Сублимация 7 страница

3. Сыртқ ы ә леуеметтік басымдылық. Ойындар бізге біздің ә леуеметтік ортамызда ә ң гімеге жә не ө секее тақ ырып береді.

4. Биологиялық басымдылық. Бұ л ойынның мақ сатымен байланысты – сипалауды алу. «Мені ұ р» ойынында негативтісипалау басым болғ андық тан жә не мен балалық шақ та шешіп қ ойғ ам, пазитивті сипалауды алу ө те қ иын, сондық тан мен негативті сипалаудың жолдарын қ арастырғ аным жө н.

5. экзистенционалды басымдылық. Бұ л ойынның функциясы ө мірлік позицияларды растауда жатыр.

Шарт жасасу. Берн бойынша, контракт бұ л екі жақ ты нақ ты ә рекет ету жоспары.

Контракқ а кіретіні:

· қ атысушы жақ тар;

· олар бірге не істемекші;

· бұ л қ анша уақ ыт алады;

· бұ л процесстің мақ саты немесе нә тижесі қ андай болмақ;

· олар мақ сатқ а жеткенін қ алай біледі;

· клиентке қ аншалық ты пайдалы жә не ұ намды болады.

Ашық коммуникация. Эрик Берн клиетте, терпевте істеліп жатқ ан жұ мыс жайлы толық мә ліметке ие болғ анын қ алады. Терапевт пен клиент жең іл, тү сінікті тілде сө йлесулері керек.

Автономдылық. Эрик Берн бойынша идеал автономдылық та деген, бірақ оғ ан нақ ты анық тамабермеді. Бірақ ол«ү ш адамның қ асиетінің босауы мен толық тырылумен сипатталады: санамен ұ ғ у, аяқ асты ой, интимділік».

Санамен ұ ғ у – бұ л жаң а туғ ан нә рестедей сезіп, естіп кө ріп, сезіну қ абілеттері. Мұ ндай адам ө зінің сезімдерін тү сіндірмейді, ата-ана тұ рғ ысынан сипаттамайды.

Аяқ асты ой – қ ылық -ә рекет, ойлар, сезімдердің алуан тү рлілігінің ішінен таң дау қ абілеті.

Интимділік - ө зінің жә не басқ а бір адам арасындағ ы ашық, айқ ын сезімдерінің кө ріністерімен кө рсетіледі.

Сонымен біз автонмдылық қ а келесідей анық тама бере аламыз – бұ л қ ылық -ә рекет, ойлар, сезімдер «қ азір жә не мұ нда» шындығ ына реакциясы болып табылады.

Трансактлі талдау жасө спірімдерге жақ сы жарамды: бұ л топтық жұ мыстағ ы динамикалық, оптимистік, қ ызық ты форма. Ішінара трансактлі талдаудың болмауы динамика тобы процестерін ескермеу болып табылады. Трансактлі талдау сеанысы жиі балалар мен ата-анасының топтарында қ атар жү зеге асырылады. Бұ л ө зара іс-қ имыл қ ұ рылымдары отбасылық қ атынастарды береді.

