Полимер тізбектерінің конфигурациясы

Гомополимерлер	Сополимерлер
1 байланыс	Қ ос байланыс
1.Синдиотактикалық тә ртіп – орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазық тық тың жан-жағ ына кезек-кезек орналасады 2.Изотактикалық тә ртіп – орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазық тық тың бір жағ ында болады 3.Атактикалық тә ртіп – орынбасарлардың орналасуында ешқ андай заң дылық болмайды	1.Цис-конфигурация – табиғ и каучук 2.Транс-конфигурация – гуттаперча 3. Изотактикалық қ ұ рылым 4. Синдиотактикалық қ ұ рылым	1.Статистикалық (ретсіз)- буындар кездейсоқ орналасады 2. Ретті - буындары кең істікте белгілі бір ретпен орналасқ ан 3. Блок – ә р тү рлі полимерлердің қ ысқ а тізбектерінен қ ұ ралуы 4. Жалғ ағ ан – негізгі тізбек бір тү рлі мономерден, ал қ апталынан тарағ ан бү йыр тізбектер екінші тү рлі мономерінен тұ ратын макромолекулалық қ ұ рылымдар

полимер тізбегінің иілгіштігі термодинамикалық жә не кинетикалық деп екіге бө лінеді.

Термодинамикалық иілгіштік тізбектің жылулық қ озғ алыстан иілуі. Термодинамикалық иілгіштік тізбектері оқ шауланғ ан, яғ ни ешқ андай сыртқ ы ә серге душар болмайтын ө те сұ йытылғ ан полимер ерітіндісіне байқ алады.

Термодинамикалық иілгіштікке ә сер ететін факторлар:

- буындардың химиялық қ ұ рылымы;

- макромолекуланың конформациясы;

- орынбасарлардың табиғ аты мен мө лшері.

Кинетикалық иілгіштік тізбектің бір энергетикалық кү йден екіншісіне кө шу жылдамдығ ын кө рсетеді. Кинетикалық иілгіштік потенциалдық тосқ ауылдың шамасына, температурағ а, молекулалық масса мен полимердің торлану дә режесіне байланысты.

Молекулалық масса. Полимерлердің кө пшілік қ ызық ты да ерекше қ асиеттері олардың ө те жоғ ары молекулалық массасына байланысты.

Полимер ұ зындығ ы ә р тү рлі макромолекулалардан турады.алу жағ дайына қ арай макромолекула тізбегінде буындар саны, яғ ни оның молекулалық массасы ә р тү рлі болады. Сондық тан, полимер полидисперсті келеді, оның молекулалық массасы біркелкі болмайды.

Ұ зындық тары ә р тү рлі, бірақ бірдей химиялық буындардан туратын макромолекулалар полимергомологтар деп аталады.

Молекулалық массалары ө скен сайын полимергомологтар қ асиеттерінің айырмашылығ ы жоғ ала бастайды. Мұ ндай полимерлер орташа молекулалық массамен ө рнектеледі. Орташалау ә дісіне байланысты молекулалық масса

- орташасандық

- орташамассалық

- орташатұ тқ ырлық болып бө лінеді

Орташамолекулалық массаны табу ү шін полимердегі молекулалар санын N жә не ә р молекуланың молекулалық массасын М білу қ ажет.

Орташасандық молекулалық масса -барлық молекулалардың массаларының қ осындысының, яғ ни полимердің жалпы массасының, барлық молекула санына қ атынасы.

есептеу ү шін ә рбір молекулалық массаның мә нін осындай молекулалық массасы бар молекула санына кө бейтіп, алынғ ан кө бейтінділерді қ осады да, барлық молекулалардың санына бө леді:

=

полимер ерітіндісінің қ ату температурасының тө мендеуі (криоскопия), қ айнау температурасының ө суі (эбулиоскопия), осмос қ ысымы мен бу қ ысымының тө мендеуі сияқ ты концентрацияғ а, не молекула санына тә уелді қ асиеттерді ө лшеу арқ ылы анық талады.

