Ауыспалы токты сандық кодтық автоблоктау

Сандық кодтық автоблоктау тұ рақ ты жә не ауыспалы токпен электрленген учаскелерде пайдаланылады. Тұ рақ ты токтың электр тартымы кезінде 50 Гц сигналдық жиілікпен жұ мыс жасайтын кодтық рельстік тізбектер пайдаланы-лады, ал ауыспалы ток электр тартымы кезінде – 25 Гц сигналдық жиілігінде. Қ алғ анында автоблоктау сұ лбалары бірдей болып келеді.

Сандық кодтық автоблоктау – сымсыз, сигналдық нү ктелер арасындағ ы ақ парат рельс тізбектері бойынша сандық белгілері бар КЖ, Ж, 3 кодтық сигналдары арқ ылы беріледі. Осы кодтық сигналдар арқ ылы алдында тұ рғ ан бағ даршам кө рсеткіштері туралы ақ парат локомотивке жеткізіледі. Блок-учаске бос болғ ан уақ ытта кодтық сигналдарды импульстік жол релелері қ абылдайды, ал пойыздың блок-учаскесіне тү скен уақ ытта – автоматты локомотивті сигнали-зацияның локомотивті орауыштары. Кодтық сигналдар ә р уақ ытта пойызғ а қ арсы жіберіледі.

Тізбектер кү йі мен жол бағ даршамдары кө рсеткіштері пойыздың 5РТ рельс тізбегінде тұ руына сә йкес келеді. Ә рбір сигналдық нү ктеде кодтық жол трансмиттерлері ү здіксіз жұ мыс жасайды, автоблоктау мен АЛС жұ мысы ү шін қ ажетті сандық кодтар ө ндіреді. Пойыз 5РТ рельс тізбегінде орналасқ ан уақ ытта импульстік жол релесі 5 сигналдық қ ондырғ ысында пойыз сырғ ыма-ларымен шунтталғ ан, жә не ол кодтық режимде жұ мыс жасамайды. Ж жә не З сигналдық релелер ү ш БС, БК жә не БИ блоктары тү рінде орындалғ ан ДА типті дешифраторлық реле шығ ысында токсыздандырылады, жә не 5 бағ даршамында сыртқ ы тү йіспе арқ ылы ө тетін тізбек, Ж релесі мен бойынша А0Ш2-180/0, 45 типті О от релесінің жоғ ары омды орамасынан ө тіп, қ ызыл шамды қ оректендіреді. О релесі қ ызыл от жібінің бү тіндігін бақ ылайды. Егер ол бү тін болса, Ж релесінің сыртқ ы тү йіспесімен жә не О релесінің фронттық тү йіспесі арқ ылы кодтық жол трансмиттері КЖТ КЖ тү йіспелеріне Т трансмиттерлік реленің орамасы қ осылады, ол 7РТ қ оректендіруші ұ шын тү йіспемен коммута-циялайды. Бұ л ретте 7РТ-не қ ызыл-сары от коды беріледі. Егер аталғ ан пойыз-дық жағ дайда 5 бағ даршамдағ ы шам істен шық қ ан болса, онда сұ лбадан кө ріп отырғ анымыздай, Т релесі тізбегі ү зіліп, 7РТ рельс тізбегіне кодтар берілмес еді. Бұ л жағ дайда қ ызыл от пойыз қ озғ алысы бойынша алдың ғ ы бағ даршамғ а беріледі. Импульстік жол релесі И сигналдық нү ктеде КЖ кодын қ абылдағ ан уақ ытта 7 сигналдық нү ктесінің ДА дешифраторлық ұ яшық тың шығ ысында Ж сигналдық релесі қ оздырылады. Бағ даршамда 7 сары жарық жанады, ал КЖТ трансмиттердің Ж тү йіспелеріне қ осылғ ан трансмиттерлік Т реле 9РТ сары от кодының жеткізілуін қ амтамасыз етеді. 7 сигналдық нү ктесінің О релесі жоғ ары оиды орамамен Ж релесінің фронттық тү йіспесі арқ ылы қ ызыл от шамының жібімен бірізділікпен қ осылады жә не оның салқ ын кү йдегі жарамдылығ ын бақ ылайды. Ол ү зілген жағ дайда бұ л туралы ақ парат диспетчерлік бақ ылаудың ең жақ ын станциясына беріледі. Ж кодының импульстік сигналдарын 9 сигналдық нү ктедегі импульстік И реле қ абылдайды. Дешифраторлық ұ яшық шығ ысында Ж жә не З сигналдық релелері қ озады, жә не 11РТ рельс тізбегіне трансмиттерлік реле Т тү йіспелері арқ ылы жасыл жарық коды жіберіледі. От О релесі 9 сигналдық нү ктесінде қ ызыл от шамы жібінің бү тіндігін салқ ын кү йде бақ ылайды. Келесі 11 сигналдық нү ктеде 3 код импульстері Ж коды импульс-терімен бірдей қ абылданады, яғ ни бағ даршамда жасыл жарық жанады. Пойыз қ аралғ ан рельс тізбектерінің кез келгенімен ө ткен уақ ытта кодтарды АЛС локо-мотив орауыштары қ абылдайды. Жасыл жә не сары жарық кодтарын локомотив қ абылдағ ышы ажыратады жә не локомотив бағ даршамында қ ажетті сары немесе жасыл жарық ты жағ ады. Оқ шаулаушы тү йіспелер тұ йық талғ ан уақ ытта рұ қ сат етуші сигналдық кө рсеткіштерді болдырмау ү шін импульстік жол релесі шектес рельс тізбегінің қ оректендіруші ұ шының кодтық импульстерінен жұ мыс жасай бастағ анда, ДА дешифраторлық ұ яшығ ымен жү зеге асырылатын сұ лба-лық -уақ ытша қ орғ аныс пайдаланылады. Қ орғ аныс шектес рельс тізбегінде кодтық жол трансмиттерлерін пайдалануғ а негізделген. Қ орғ аныс уақ ыттық параметрлері мен КПТ-5 жә не КПТ-7 циклдерінің ұ зақ тығ ы ә р тү рлі шектес рельс тізбегінде кодтық жол трансмиттерлерін пайдалануғ а жә не берілген рельс тізбегінің қ абылдау тізбектерін шектес рельс тізбектерінде кодтық импульстер жоқ болғ ан моменттерде ғ ана қ осуғ а негізделген. Сонымен, шектес рельс тізбегіне токтың кодтық импульстері берілген уақ ытта, яғ ни, олар оқ шаулаушы тү йіспелер тұ йық талғ ан жағ дайда дешифратор шығ ысында сигнал аспаптары-мен қ абылдану қ аупі бар болғ андық тан, шектес рельс тізбегіне импульстер берілген уақ ытта берілген рельс тізбегінің қ абылдаушы аспаптары ө шіріледі. Бұ л міндетті трансмиттерлік Т реле мен ДА дешифраторлық ұ яшығ ы сұ лбасындағ ы оның баяу ә рекет ететін ПТ қ айталағ ышы тү йіспелері орындай-ды. Уақ ыттық параметрлері ә р тү рлі шектес рельс тізбектерінің КЖТ синхрон-дық жұ мысының арқ асында ө зіндік рельс тізбегінің қ оректендіруші ұ шынан кодтық импульстерді тек шектес рельс тізбегінің кодтық импульстері арасын-дағ ы интервалдар моменттерінде қ абылдау ү шін алғ ы шарттар жасалады. ДСН релесі бағ даршам шамдарының кернеуі екі есе тө мендетуді жү зеге асырады.

