СӨЖ орындауға байланысты әдістемелік нұсқаулықтар.

СӨ Ж екі формада жү ргізіледі реферативті жә не тестілі-сұ рақ арқ ылы.

Реферат

Жұ мысты орындаудың негізгі кезең дері.

Шартты тү рде жұ мысты жазу ү рдісін бес кезең ге бө луге болады

1. Тақ ырып таң дау (тақ ырыпты оқ ытушы таң дағ ан жағ дайда, бұ л кезең нің болмауы мү мкін). Берілген кезең де оқ ушы ө зіне қ ызық ты тақ ырыпты ө з еркімен таң дауы керек. Ә детте оқ ушы тақ ырып таң дауда шектелмегендіктен (егер алдын-ала белгіленбеген жағ дайда), ол ө з ынтасына байланысты таң дауы керек, бірақ, жұ мыс алғ аш рет жазылып отырса, онда нақ ты таң дау ұ сынылады, тақ ырыптар ғ ылыми тақ ырыптың тұ жырымдарында кө мескі болмауы тиіс. Бұ л материалдарды жай ғ ана сипаттаудан қ орғ ап, нақ ты бір мә селеге терең еніп, оны мұ қ ият сипаттауғ а мү мкіндік береді. Берілген тақ ырыпты келесі жұ мыстарда да дамытуғ а болады, сонымен қ атар одан ә рі толық тырып, дипломдық жұ мысқ а айналдыруғ а болады. Егер тақ ырып таң дау қ иындық тар туғ ызғ ан жағ дайда, оқ ытушының кө мегіне жү гінуге болады.

2. Жұ мыс жоспарын қ ұ растыру. Жұ мысты жазар алдында жоспар қ ұ рып алу пайдалы болып табылады. Ол ү шін жұ мыстың қ ұ рылымын елестету қ ажет, сондық тан жоспар қ ұ рар алдында таң далынғ ан тақ ырып бойынша ә дебиеттермен танысу керек. Ә детте, жоспарда жұ мысты орындау кезең дері жә не оны орындау уақ ыты белгіленеді. Жоспар сонымен қ атар, кіріспеден, параграфтар мен бө лімдер бойынша мазмұ мнынан, қ орытындыдан тұ руы қ ажет. Қ ұ растырылғ ан жоспар оқ ытушығ а кө рсетіліп, осығ ан байланысты кейінгі іс-ә рекеттер анық талады.

3. Таң далынғ ан тақ ырып бойынша материалдарды жинау, талдау жә не жалпылау. Тақ ырып таң дап болғ ан соң сол тақ ырып бойынша ғ ылыми жә не басқ а да ақ параттарды жинау қ исынды болып табылады. Бұ л ең маң ызды жә не жауапкершілікті кезең болып табылады. Жұ мыстың мазмұ ны табылғ ан материалдардың кө лемі мен сапасына тікелей байланысты болады. Нақ ты бір тақ ырып бойынша ә дебиеттер тізімін оқ ытушыдан білуге болады немесе оқ ытылатын пә н бойынша міндетті немесе ұ сынылғ ан ә дебиеттер тізімінен табуғ а, кітапхана каталогінен, немесе интернеттен тапсаң ыз болады.(Интернетке байланысты. Егер сіз қ олданылғ ан ә дебиет ретінде интернеттен алынғ ан рефератты пайдаланбақ болсаң ыз, бұ лай істемеуің ізді ө тінемін, ө йткені, бұ ны байқ ау қ иын емес. Ал егер басқ а біреудің ең бегің қ олданамын деп шешсең із, онда бірнеше жұ мысты пайдаланып, кіріспе мен қ орытынды бө лімінде ө з ойларың ызды қ осуың ыз қ ажет.). Ә дебиет кө здерінің саны жұ мыстың тү ріне байланысты, яғ ни реферат, курстық жұ мыс немесе дипломдық жұ мыс болсада ә рқ алай болып келеді. Бірақ тізім кем дегенде бес атаудан тұ руы қ ажет (дипломдық жұ мыс ү шін – 10). Сонымен қ ажетті ә дебиетті тапқ ан соң, оқ ушы ө зіне қ ажетті жерлерін жазып алады. Ә сіресе ә р тү рлі авторлардың дә йексө здеріне кө ң іл аудару қ ажет. Сонымен бірге дә йексө здің авторын, кітаптың толық атауын (баспа қ аласын, кү нін қ оса), алынғ ан бетін жазып алу қ ажет, бұ л кейіннен сілтемелерді рә сімдеуге қ ажет болады. Одан кейін жиналғ ан материалды талдау басталады, соның негізінде барлық артық ақ параттар алынып, қ алғ ан материалдан, қ ойылғ ан мә селені сипаттайтын, жұ мыстың қ исынды жү йеленген мазмұ ны қ ұ растырылады. Нә тижесінде берілген мазмұ н жаң а фактілермен, идеялармен, ойлармен толық тырылуы тиіс

