Станциялық рельс тізбектерін құру принциптері

Станциялар бойынша пойыздар қ озғ алысының қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету мә селелерінде қ абылдау-жө нелту жолдары, бағ ыттамалы жә не бағ ыттама-сыз учаскелер, маневрлік аудандардағ ы жол учаскелері жабдық талатын рельс тізбектері басты рольді атқ арады. Станциялардағ ы рельс тізбектері жү ру жолы бос болғ ан жағ дайда ғ ана маршрутты анық тап жә не бағ даршамды ашуғ а мү мкіндік береді; пойыз бағ ыттамалы жол учаскелерін иеленген жағ дайда орталық тандырылғ ан бағ ыттамалардың ауыстырылу мү мкіндігін болдырмай-ды: рұ қ сат беруші шамның автоматты тү рде тыйым салатын шамғ а ауысуын, сонымен қ атар автоматты локомотивті сигнализация жұ мысын қ амтамасыз етеді; маршрут немесе оның жеке бө лігінің қ ұ рамның нақ ты босатуына дейін бө ліну мү мкіндігін болдырмайды, қ абылдау-жө нелту жолдарының немесе бағ ыттамалы учаскелердің бос немесе бос еместігі туралы ақ параттың басқ ару аппараттарына берілуін қ амтамасыз етеді.

Рельс тізбектерін жасау ү шін станция жолдары оқ шауланғ ан жол жә не бағ ыттамалы учаскелерге бө лінеді. Қ абылдау-жө нелту жолдары дербес жол учаскелеріне бө лінеді, жә не олар жолдардың максимум пайдалы ұ зындығ ын қ амтамасыз ететіндей оқ шаулануы тиіс.

Пайдалы ұ зындық дегеніміз жылжымалы қ ұ рамның кө рші жолдардағ ы қ озғ алыс қ ауіпсіздігін бұ збай орналаса алатын жолдың бө лігі. Ә рбір жолдың габариттік шекаралары дегеніміз шекті бағ аналар. Бұ л шекаралар жодың пайдалы ұ зындығ ын анық тайды. Жолдарды оқ шаулау кезінде оқ шаулаушы тү йіспелер шекті бағ анадан 3, 5 м кем емес қ ашық тық қ а орналастырылады. Бұ л сілтеме жылжымалы бірліктің соң ғ ы доң ғ алақ тар жұ бы тоқ тағ ан уақ ытта тү йіспеде оның салбырағ ан бө лігі шекті бағ анадан шық пауы ү шін жә не жол аралық ені бойынша габарит бұ зылмауы ү шін жасалады. Бағ даршамдар оқ шаулаушы тү йіспелермен жармаланып орналастырылады. Шекті бағ аналар мен оқ шаулаушы тү йіспелер бағ ыттамаларының ординаталары арнайы кестелер бойынша анық талады.

Параллель жолдар бойынша бір уақ ыттағ ы жылжуғ а ауыспалар бағ ыт-тамаларын бө лу арқ ылы қ ол жеткізіледі, ал параллель ауыспалар бойынша бір уақ ыттағ ы жылжуларғ а – осы ауыспаларды бө лу арқ ылы.

Станциялық рельс тізбектері бағ ыттамалы учаскелер ү шін тармақ талғ ан, ал қ абылдау-жө нелту жолдары мен бағ ыттамасыз учаскелер ү шін тармақ талғ ан болып бө лінеді.

Тармақ тарды бақ ылау тә сілі бойынша рельс тізбектері параллель жә не бірізді сұ лбалы оқ шаулауышты болып бө лінеді.

Параллель сұ лбалы оқ шаулауышты рельс тізбегінде СП жол релесі токпен қ оректендіру кө зінен Қ К рельс жалғ ағ ышының РЖ жарамдылығ ын бақ ылайтындай етіліп қ осылады.

1-6 тү йіспелер берілген секцияны басқ алардан оқ шаулайды, ал 7 жә не 8 тү йіспелер токтың бағ ыттаманың айқ аспасы арқ ылы тұ йық талуын болдырмай-ды. Мұ ндай сұ лбаның маң ызды кемшілігі бар: рельс тінінің 9 жә не 10 тармақ тарымен ток жү рмейді. Сондық тан тармақ та жарылғ ан немесе алынғ ан рельс болғ ан жағ дайда жол релесі ЖР қ озғ ан кү йін сақ тайды жә не рельс жолының жарамдылығ ын тексермейді.

Тармақ талғ ан рельс тізбегі АЛС қ ұ рылғ ыларын орналастыру қ арастырыл-ғ ан станция жолдарында орналасқ ан уақ ытта, бағ ыттамалы бұ рмалардағ ы 7 мен 8 қ осымша оқ шаулаушы тү йіспелер бас емес, бү йір жолдың рамалық рельсте-рінде орналастырылады. Бұ л жағ дайда ток қ оректендіру кө зінен Қ К рельс жалғ ағ ышы РЖ бойынша жү рмейді, яғ ни оның жарамдылығ ын тексермейді. Рельс тізбегі жұ мысының сенімділігін арттыру ү шін бұ л сұ лбағ а қ ос жалғ ағ ыш орнатылады.