№21 дә ріс

Тақ ырып: Псиотерпияның негізгі бағ ыттары

1. Денеге бағ ытталғ ан терапия

2. Ө нер терапиясының топтары

3. Бастан кешіру терапиясы

4. Танатотерапия

Мақ саты: Студенттерге психотерапияның негізгі бағ ыттары туралы тү сінік беру

ХХІ ғ асырдың соң ғ ы тоқ санында тү рлі психикалық бұ зылыстардың " отбасылық диагностикасы” мен " отбасылық емдеу” туралы оқ у пайда болды. Ресейдегі ә лемде алғ аш отбасы терапиясын нағ ыз негізін салушы И.В.Маляревский болып есептеледі, ол 1882 жылы Санкт-Петербургте психикалық ауру балалар мен жасө спірімдер ү шін дә рігерлік –тә рбиелік мекеменің қ алағ ан, оның қ ызметкерлері психикалық аурулардың отбасындағ ы ө зара қ атынасты анық тау мен есі ауысқ андардың сол немесе басқ а кө ріністердің қ алыптасуында дисгормониялық тә рбмелеудің роліне кө п кө ң іл бө лген. Ауру балалардың туысқ андары мен қ азіргі отбасы терапиясының бейнесі болып таблатын " отбасылық тә рбиелеу” ө ткізіледі. Екінші ә лемдік соғ ыс аяқ талғ аннан кейін 20 ғ асырдың 40 жылдарынан бастап, отбасылық терапияғ а деген қ ажеттілік ө сті. Қ азіргі уақ ытта отбасы терапияда бірнеше бағ ыттарды бө леді: психодинамикалық, жү йелік жә не бағ дарламалық, сонымен қ атарэклетикалық. " Кішкентай Ганс” оқ иғ асынан Фрейд талдауынан туындағ ан психодинамикалық бағ ыт тарихи бірінші болды. Сол кезде психодинамикалық ың ғ айдың негізгі белгілерін ә сіресе отбасы мү шелерінің тарихи ө ткенін олардың ұ ғ ынбағ ан (жете тү сінбеген) тілектерін, психологиялық мә селелері мен ө зара проекцияларын талдап қ исынғ а келді. Психотерапияның тапсырмалары (міндеттері) – инсайтқ а жету, яғ ни ө ткен ө мірдегі шешілмеген мә селелердің қ азіргі уақ ытта отбасындағ ы ө зара қ атынасқ а қ алай ә сер ететіндігін, мұ ндай бұ зылғ ан қ арым-қ атынастың контекстен невротикалық белгілер мен оның кейбір мү шелерінің ө мірге бейімделуінің конструктивті емес тә сілдері қ алай пайда болғ андығ ын саналы мең геру.

Қ азіргі уақ ытта психотерапевтің жағ ынан да, отбасы мү шелері жағ ынан да, кө птеген кү ш салуды талап ететін мұ ндай ың ғ ай жоғ ары тиімді болғ анымен экономика аз мақ сатқ а бағ ытталғ ан болып есептеледі. Қ азіргі уақ ытта отбасылық психотерапевтің жартысынан кө бі жү йелік отбасылық теропия ағ ымында жұ мыс жұ мыс істейді, тө рттен бірі психодинамикалық бағ ытты ұ сынады. Эклетикалық бағ ыттың ө кілдері психотерапевтік жұ мыста емдік механизмдер бойынша тү рлі ә дістерді: гипноз, аутогенді жаттық тыру, медитация, қ ылық ты модификациялау бойынша ү й тапсырмасы, ө зара қ атынастың талдауы мен қ орытылуы, топтық дискуссия жә не т.б. біріктіреді. Шетелдік отбасы терапиясының мектептері мен бағ ыттары жайында. Пало Аято мектебінің ө кілі Джей Хейли " мә селені шешуші терапия” ә дісінің авторы болды. Оның кө птеген ә дістемелері Милтон Эриксоннан алынғ ан. Хейлидің пікірінше, отбасындағ ы қ атынас отбасының басқ а мү шелерін басқ ару таласының нә тижесімен анық талады. Белгі – қ оршағ андардың қ ылығ ын басқ ару тә сілдерінің бірі. Джей Хейлидің кө зқ арасынша, психотерапияның міндеті адамдардың басқ а ә сер теу тә сілін ұ сынудан тұ рады. Отбасы терапиясы емдік тиімділігі, егер терапиялық сессияда отбасының барлық мү шелері жиналса, айталық тай артады. Отбасы терапияғ а Хейлидің ү лесі отбасы тү рлі дерективтер (тапсырмалар) беруі болды. Тапсырмаларды орындау тең дікті қ амтамасыз ететін ә рбір отбасы мү шесі ө з пікірін айтуғ а немесе бір нә рсе істеуге қ ұ қ ылы болды. Психотерапевт шанс уақ ытында да, ү йге де тапсырма береді. Пало Алто мектебінде басқ а ірі фигура Мюрри Бауэн болды. Оны АҚ Ш-тағ ы отбасы терапиясының негізін қ алаушылардың бірі деп есептейді.