4. Жұ мысты рә сімдеу. Бұ л кезең ғ ылыми жұ мысты дайындаудың ең соң ғ ы стадиясы болып табылады. Берілген кезең де автор барлық материалды бір жұ мысқ а айналдырады, қ ойлғ ан талаптарғ а сай рә сімдейді (нақ тырақ бұ л жайлы ә рі қ арай қ ара). Жұ мысты таза рә сімдеуге тек, соң ғ ы рет материалдарды қ ұ рылымдау мен жалпылаудан, ғ ылыми жұ мыстың жетекшісінің барлық ескертулері мен толық тыруларын орындағ ан соң, барлық нақ тылау мен толық тыруларды енгізген соң кірісуге болады. Жобаны дұ рыс рә сімдеу ө те маң ызды болып табылады, ө йткені кө птеген оқ у орындарында талаптарды орындамағ ан жағ дайда жұ мыс қ абылданбайды. Жұ мыстың міндетті тү рде титулдық беті, мазмұ ны, кіріспесі, негізгі бө лімі, қ орытындысы, қ олданылғ ан ә дебиеттер тізімі (библиографиялық тізім) болуы тиіс. Жұ мыстың таза кө шірмесін жасауғ а тек, қ атенің жоқ болуын, баяндаудың қ исындылығ ы мен дә йектілігін мұ қ ият тексергеннен соң ғ ана бастауғ а болады. Сонымен қ атар дә йексө здер мен сілтемелерді тексеріп, стильдік қ ателерді жою керек.

5. Жұ мысты қ орғ ау. Ө з жұ мысың ды қ орғ ау да маң ызды кезең болып табылады. Сіздің соң ғ ы бағ аң ыз, ө з жұ мысың ызды қ алай қ орғ ап шық қ аның ызғ а байланысты болып келеді. Жұ мысты қ орғ ау ә детте баяндамадан тұ рады жә не оның уақ ыты жұ мыс тү ріне байланысты, жә не қ ойылғ ан сұ рақ тар мен жауаптарғ а байланысты ө згеріп отырады. Баяндама қ ысқ а ә рі нақ ты жә не жұ мыстың негізгі мә селелірн ашып кө рсететін болуы тиіс. Оқ ушы алдына қ ойылғ ан міндеттерін сипаттап айтып шығ уы тиіс, тақ ырыпты таң дау себебі жә не оның ө зектілігі, содан кейін жұ мыстың мазмұ нын негіздеп дә лелдеуі керек, соғ ан байланысты ө з ойын айтуы қ ажет.

Соң ғ ы бағ асы келесі факторларғ а байланысты қ ойылады:

1) Мә селені зерттеу терең дігі;

2) Ғ ылыми ә дебиетті пайдалану негізділігі;

3) Тақ ырыпты ұ ғ ыну кезіндегі дербестігі жә не шығ армашылық кө зқ арасы;

4) Шешімдердің дұ рыстығ ы жә не ғ ылыми негізділігі;

5) Рә сімдеудің дұ рыстығ ы, сонымен қ атар басқ а да факторлар.

Нақ ты мысал негізінде кіріспені, негізгі бө лімді, қ орытындыны, қ олданылғ ан ә дебиеттер тізімін жазуды ү йренеміз.