БҮйрек Қызметін алмастыру терапиясы

Егер БАТ керек жағ дай туса, БЖЗ бар науқ астарғ а бү йрек қ ызметі қ алпына келгенше 2 ден 6 аптағ а дейін диализ жү ргізіледі.

Бү йрек қ ызметін алмастыру терапиясын қ ажет ететін БЖЗ науқ астарды емдегенде келесі сұ рақ тарғ а жауап беру қ ажет:

· Қ ашан БАТ бастағ ан тиімді?

· Қ адай ә діс тиімді?

· Қ андай БАТ тү рін қ олданғ ан тиімді?

· Қ андай еріген заттардың клиренс дең гейін бақ ылағ ан дұ рыс?

Бү йректің жедел зақ ымдалуында диализ тағ айындауғ а тура арнайы кө рсеткіш жоқ, оны нефролог ә р жағ дайғ а байланысты жеке анық тайды. Диализді қ ай уакытта бастау керектігі туралы нақ ты кө зқ арас жоқ, бірақ кө птеген клиницистер уремиядан дамитын жағ дайларды болдырмау ү шін, мү мкіндігінше ерте тағ айындауғ а тырысады. Қ ЕБ-де жатқ ан науқ астар категориясына ө з уақ ытындағ ы диализ тірі қ алуды жақ сартуы мү мкін. Ө мірге қ ауіпті су жә не электролит тепе-тең дігі, сонымен қ атар қ ышқ ыл-негіз тепе-тендігі бұ зылғ ан жағ дайда тез арада БАТ бастау қ ажет.

БЖЗ-да БАТ сеансын жү ргізуге абсолютті кө рсеткіштер:

· Жү рекқ аптық сұ йық тық тың жиналуы немесе энцефалопатия сияқ ты уремиялық интоксикацияның клиникалық кө ріністері;

· емге кө нбейтін метаболикалық ацидоз (рН< 7, 1, негіздер дефициты -20 жә не одан жоғ ары ммоль/л, НСО_З^- < 10 ммоль/л);

· гиперкалиемия > 6, 5 ммоль/л немесе ЭКГ айқ ын ө згерістері (брадиаритмия, ритм диссоциациясы, ауыр дә режеде электр ө ткізгіштігінің баяулауы);

· медикаментозды емге (диуретиктерге) кө нбейтін гипергидратация.

БАТ сеансын ө ткізуге салыстырмалы кө рсеткіш - кейін қ айтпайтын қ андағ ы мочевина мен креатининнің кү рт жә не ү демелі жоғ арылауы, яғ ни уремиялық интоксикацияның клиникалық кө ріністерінің нақ ты даму қ аупі.

БАТ арқ ылы ”бү йректік қ олдау” ә дісін жү ргізуге кө рсеткіштер болып табылады: толық қ анды қ оректендіру, жү рек жетіспеушілігі кезіндегі сұ йық тық ты шығ ару, кө п мү ше жетіспеушілігі бар науқ аста гидробалансты қ алыпты қ олдау.

Қ ЕБ-гі науқ астар ү шін қ антамырлық ену жолы ө те маң ызды болып табылады, сонымен қ атар экстракорпоралды емнің де бағ аланбайтын аспектісі (8-сурет).Ену жолы дұ рыс болмағ ан кезде қ анның рециркуляциясына жә не/немесе еріген зат клиренсі коэффициентінің тө мендеуімен кө рінетін адекватты емес қ ан ағ ысына ә келуі мү мкін. Катетердің жұ мыс істеуіне ә сер ететін факторларғ а жататындар: катетер пішіні жә не қ ою орны. Ұ зақ уақ ыт бекітуге арналғ ан катетерлер (перманентті, туннелді) ұ зындығ ы 15 см-ден 24 см-ге дейін болады. Қ ысқ а 15 см катетер оң жақ ішкі мойындырық венасына қ оюғ а арналғ ан, ал 20 см немесе одан ұ зын катетерлер сол жақ мойындырық жә не/немесе сан венасына қ оюғ а арналғ ан. Қ ЕБ-де диализдік катетерлерді мойындырық немесе сан венасына қ ою керек, негізінен оң жақ мойындырық венасы бірінші кезекте болады. Сан венасына қ ойылатын катетер қ анның рециркуляция дә режесін тө мендету ү шін ұ зындығ ы 19 см-ден кем болмауы керек. Ү шінші кезекте сол жақ ішкі мойындырық венасы қ олданылады (9-сурет). Мү мкіндігінше катетерді бү ғ ана асты венасына Қ ОЙМАҒ АН ДҰ РЫС, себебі осы венаның стенозы мен тромбоздану қ аупі жоғ ары. Орталық веналық катетерді ультрадыбыс кө мегімен қ ою ұ сынылады. Катетерді, ішкі мойындырық немесе бұ ғ анасты венасына қ ойғ ан кезде қ олданар алдында бірінші кезекте кеуде торы мү шелерінің рентгенографиясы ұ сынылады.

(таң дау орнату орнына тә уелді: қ ысқ асы – мойындырық кө ктамырына, ұ зыны – сан кө ктамырына)
8-сурет. БАТ ү шін қ антамырлық ену жолы		9-сурет. Гемодиализге арналғ ан катетерлер тү рлері

Катетер кү тімі катетер дисфункциясына немесе инфекциялануына жол бермейді. Катетер дисфункциясы кең істіктің тромбозы немесе катетер бойымен фибринді жіпшенің тү зілуімен байланысты. Катетер дисфункциясын алдын алу мақ сатында гепариндік тосқ ауылды қ олдану дә лелденбеген. Осығ ан байланысты кө птеген емханаларда тромб тү зілуінің алдын алу ү шін 4% цитратты немесе гепаринді қ олдануда. Катетер дисфункциясы белгілері кезінде катетер желісінің орнын ауыстыруғ а болады қ ызыл (қ ан алу), кө к (қ анды қ айтару). Егер катетер ұ зындығ ы жеткілікті болса, қ анның рециркуляция дә режесі шыдамды болады. Сан катетері қ ойылғ ан науқ аста 1 аптадан кейін жә не мойындырық катетері қ ойылғ ан науқ аста 3 аптадан кейін қ ан ө ткізгіш инфекцияның даму қ аупі жоғ арлайтынын білу керек. Мү мкіндігінше катетерді қ олдану осы уақ ыт мерзімімен қ ысқ артылуы керек. Катетер енген жерде инфекция анық талғ ан жағ дайда, катетерді тез арада алып тастау керек. БЖЗ кезінде туннелды емес диализдік катетерлерде катетер-ассоцирленген инфекцияны алдын алу ү шін антибактериалды тосқ ауылды қ олдану керек емес.