ХХ ғ асырдың 60 жылдарында отбасы психотерапиясының ә дісін жасап шығ арғ ан: Қ атынастарды айқ ындау жә не анық тау. " Ү шбұ рышқ а кіргізілмеу” (бауэн психотерапевтерге қ ақ тығ ыстарғ а эмоционалды берілмей, ө з зейіннің қ атынас процесіне шоғ ырлануды ұ сынғ ан); Отбасылық психоаналитикалық терапия: Психоаналитикалық отбасы терапиясының мақ саты психотерапия қ атысушыларының жеке тұ лғ аларының ө ткен бейсаналы қ атынастар базасында емес, қ азіргі шындық қ а негізделіп бү тіндік толық қ анды тұ лғ алар сияқ ты ә рекеттесу жағ дайында болатындай етіп ө згеруі болып табылады. Психоаналитикалық бағ ытталғ ан терапевтер басқ а мектептерге қ арағ анда аз дерективтенген. Бұ л терапевтикалық бағ ытта келесі техникалар қ олданылады: конфронтация, кларификация, интерпретация жә не тә жірибелі ө ң деу, коммуникативті қ абілеттерді жақ сарту техникалары, " бос асссоциациялар” техникасы. Психоаналитиктер бос талқ ылауды кенеттен сұ рақ тар мен тоқ татып, бақ ылау мен тың дауды таң дайды. Отбасылық жү йелік терапия: Бұ л бағ ыттың ірі ө кілдері - Мара Сельвини Палаццай, Клу Маданес; Сальвадор Минухин жә не т.б. қ азіргі уақ ытта жү йелілік бағ ыт ең кең танылғ ан перспективті, экономикалық орынды жә не отбасы терапиясының терапевтикалық тиімді бағ ыттарының бірі болып есептелінеді. бҰ л бағ ыттың дамуынша айтарлық тай ә сер кө рсеткен Илья Пригожиннің жалпы жү йенің теориясы жағ дайы болатын. Жеке отбасы теропиясында отбасы қ ұ ралғ ан байланыстарды сақ тау мен эволюциясына талпынатын бү тіндік жү йе ретінді қ арастырылады. Отбасы пайда болуы (тіршілігі) бойында дамудың заң дылығ ы дағ дарыстан ө теді (некеге тұ ру, ата-аналық отбасынан бө лу, жү ктілік, баланың туылуы, баланың мектепке дейінгі мектеп мекемесіне тү суі, олардың мектепті бітіруі жә не ө зінің ө мір жолын таң дауы, ата-аналардан ажырау, ата-анасының зейтеақ ығ а кетуі т.б.). ә сірісе осы тіршіліктің бө лігінде отбасы бұ рынғ ы тә сілдер мен жаң а мә селелерді шешуге қ абілетсіз болғ андық тан ө здерінің бейімделуші реакцияларын кү рделендіру қ ажеттілігінің алдында тұ рады.

Жеке отбасының негізгі қ адамдары келесідей:

- психотерапевті отбасымен біріктіру;

- психотерапевтикалық сұ ранысты тұ жырымдап айту;

- отбасылық қ атынастарды реконструкциялау;

- психотерапияның аяқ талуы мен бө лінуі.

Мара Сельвини Паллацоли тү рлі жыныстағ ы терапевтер бригадасы отбасымен жұ мыс істейтін, ал қ алғ андары олардың жұ мыстарын бақ ылайтын бір жақ ты мө лдір айнаның артында жұ мыс істейтін принципті ұ станғ ан. Психотерапияның бірлігі бір ү йде тұ ратын отбасы мү шелерінің барлық сессияғ а қ атысуы болып табылады. Кездесулердің жиілігі айына бір рет, бар болғ аны он ақ сессияғ а дейін. Оның ә дісі қ ысқ а жә не кенет болатын, ал кенет шешуші қ озғ алыспен отбасында ө згерістің туғ ызуы тырысатын. Пародоксальді тапсырма ө те мұ қ ият ө ң деліп, отбасындағ ы регидті ережелер мен аң ыздарғ а қ арсы тұ ратын оң барлық мү шелерін ә рекеттер сериясына тартатын.

