ә рекет (шешім қ абылданды)