Тақырып: Кәсіпорындарды біріктіру, 3 ҚЕХС

Кә сіпкерлікті біріктіру – бұ л жекелеген кә сіпорындарды бір экономикалық ұ йымғ а біріктіру жә не соның нә тижесінде бір кә сіпорын екінші кә сіпорынмен бірігіп таза активтерге бақ ылау жасауғ а мү мкіншілік алады немесе жү ргізілген операцияларды бақ ылауғ а мү мкіндік болады.

Сатып алу – бұ л да бірігу, яғ ни бір компания сатып алушы рө лін атқ арады сө йтіп екінші компанияның таза активтері мен шаруашылық операцияларына бақ ылау жасайды.

3Қ ЕХС Стандарттың мақ саты бизнесті біріктіруді жү зеге асыратын кә сіпорын ү шін қ аржылық есептіліктің сипаттамасы болып табылады. Ол, атап айтқ анда, бизнесті біріктірудің барлығ ы сатып алу ә дісін қ олдана отырып ескерілуге тиіс екендігін белгілейді. Осылайша, сатып алушы сатып алынатын кә сіпорынның бірегейлендірілетін активтерін міндеттемелерін жә не шартты міндеттемелерін сатып алу кү нгі олардың ә діл қ ұ ны бойынша таниды, сондай-ақ кейіннен қ ұ нсыздануғ а тексерілетін, бірақ амортизацияланбайтын іскерлік беделді де таниды.

Меншік капиталы немесе акционерлік капитал мен ұ зақ мерзімді активтер арасындағ ы айырма таза актив деп аталады.

Бақ ылау – болашақ та пайда табу мақ сатында компаияның каржы немесе шаруашылық саясатын басқ ару.

Тә жірибе жү зінде біріктірілген компаниялар арасындағ ы бір компания екінші бір компанияғ а бақ ылау жасайды.

Кішігірім ү лес – бұ л еншілес кә сіпорындардың немесе компанияның таза операциялары мен немесе таза активтерінің бар бө лігі. Яғ ни, еншілес компаниялардың ү лестерін толық иемдене алмайды.

Ә ділеттік қ ұ н – бір-біріне тә уелді кә сіпорындардың ө з активтері мен міндеттемелерін айырбастау болып табылады.

Компаниялардың біріктіру есебіне мысал – сатып алу ә дісі:

Х компаниясының бухгалтерлік балансы

Мысалы: х компаниясы у компаниясын 4300000$ сатып алды, сонымен оң іскерлік репутациясы 300000$ қ ұ рады. Х компаниясы у компаниясына қ осылғ аннан кейін бухгалтерлік балансы тө мендегідей:

Теріс іскерлік репутация болғ ан жағ дайда:

М/ы х компаниясы у компаниясын 3 млн 430 мың долларғ а сатып алды. бұ л жағ дайда теріс іскерлік репутация 570 мың долларды қ ұ рады. Х компаниясы у компаниясын сатып алғ аннан кейін бухгалтерлік балансы:

Сатып алу кезінде пайла болатын іскерлік репутация, сатып алғ ан кә сіпорын алдағ ы экономикалық пайданы алу ү мітінде жасалатын тө лем.

Қ ызығ ушылығ ына байланысты компаниялар біріккен жағ дайда бірігуіне байланысты шық қ ан шығ ындар оның жү зеген асқ ан сә тінде шығ ын есебінде танылуы тиіс.

Мысалы:

А компаниясы Б компаниясының барлық акционерлік капиталын номиналды қ ұ нын 3 доллардан 250 акция шығ ару арқ ылы ж\е оны Б компаниясының 800 акциясына айырбас арқ ылы сатып алды.

Бірігуіне дейінгі А компаниясының бухгалтерлік балансы:

Бірігуіне дейінгі Б компаниясының бухгалтерлік балансы:

А компаниясының бухгалтерлік жазуы:

ДТ Б компаниясына салым 1200

КТ Жай акция (250*3) 750

КТ Бө лінбеген пайда 400

КТ Қ осымша тө ленген капитал 50

Акция шығ арылғ аннан кейінгі бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша)

Шоғ ырландырылғ ан бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша)

МЫСАЛ: А компаниясының Б компаниясынан 2200000 тг қ олма қ ол сатып алғ аннан кейінгі бухгалтерлік балансын қ ұ рың ыз. Ескерту А компаниясы Б компаниясынан 50000 тг қ арыз.

А компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың тең ге)

Б компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың тең ге)

Б компаниясының активтері мен міндеттемелерінің нарық тық қ ұ ны: (мың тең ге)