Бағ дарламалық отбасы терапиясы: Отбасы терапиясының бұ л ә дісі мә селені шешуге бағ ытталғ андық тан " мә селені шешуші” " қ ысқ а” деп аталады. Бұ л бағ ыттың ең танымды тұ рғ алары – Джей Хейли, Гари Уитер, Клу Маданес. Ө з жұ мыстарында психотерапевтер отбасы мү шелерінің тұ лғ алық ерекшеліктерін шоғ ырлатпайды. Берілген ың ғ ай белгінің бө ліктеріне ү лкен кө ң іл бө лумен, ал отбасығ а қ ызығ ушылық пен сипатталады. Бұ л бағ ыт ә йгілігін 1970 жылы ие болды. Бұ л ә дістің идеяларын кө птеген ө кілдері Милтон Эриксонның жұ мыс тә жірибесінен алып пайдаланғ ан. Оның тә жірибесіне екі ың ғ ай тә н: ә сер етудің жанама ә дістерін қ олдану жә не клиент ұ сынғ анның барлығ ын қ абылдау. Бағ дарламалық ың ғ айдың мә ні отбасындағ ы ө згеріс, бұ зылыстың себебін тү сінуден маң ыздырақ болғ андық тан мә селені шешуү шін бағ дарламаларды ө ң деу болып табылады. Бағ дарламалық терапевтер мә селенің тұ рақ тылығ ын қ амтамасыз ететін факторларды зерттейді. Кө птеген бағ дарламалық психотерапевтердің пікірінше қ алыпты жұ мыс істейтін отбасы – бұ л белгілерден қ ашатын жә не ө згермелі жағ дайлардың талабына сә йкес жұ мыс істей алатын отбасы. Отбасы қ ылық тық психотерапия: Отбасы қ ылық тық психотерапия ө зінің негізгі принципі ретінде қ ылық ты салдармен біріктіруде кө рінеді, осыдан қ ылық тың паттерні жағ ымды салдар туынданғ анғ а дейінгі барлық жағ дайдағ ы ө згерістерге қ арсы тұ рады. Бұ л бағ ыттың ө кілдерін қ ылық тардың жү йелілігінің талдауы қ ызық тырады. Некедегі қ анағ аттанушылық бір-бірне тұ ғ ызғ ан қ анағ аттанудың кө мегімен емес, ө зара фрустрациялардың жоқ тығ ымен айтарлық тай кө п мө лшерде шартталу жағ дайы негізге алынады. Жиі қ олданылатын техникалардың бірі ата-аналардың қ ылық тық тренингі болып табылады. Психотерапияның процесі терапевт клиенттің мә селесінің мә ні мен оны шешу жолдары кө зқ арасын ө згертуден басталады. Қ ылық тың психотерапевтер емдеуге бү кіл отбасын емес тек баланы жә не ата-ананың бірін шақ ыратын кейбіреулердің бірі. Ата-аналар қ ылық тар тренингі балаларды тә рбиелеу, эмоционалдық қ ылық тың ә сер ету, тану жә не модификациялау сұ рақ тарында олардың іскерлігін жоғ арылату мақ саты бар.

Басқ а бағ ыттар: Отбасылық коммуникативті терапия Пало Алто бағ ытынан бө лініп шық ты. Оның жү ргізуші ө кілдері П. Вацианик, Д.Джексон жә не басқ алары болып табылады. Отбасы коммуникативті терапия мақ саты коммуникация тә сілдерінің ө згеруі немесе интеракцияның жұ мыс істейтін ү лгілерін ө згеру мақ сатымен саналы ә рекеттер болып табылады. Алғ ашында бұ л бағ ыттың ө кілдері, мысалы, Вирджиния Сатир, жә й отбасындағ ы коммуникацияны жақ сартуды мақ сат етіп қ ойды, содан соң бұ л идея блегіні қ олдайтын коммуникацияның тә сілдерін ө згертуге дейін кішірейді. Отбасы коммуникация негізгі техникалар тобы келесілері болып табылады, отбасы мү шелерін анық коммуникацияның ережелеріне ү йрету; отбасында коммуникацияны талдау жә не интерпретациялау; ә ртү рлі тә сілдер мен ережелердің кө мегімен отбасындағ ы коммуникацияны манипулыциялау. Бұ л психотерапияның тү рлі жоғ ары тиімділіктегі ә діс ретінде дә лелдене алады. Тә жірибеге негізделген отбасы психотерапия бағ ытының ө кілдерінің бірі ең танымалдары Карл Уйткейер жә не Огаст Напри. Бұ л ә діс " тә жірибе” мен " сапалы мә нге” негізделген.

