Сарқынды суды жүргізу

Тақ ырыбы Суды ә кету жү йесіне қ олданылатын материалдар.

Дә рісте қ аралатын сұ рақ тар

1. Суды ә кету жү йесіне қ олданылатын материалдар.

2. Сарқ ынды суды жү ргізу

Суды ә кету жү йесіне қ олданылатын материалдар

Су ә кету жү йелеріндегі ғ имараттарғ а қ ұ дық тар жатады. Олар тексергіш, тораптық, бақ ылайтын, тазартатын, бұ рма жә не қ ұ лама қ ұ дық тар болып бө лінеді.

Жаң быр жә не жалпы ағ ызатын суды ә кету жү йесінде жаң быр суларын қ абылдап алу ү шін жаң быр қ абылдағ ыш қ ұ дық тар салынады.

Бақ ылау қ ұ дық тарын есептік бө ліктерде салады. Бақ ылау қ ұ дық тарының аралығ ын қ ұ быр диаметріне байланысты қ абылдайды.

Бұ ратын қ ұ дық тарды суды ә кету жү йесінің бағ ыты ө згерген жерге орналастырады.

Тораптық қ ұ дық тарды екі немесе ү ш суды ә кету жү йесінің қ ұ бырлары біріккен, қ иылысқ ан жерге орналастырады.

Бақ ылайтын қ ұ дық тар аулада, квартал арасында орналастырылады.

Суды ә кету жү йесіндегі қ ұ дық тар планда дө ң гелек немесе тік бұ рышты болып келеді. Дө ң гелек қ ұ дық тардың диаметрі қ ұ бырдың диаметріне байланысты қ абылданады. Қ ұ бырдың диаметрі 1200 мм артық болса қ ұ дық тар тік бұ рышты болып келеді.

Суды ә кету жү йесіндегі қ ұ бырлар мен коллекторлар сарқ ынды суды ә кету ү шін берік, ұ зақ сақ талатын, коррозияғ а қ арсы мық ты, гидравликалық соқ қ ыларғ а тө зімді жә не материалдарының қ ұ ны тө мен болуы тиіс.

Қ ұ бырлардың беріктігі дегеніміз ішкі қ ысымғ а жә не тү скен салмақ қ а қ арсы тұ ру қ абілеті.

Суды ә кету жү йесінде келесі аталғ ан қ ұ бырлар қ олданады: шойын қ ұ бырлар, болат қ ұ бырлар, асбест-цемент қ ұ быр, темiр бетон қ ұ бырлар жә не пластмассалық қ ұ бырлар.

Шойын қ ұ бырлардың жақ сы жағ ы жоғ арғ ы механикалық берiктiгi, тот басуғ а кедергiленуi, бiр-бiрiне оң ай қ осылуы. Кемшiлiгi металлдың кө п шығ ыны жә не динамикалық кү шке кедергi бола алмайды, салмағ ы ү лкен.

Болатты қ ұ бырлар – МеСт 10704-76, МеСт10705-80, МеСт 8696-74 МЕСТ (ГОСТ) бойынша қ ұ бырларды бiр-бiрiне дә некерлеу арқ ылы жалғ айды, iшi жә не сырты коррозияғ а ұ шырамас ү шiн ә ртү рлi ерiтiндiлермен қ аптайды.

Бұ л қ ұ бырлардың жақ сы жағ ы – жоғ арғ ы динамикалық кү штi кө тере алатындығ ы; iшкi ү лкен қ ысым бар; сейсмикалық тө зiмдiлiгi; электр тогын ө ткiзбеушiлiгi; иiлiп, созылу қ асиеттері. Кемшiлiгi – тот басуғ а бейiмдiлiгi, қ ымбатшылығ ы.

Асбест-цемент қ ұ быр қ ұ рамы 75-80% цементтен тұ рады, қ алғ аны асбест цементтен қ ұ ралады.

Бұ л қ ұ бырлардың жақ сы жағ ы – тот басуғ а тө зiмдiлiгi, электр тогын ө ткiзбеушiлiгi, салмағ ының аздығ ы, жылу ө ткiзбейтiндiгi. Кемшiлiгi – динамикалық кү шке тө зiмсiздiгi.

Темiр бетон қ ұ бырлар 12586-83 МЕСТ (ГОСТ) бойынша жасалынады.

Жақ сы жағ ы – тө зiмдiлiгi, тот баспайды. Кемшiлiгi – ү лкен салмақ, бағ асыө те қ ымбаттылығ ы.

Пластмассалық қ ұ бырлар – полиэтиленнен жасалынады. 18599-83 поливинилхридтен – (ТУ6-19-231-83) МЕСТ (ГОСТ).

Жақ сы жағ ы – тот басуғ а тө зiмдiлiгi, салмағ ының аздығ ы.

Кемшiлiгi – жаншылуғ а бейiмдiлiгi, температурағ а байланысты ұ лғ аю коэффициентi ү лкен.