Тармақ талғ ан рельс тізбегінің оқ шаулауышының сұ лбасы бірізді болғ ан уақ ытта барлық тіндер мен жалғ ағ ыштарғ а ток жіберіледі. Бірақ бұ л жағ дайда оқ шаулаушы тү йіспелер мен рельс жалғ ағ ыштарының кө п саны керек. Сон-дық тан бағ ыттамалы секцияларды бірізді оқ шаулау тә сілі пайдаланылмайды.

Станция жолдарын оқ шаулау сұ лбасын тұ рғ ызу ү шін бағ ыттамалы бас бө лікті бағ ыттамалы жә не жол секцияларына бө лу бойынша шарттармен қ атар, шектес рельс тізбектеріндегі полярлық тың ауысып отыруын орындап, тартқ ыш токтың қ ос жә не бір тінді рельс тізбектері бойынша ө туін, АЛС қ ұ рылғ ыларын станцияның бас жолдары бойынша орналастыруды қ амтамасыз етуі жө н.

Тү йіспелерді бағ ыттамалы бұ рманың ішіне орналастыру кезінде келесі ескеріледі: кодталатын бас жолдар бойынша тү йіспелерді орнату кодтау талаптарын орындау ү шін ауытқ у бойынша орындалады, кодтамайтын жолдар бойынша тү йіспелер тік жол немесе ауытқ у бойынша орнатылады.

Станцияның бір тінді сұ лбасын пайдалана отырып, станция жолдарын толық оқ шауландырудың екі тінді сұ лбасы қ ұ растырылады. Оғ ан барлық бір тінді оқ шаулаушы тү йіспелер ауыстырылады. Тармақ талғ ан рельс тізбектері ү шін бағ ыттамалы жалғ ағ ыштар кө рсетіледі. Автономды тартым кезінде болат бағ ыттамалы жалғ ағ ыштар. Сигнал тогы жіберілетін жалғ ағ ыштар тұ тас сызық пен, ал токсыздары – екі (екілік жалғ ағ ыштар) сызық пен кө рсетіледі.

Электр тартымы кезінде тартым тогы ө тетін бағ ыттамалы жалғ ағ ыштар мыстан жасалады. Бұ л жағ дайда жалғ ағ ыштар сигнал тоғ ының жү ру, жү рмеуіне тә уелсіз қ алың штрих сызық пен кө рсетіледі.

Екі тінді сұ лбада полярлы рельс тіні қ алың сызық пен белгіленеді (плюстік), ал басқ а полярлы – қ алыпты сызық пен (минустық). Шектес рельс тізбектерінде оқ шаулаушы тү йіспелердің екі жағ ымен жә не ә рбір рельс тізбегі ішінде полярлық кезектеседі. Рельс тізбегіне жол релесі мен трансформатор енгізіледі.

Станцияның бас жолдары бойынша АЛС қ ұ рылғ ыларын орналастыру қ арастырылғ ан. Сондық тан мұ ндай жолдар екі тінді рельс тізбектерімен жабдық талады. Бү йір жолдар бойынша кодтау бұ л жолдар бойынша пойыз-дарды тоқ таусыз ө ткізу жағ дайларында пайдаланылады. Осы бү йір жолдармен шектес келетін бағ ыттама учаскелері екі тінді рельс тізбектерімен жә не АЛС қ ұ рылғ ыларымен жабдық талады.

АЛС жұ мысының шарты бойынша тү йіспелерді бір рельс тізбегі шегінде бір бағ ыттамада бас жол бойынша орналастыру рұ қ сат етіледі.

Екі тінді рельс тізбектерінде тартым тоғ ының ассиметриясын болдырмау ү шін бір тінді рельс тізбектеріне ауыстырулар дроссель-трансформаторлардың ортаң ғ ы нү ктелері арқ ылы ғ ана жасалады. Тартым жалғ ағ ышы арқ ылы дрос-сель-трансформаторлардың ортаң ғ ы нү ктесіне бір тінді рельс тізбегінің плюстік рельс тіні қ осылады. Бас жолдардың екі тінді рельс тізбектерінен бү йір жолдардың екі тінді рельс тізбектеріне ауысу осы жолдардың дроссель-транс-форматорларының ортаң ғ ы нү ктелерін қ осу арқ ылы жү зеге асырылады. Тартым тоғ ын дұ рыс ү лестіру ү шін қ абылдау-жө нелту жолдарының тартым тіндері бір тінді рельс тізбектері кезінде ө зара ә рбір 400 м сайын жалғ анады.

27-сурет - Тармақ талғ ан рельс тізбектерінің сұ лбасы

Бір тінді рельс тізбектері дроссель-трансформаторлардың ортаң ғ ы нү кте-леріне ү ш рельс тізбегі жиі емес қ ашық тық та қ осылып отырады. Бір рельс тізбегі шегінде мұ ндай қ осуғ а жол берілмейді. Тармақ талмағ ан жә не тармақ -талғ ан бір тінді рельс тізбектерінде аспаптарды қ осқ ан тұ старында тартым тогы ү шін кем дегенде екі шығ ысы болуы тиіс.