Ерлі-зайыпты психотерапия: Ерлі зайыпты психотерапия отбасылық жұ пқ а бағ ытталғ ан психотерапияның формасын атайды. Ол отбасылық жұ пқ а отбасылық қ атығ ыстар мен дағ дарысты жағ дайларды бастан кешіруге, ө зара қ ақ тығ ыста ү ндестікке жетуге, қ ажеттіліктерді ө зара қ анағ аттандыруды қ амтамасыз етуге кө мектеседі. Ол ө з бетінше ә діс ретінде де, отбасы психотераипя кезең і ретінде де жұ мыс істей алады. Жұ мыс ерлі-зайыптылармен немесе психотерапевтің қ абылдауына келген серіктестің бірімен ө ткізіледі. Ерлі-зайыпты психотерапия мұ ндай вариантында психотерапевтпен кү йеуі (ә йелә нің) мә селелері емес, оның ерлі-зайыптылығ ы жө ніндегі ойлары, сезімдері, уайымдары ғ ана талқ ыланады. Қ азіргі уақ ытта ерлі-зайыпты психотерапияда динамикалық, қ ылық тық жә не гуманистік ың ғ айлары ең кең тарағ ан. Динамикалық ың ғ айда ерлі-зайыптының қ олайсыздық тың екі серіктестіктің ішкі қ ылық мотивация кө зқ арасымен қ арастырылады. Тұ лғ алық қ атынастардың динамикасы мен олардың психикалық процестердің динамикасымен байланысы қ арастырылып отырады.

Ерлі-зайыпты психотерапияның қ ылық тың ың ғ айының мақ саты серіктестерінің қ ылығ ының ө згеруі бә рінен бұ рын болып табылады. Отбасы терапиясында қ азіргі уақ ытта қ ылық тық бағ ыт ең кең тарағ ан. Оның ең ә йгілі формалары – ерлі-зайыптының шарттарды жасау, коммуникативті тренинг, конструктивті талас, мә селелерді шешу тә сілдері жә не т.б. қ азіргі уақ ытта кө птеген мамандар бә рінен жиі когнитивті –қ ылық тық терапия мен жү йелі психотерапияны байланыстыра интегративті ың ғ айды қ олданады. Шарт негізінде қ ылық терминінде ө здерінің талаптары мен ө зіне алынғ ан жағ дайларды оның ерлі-зайыптылар анық тайтын келісім шарт жатады. Талаптарды формулағ анда келесі тә ртіпті қ олдау ұ сынылады: жалпы наразылық, оны нақ тылау, одан кейін жағ ымды сө здер (ұ сыныстар), соң ында ә рбір жұ байдың ә рқ айсысының міндеттерін тізу мен шарт. Гуманистік бағ ытта ерлі-зайыптының қ атынасын психологиялық тү зетуде ү йлесімді неке негізінде ашық тық, аутогендік, толеранттылқ, басқ ағ а тиімділік пен ә рбірінің тұ лғ алық тә уелсіз дамуы тү сінігі маң ызды болып табылады. Бұ л ың ғ ай динамикалық қ арама-қ арсылық ретінде дамығ ан. Ол зайыптының тарихи ө ткенінің ә серіне, шектен тыс манипулятивті қ ылық тық ың ғ айғ а бағ ытталғ ан. Отбасылық кең ес беру: Отбасылық кең ес беру – бұ л отбасылық терапияның бір тү рі, оның ө зіндік терапевтикалық қ атысудың ерекшелейтін белгілері мен шектері бар. Отбасылық кең ес беру, отабасылық терапиямен бірге параллельді дамып, бір –бірін ө зара байытты. Отбасылық кең ес берудің алдында тұ рғ ан мақ саты – отбасындағ ы ә рекеттестікті ө згерту мен жеке тұ лғ алық ө су мү мкіндігін қ амтамасыз етуү шін отбасы мү шелерінің мә селелерін зерттеу болып табылады. Отбасы кең ес беру мен отбасы терапиясы немен ө згешеленеді? Біріншіден, отбасы кең ес беру аурудың тұ жырымдамасын қ абылдайды. Екіншіден, отбасындағ ы ролдік ә рекеттестік жағ дай мен аспектісін талдауғ а екпін қ ояды. Ү шіншіден, ол кең ес беру субъектілерінің жекелік ресурстарын іздеу мен жағ дайды шешудің тә сілдерін талқ ылауғ а кө мек беруге шақ ырылғ ан. Отбасы кең ес берудің басты теоретикалық тұ жырымдар санының ішіне когнитивті – қ ылық тық терапия, рационалды-эмоционалды терапия жә не басқ а келтіріледі. Мұ нымен оның арсеналында бар ә дістер мен тә сілдердің тү рлілігі қ амтамасыз етілген. Отбасы кең ес берудің негізгі принциптері мен ережелері келесі бө лімдерге келеді. Байланысты орнату жә не кең ес берушінің клиентке қ осылуы. Оптималды қ атынасқ а мү мкіндік туғ ызатын конструктивті арақ ашық тық ты сақ таудың кө мегімен, сонымен қ атар кең ес берушімен кең ес алушының мимикалары мен тыныс алуларын синхронизация тә сілдерін, ө зінің отбасылық мә селелері жайында хабарлаушының басым репрезативті жү йесін бейнелейтін сө здік формасн кең ес берушінің қ олдауымен қ ол жетеді. Мета-модельдеу (НЛП) жә не терапевтикалық метафорлар тә сілдерін қ олдану мен клиенттің мә селелері туралы ақ паратты жинау.