18-сурет - Тө рт мә нді автоблоктау сұ лбасы

Бір жолды кодтық автоблоктау жү йесінде бағ даршамдар тұ рақ ты токтың бір жолды автобұ ғ аттауы сияқ ты қ осылады жә не ә рекет етеді. Сигнал жә не рельс тізбектерін, сонымен қ атар қ озғ алыс бағ ытын ауыстырғ ан кездегі кодтау тізбектерін ауыстырып қ осуғ а арналғ ан қ ұ рылғ ылар да осы принциптер негізінде қ ұ рылғ ан жә не жұ мыс жасайды. Екі жолды аралық та екі жақ ты қ озғ алыс ұ йымдастыру ү шін қ арастырылады: бағ ытты ауыстырудың екі сымды сұ лбасын пайдалану; рельс тізбегі бос болмағ ан жағ дайда реле ұ шынан теріс бағ ытта қ озғ алғ ан уақ ытта рельс тізбектерін кодтау; теріс бағ ытта қ озғ алғ ан уақ ытта пойыздың жақ ындағ аны туралы хабар беру тізбектерін пайдалану; қ озғ алыстың белгіленген теріс бағ ытында рельс тізбектерін импульстік қ оректендіру ү шін КЖ кодын пайдалана отырып, кодтық режимнің орнына жұ мыстың импульстік режиміне ауыстыру.

Қ ала маң ындағ ы қ озғ алысы қ арқ ынды учаскелер желінің ө ткізу қ абілетін арттыратын тө рт мә нді кодтық автоблоктаумен жабдық талады. Қ осымша сигналдық кө рсеткіш жө нелту ү шін сигналдық нү ктелер арасында жеке сызық тық тізбек пайдаланылады. Сызық тық тізбекке қ осылғ ан ЗС релесі (18-сурет) ү шінші блок-учаскенің берілген бағ даршамнан бос болуын бақ ылайды жә не келесі сигналдық қ ұ рылғ ының 3 релесінің қ айталағ ышы болып табылады.