Оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

26. Оқ ушылардың дайындық дең гейлері ү ш аспектімен: пә ндік нә тижелер, тұ лғ алық нә тижелер, жү йелі-іс ә рекеттік нә тижелермен бағ аланады.

27. Пә ндік нә тижелер. 10-сыныптың соң ында оқ ушылар:

1) дү ниетанымның негізгі элементтері мен қ ұ рылысын;

2) тарихи дү ниетанымның тү рлерін – мифологиялық, діни, философиялық;

3) ә лемді тану мә селесін, ғ ылымның пайда болуын;

4) білімнің қ азіргі заманғ ы мә нін;

5) адам ө міріндегі қ ұ ндылық тарды жә не қ ұ ндылық тарды таң дау мә селесін;

6) жеке жә не ә леуметтік жетістік ү шін адамның жауапкершілігін;

7) қ оғ амдағ ы қ оғ амдық -саяси, ә леуметтік-экономикалық жә не мә дени ү дерістердің себеп- салдарлық байланыстарын;

8) қ оғ амдағ ы нарық тық экономиканың ролін, экономиканың нарық тық субьектілер мінез қ ұ лқ ымен ө зара байланысын;

9) ұ сыныс пен сұ раныс заң дарын, кіріс кө здерін, ө ндірістің факторларын, мемлекеттің монополияғ а қ арсы саясатын;

10) демократиялық саясат негіздерін – сайлау, референдум, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару, қ оғ амдық жә не саяси ұ йымдарды;

11) қ оғ амдық қ атынастарды қ ұ қ ық тық реттеу ү дерісі мен жеке жә не кө пшілік қ ұ қ ық тың негізгі салаларын;

12) қ оғ амдағ ы қ ұ қ ық тық қ атынастар, еркіндік, қ ұ қ ық, міндеттерді;

13) қ оғ амның дамуындағ ы негізгі заң дылық тардың қ азіргі заманғ ы тү сініктерін;

14) тұ лғ аның ә леуметтік статусын, қ оғ амның ә леуметтік қ ұ рылысын;

15) нарық тық экономика ерекшеліктерін, тұ тынушылар мен ө ндірушілердің іс-ә рекетін;

16) қ оғ амның саяси жү йесін, мемлекеттің формалары мен белгілерін, саяси режимдер, демократиялық саясаттың негіздерін;

17) адамның рухани мә дениетінің негіздерін, қ оғ амның рухани қ ұ ндылық тары, тұ лғ аның адамгершілік негіздері, тә рбие мен білім беру міндеттерін;

18) қ азіргі заманғ ы қ оғ ам ө міріндегі діннің ролін;

19) адам мен азаматтардың қ ұ қ ық тары мен міндеттерін;

20) Қ азақ стандағ ы адам еркіндігі мен қ ұ қ ығ ын қ орғ ау механизмдерін жә не адам қ ұ қ ығ ын халық аралық -қ ұ қ ық тық тұ рғ ыдан қ орғ ауды;

21) жемқ орлық қ а қ арсы қ оғ амдық, негізгі мемлекеттік-қ ұ қ ық тық кү рес тә сілдерін білуі тиіс.

28. 11 сыныптың соң ында оқ ушылар:

1) ақ ыл-ой мектебі мен саналы жә не игілікті ө мір мектебі ретінде философия негізін;

2) жаратылыстану жә не гуманитарлық ғ ылымдардағ ы философиялық мә селелерді;

3) ә леуметтану мен саясаттанудың негізгі мә селелерін;

4) нарық тық экономика туралы (ең бек нарығ ы, капитал, табиғ и ресурстарды);

5) ұ лттық экономиканның негізгі кө рсеткіштері мен экономикалық ө сімнің ерекшеліктерін;

6) қ оғ амның ә леуметтік қ ұ рылысы, оның элементтері, ә леуметтік іс-ә рекет жә не ә леуметтік рольдерді;

7) қ оғ амның саяси жү йесін, Парламент, Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есі, ә ділет органдары, жергілікті ө кілетті, атқ арушы жә не қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының қ алыптасуы мен қ ызмет ету тә ртібін;

8) азаматтық, этномә дени, конфессиялық бірлестік ретіндегі Қ азақ стан қ оғ амының ерекшеліктерін;

9) философия, ә леуметтану, саясаттану, экономикалық теория, заң білімі сияқ ты ғ ылымдардың мә ні мен ерекшелігін;

10) адамның қ ажеттіліктері мен қ ызығ ушылық тарын, ө мірдің мә ні мен бағ дарын;

11) қ оғ амдағ ы қ оғ амдық -саяси, ә леуметтік-экономикалық жә не мә дени ү дерістердің себеп- салдарлық байланыстарын;

12) қ оғ амдағ ы экономиканың ролін, ең бек нарығ ын, капитал, табиғ и ресурстарды;

13) қ ұ қ ық тық мемлекеттің негізгі принциптерін, конституциялық кепілдемелерді;

14) мә дени жетістіктерді, адамның рухани ә лемін сипаттауды;

15) қ арым-қ атынас, мораль жә не адамгершілік нормаларын білуі тиіс, мемлекет саясатының мә нін тү сіндіруді, кә сіби этиканы жә не жемқ орлық ты қ абылдамауды білуі тиіс.