Сарқ ынды суды жү ргізу

Суды ә кету сорғ ы станциялары сарқ ынды сулар ө здігінен ағ ып келу мү мкіндігі болмағ ан кезде қ олданылады. Суды ә кету сорғ ы станциялары сорғ ылар орналасқ ан машина бө лімінен, сорғ ыларғ а келіп тү сетін сарқ ынды су ағ ынының бік келкі болуын тұ рақ тандыратын қ абылдау резервуарынан тұ рады. Сарқ ынды су айдайтын сорғ ы станциялары орындайтын функциясына байланысты былай бө лінеді: 1) жекелеген аудандардың тө мен орналасқ ан коллекторларынан жоғ ары орналасқ ан коллекторларына сарқ ынды су айдайтын аудандық; 2) барлық территориядан тазарту орындарына сарқ ынды су айдайтын басты. Сонымен қ атар, суды ә кету сорғ ы станциялары: а) қ абылдау резервуарының сорғ ы ғ имаратына орналасуына қ арай - бө лек орналасқ ан жә не біріккен болып; б) сорғ ы агрегаттарының жер бетіне орналасуына қ арай - терең емес (4 м-ге дейін), жартылай терең (7 м-ге дейін) жә не шахталық тү рдегі (7 м-ден терең) станция болып; в) орнатылғ ан сорғ ы агрегатының тү ріне қ арай – кө лденең, тік жә не осьтік сорғ ылы болып бө лінеді.

Мысал ретінде, 2.9 суретте терең емес, қ абылдау резервуары бө лек орнатылғ ан жә не кө лденең сорғ ылы суды ә кету сорғ ы станциясының сұ лбасы берілген.

Сарқ ынды суды тасымалдау ү шін тү рлі материалдардан жасалғ ан суды ә кету қ ұ бырлары қ олданылады (керамика, асбоцемнт, бетон, темірбетон, шойын жә не пластик) жә не олардың кө лденең қ имасының пішіні де ә р тү рлі - дө ң гелек, эллипс, жартылай эллипс тә різді, астау тә різді жә не т.б.

2.9 сурет- Сорғ ы станциясы

1- ә келуші коллектор; 2- қ абылдау резервуары; 3- сору қ ұ быры; 4-сорғ ы станциясының ғ имараты; 5-сорғ ылар; 6 – арынды қ ұ быр.

Қ ала суын ә кету тармақ тарында кө бінесе, жақ сы гидравликалық жә не техника-экономикалық кө рсеткіштерге ие болғ ан, сыртқ ы кү ш ә серлеріне тө зім беретін жә не пайдалану мен монтаждау кезінде ың ғ айлы дө ң гелек қ ималы қ ұ бырлар қ олданылады. Суды ә кету қ ұ бырлары кимелі (раструбные) немесе тегіс ұ шты болып келеді (2.10 сурет).

Суды ә кету жұ мысын бақ ылау ү шін, сонымен қ атар, тазалап отыру ү шін суды ә кету бақ ылау қ ұ дығ ы орнатылады. Қ НжЕ (СНиП) талаптарына сай олар мынадай жерлерде қ арастырылады: суды ә кету қ ұ бырларының қ осылғ ан жерінде; қ ұ бырлардың диаметрі, ең ісі жә не бағ ыты ө згерген тұ старда; тү зу учаскелерде (қ ұ быр диаметрі 150-ден 600 мм-ге дейін – 50 м сайын, қ ұ быр диаметрі 600-ден 1400 мм-ге дейін – 75 м сайын, қ ұ быр диаметрі 1400 мм-ден жоғ ары болғ анда – 150 м сайын).

Қ ызметіне байланысты бақ ылау қ ұ дық тарын сызық тық, бұ рылыстық, жалғ ау, ө згерістік жә не шайма қ ұ дық тары деп бө леді.

2.10 сурет- Қ ұ бырларды жалғ ау ә дістері

а) – кимелі қ ұ бырдың жасалуы: 1- керамикалық қ ұ быр; 2- смола майына батырылғ ан жіп; 3- цемент қ ұ лып.

б)–асбестоцемент қ ұ бырды жапсарлай жалғ ау: 1-қ ұ быр; 2- резина сақ ина; 3- муфта. в) – шойын фланецті муфтамен жалғ ау: 1- қ ұ быр; 2- фланец; 3-бұ ранда; 4-втулка; 5- резина сақ ина.

Суды ә кету қ ұ дық тары жұ мыс камерасы мен ө ң ештен тұ рады (2.11 сурет). Қ ұ дық ө ң еші жұ мыс камерасының плитасы ү стіне орнатылады. Оның биіктігі тармақ тың тө селу терең дігіне байланысты анық талады. Ө ң еш диаметрі – 700 мм.

2.11 сурет- Суды ә кету қ ұ дық тары

1- ө ң еш; 2- жұ мыс камерасы; 3-люк; 4-бетон астау; 5-қ ұ быр.

Қ ұ дық қ а тү су ү шін ө ң еш қ абырғ алары мен жұ мыс камерасына тұ тқ алар орнатылады. Сарқ ынды сулар су қ оймасына жіберілмес бұ рын тазартудан ө теді.