Орташамассалық молекулалық масса - ә р молекуланың молекулалық массасын осындай молекулалық массаның барлық молекулалық массадағ ы ү лесіне кө бейтіп, нә тижелерін бір-біріне қ осу арқ ылы табылады:

=

Жалпы молекулалық массаны десек, ә р молекулалық массаның ү лесі

Сонда

жарық шашырауының таралуын ө лшеу арқ ылы, ультрацентрифугалау жә не диффузия ә дістермен анық талады.

Полимердің молекулалық массасын орташатұ тқ ырлық молекулалық массамен де сипаттауғ а болады:

анық тауғ а вискозиметриялық ә діс қ олданылады.

Полимерлердің тө менгі молекулалық қ осылыстардан негізгі айырмашылық тары

1. Полимерлердің бірінші ерекшелігі – жоғ ары молекулалық массасы соғ ан байланысты полимер ерітінділерінің жоғ ары тұ тқ ырлығ ы. Тө мен молекулалық қ осылыстар ү шін - молекулалық масса жаң а тү сінік.

Полимерлерде - синтез жағ дайы бойынша ұ зындық тары ә ртү рлі, бірақ қ ұ рамы мен қ ұ рылысы бірдей макромолекулалар тү зіледі. Осының салдарынан жоғ ары молекулалық қ осылыстардың молекулалық массасы тұ рақ ты емес, орташа статикалық шама. Сондық тан жоғ ары молекулалық қ осылыстар химиясында орташа молекулалық масса деген ұ ғ ым енгізілді. Орташа молекулалық масса жоғ ары молекулалық қ осылыстардың маң ызды сипаттамасы, бірақ ол полимерлердің қ асиеттерін біртекті сипаттай алмайды, себебі бірдей орташа молекулалы массалы полимерлердің ә ртү рлі ү лгілері ә рбір полимергомологтардың санына байланысты ө згеше болуы мү мкін.

2. Жоғ ары молекулалық қ осылыстардың тағ ы бір айырмашылығ ы -

полимерлердің полидисперстігінде. Полидисперстік – полимер макромоле-кулалардың ұ зындығ ының ә ртү рлілігі. Бұ лай болатыны синтез шартына байланысты, себебі тізбектің берілу жә не ү зілу реакциялары ә ртү рлі ө суші тізбек ү шін ә р кезең де ө теді.

3. Полимерлер тө мен молекулалық қ осылыстарғ а қ арағ анда ө те баяу ериді, ал еру процесінің алдында олар ісінеді, яғ ни еріткіштің белгілі бір кө лемін сің іріп алады.

4. Жоғ ары молекулалық қ осылыстар ұ шқ ыш емес жә не оларғ а тек қ атты жә не сұ йық агрегаттық кү й тә н.

5. Жоғ ары молекулалық қ осылыстар жұ қ а қ абық жә не талшық тү зуге бейім.

6. Полимерлердің тө мен молекулалық қ осылыстардан ә сіресе физикалық қ асиеттері жағ ынан айырмашылық тары ө те ү лкен. Полимерлерді қ айта кристалдау жә не айдау сияқ ты химиялық қ осылыстарды бө ліп алу жә не тазарту ә дістері қ олдануғ а келмейді. Барлық органикалық полимерлердің меншікті салмағ ы ө те тө мен (0, 9-дан 2, 3г/см³). Полимерге сонымен қ атар (ә сіресе полярлы емес) диэлектриктік қ асиеттер де тә н. Кө птеген полимерлер тү ссіз, олар тек жарық сә улелерін ғ ана емес, сол сияқ ты УК-спектрінің сә улелерін де ө ткізе алады.

7. Полимерлерге жоғ ары эластикалық кү й тә н.

8. Полимерлерде химиялық ө згерістер процесі аяғ ына дейін жү рмейді жә не де соң ғ ы ө німді бастапқ ы заттан бө ліп алу мү мкін емес.

9. Жоғ ары молекулалық қ осылыстар ү шін зат қ ұ рамының тұ рақ тылық жә не зат массасының ә рекеттесу заң дары орындалмайды.

10. Полимерлерде процестердің уақ ыт аралығ ында жү руі, яғ ни релаксация қ ұ былысы орын алады. Оларғ а жү к тү сіргенде толық деформация бірден дамымай, уақ ыт аралығ ында жү реді.