29. 10 жә не 11сыныптың соң ында оқ ушылар:

1) мемлекет саясатының мә нін тү сіндіре;

2) табиғ атқ а, адам мен қ оғ амғ а деген философиялық кө зқ арасты тү сіндіре;

3) оқ ытылып отырғ ан тақ ырып бойынша материалдарды дербес талдай білу жә не жалпылау, ә леуметтанудағ ы, саясаттанудағ ы, экономика мен заң ғ ылымдарындағ ы бастыларын анық тай білуді;

4) қ оғ ам ө мірінің оң жә не теріс қ ұ былыстарына дербес бағ а беруді;

5) экономикалық, саяси жә не ә леуметтік мә селелер бойынша жеке кө зқ арасын білдіруді жә не оны дә лелдеуді;

6) ақ парат кө здерін сыни тұ рғ ыдан талдау, алуан тү рлі (мә тін, карта, кесте, схема, аудиовизуальды) ақ параттарды талдау жасауды;

7) қ ұ былыстар арасындағ ы себеп-салдарлық байланыстарды орната білуді;

8) қ ұ қ ық тық жә не ө зекті қ оғ амдық мә селелер бойынша пікірталастарғ а қ атысу, алынғ ан ақ параттарды дә лелдеу ү шін талқ ыланатын мә селелер бойынша дербес кө зқ арасын білдіруді;

9) қ азіргі заманның қ ұ былыстарына қ атысты ө з ұ станымын анық тау, ө зінің жә не маң айындағ ылардың іс-ә рекеттерін қ азіргі ә леуметтік тә ртіпке негіздеуді;

10) ә леуметтік қ ауымдастық тар, ә леуметтік топтар мен ә леуметтік нормалардың дамуындағ ы себеп-салдарлық байланыстарды жә не заң дылық тарды айқ ындауды;

11) экономиканың, қ оғ амның саяси жү йесінің, алуан тү рлі мә дениеттің дамуы туралы тү рлі ақ парат кө здеріндегі қ ажетті ақ параттарды таба білуді;

12) моральдық, этикалық, адамгершілік жә не қ ұ қ ық тық жә не жемқ орлық қ а қ арсы нормаларды талдау жә не жинақ тауды;

13) материалдық ө ндіріске сипаттама беру жә не оны бағ лау, қ оғ амдағ ы мемлекеттік-қ ұ қ ық тық институттардың қ ызметін бағ алай білуді мең геруі тиіс.

30. Тұ лғ алық нә тижелер психологиялық -педагогикалық мониторинг формасында зерттеліп, оқ ушының тә рбиелілік, ә леуметтік жә не рухани-адамгершілік, шығ армашылық -дене дамуының дең гейі тү рінде оның портфолиосында кө рсетіледі. Тұ лғ алық нә тижелер оқ ушылардың:

1) Қ азақ стан Республикасының Конституциясына, заң дарына жә не қ ұ қ ық тық тә ртіпке сыйластық пен қ араудан;

2) азаматтық жауапкершілік пен жоғ ары патриоттық сезім жә не Отанды қ орғ ау мен оғ ан қ ызмет етуден;

3) мемлекеттік жә не ана тілін мең геру, Қ азақ стан территориясында тұ ратын халық тардың, басқ а да этностардың қ ұ ндылық тарын, мә дениеті мен дә стү рін қ ұ рметтеуден;

4) туғ ан ө лкесінің табиғ атын сақ тау жә не аялау, қ оршағ ан ортаны қ орғ ауда белсенділік кө рсетуден;

5) салауатты ө мір сү ру, ө зін қ орғ ау жә не айналадағ ы адамдардың қ ауіпсіздігін сақ тау дағ дыларынан;

6) этикалық жә не жемқ орлық қ а қ арсы нормаларын сақ тау мен адамгершілік қ атынастың жоғ арғ ы мә дениетін кө рсетуінен;

7) ө з бетімен білім алу жә не ө зін-ө зі жү зеге асыра білу, жасампаздық ең бекке қ абілеттілігін ынталандыра білуінен;

8) ү лкенге қ ұ рмет жә не кішіге ізет кө рсете білуінен;

8-1) ә ртү рлі тү рдегі адамгершіліксіздік, қ ұ қ ық бұ зушылық, сонымен қ атар қ оғ амдағ ы жемқ орлық қ ұ былыстарғ а қ арсы ә рекеттерден;

9) ә леуметтік ортаның ерекшелігін дұ рыс бағ алай білу, діни ағ ымдарды, идеологияны, қ ұ қ ық қ а қ арсы ә рекеттерді ажырата білуінен кө рініс табуы тиіс.

31. Жү йелі-іс ә рекеттік нә тижелер оқ ушының пә н олимпиадасында, таң дау курстарында, шығ армашылық жұ мыстарда, сонымен бірге басқ а да ізденіс жұ мыстарында анық талып, оның нә тижелері портфолиосында жинақ талады. Оқ ушылардың жү йелі-іс ә рекеттік нә тижелері:

1) адамзат қ оғ амының дамуы ү шін ғ ылым негіздері жә не қ олданылу саласы бойынша ғ ылыми жетістіктердің білім жү йесін мең геру;

2) ғ ылыми ақ паратты талдау, ө ң деу, жинақ тай білу жә не оларды қ олдана алуы, тірек конспект, сызбанұ сқ алар, кестелер қ ұ растыру рефераттар, пікірлер жаза білу;

3) жаң а материалмен, ө здігінен жұ мыс істей білу, зерттеу жұ мыстарымен айналысу;

4) танымдық, жобалау, қ ұ растыру, іздену, шығ армашылық ә дістерін қ олдану;

5) қ азіргі ақ параттық -коммуникативті технологияларды білу;

6) жоғ ары коммуникативтік қ абілеттілік, кө птілді мә дениеттілікті қ олдана білуі тиіс.