Бұ л мақ сатқ а жету ү шін кең ес беруші мынадай нақ тылайтын сұ рақ тарды қ оя алады: " мынадай нә тижеге қ ол жеткізе аласыз ба? ”, " сіз нені қ алайсыз? ”, " ол жайында жоқ деген жағ ымсыз, бө лшексіз, яғ ни жағ ымды нә тижені суреттейтін сө здермен айтуғ а тырысың ызшы”. Психотерапевтикалық келісім шартты талқ ылау отбасына кең ес берудің маң ызды міндеттерінің міндеті болып табылады. Бұ л кезең де клиент пен оның кең ес берушісінің арасындағ ы жауапкершілік қ алай бө лінетіндігін талқ ылау жү ргізіледі. Мысалы: отбасы кең ес беру қ ауіпсіздік жағ дайларына, клиенттің мә селелерін шешуге жету технологиясына кең ес беруші жауап береді. ө з кезегінде клиент ө зі белсенділігі, ө зінің ролдік қ ылығ ын ө згерту тілегінде шынайылығ ын жә не т.б. ү шін жауапты болады. Бұ л фазаны сә тті ө ткеннен кейін қ атысушылар жұ мыстың ұ зақ тығ ы (3-6 сағ ат) бір сеансты ө ткізу ұ зақ тығ ымен терапевтикалық кездесулердің кезең дігі (мысалы, алғ ашында аптасында 1 рет, кейіннен 2-3 аптада бір рет) жайында келіседі. Соң ында тө лем ақ ы шарттары мен келісім шарт жағ дайларын екі жақ бұ зу санкциялары талқ ыланады. Кейіннен клиенттің мә селесін нақ тылау, сонымен қ атар жалпы отбасының жә не оның мү шесінің ә рқ айсысының ресурстары анық талады. Бұ ғ ан мынандай сұ рақ тар қ ойылуғ а мү мкіндігін туғ ызады: " сіз бұ рын қ иындық тармен қ алай кү рестің із? ”, " сізге онда не кө мектесті? ”, " сіз қ андай жағ дайларды мық ты болдың ыз? ”, ” сіз ө з кү шің ізді қ алай қ олдандың ыз? ”. Кең ес берушінің ө зінің қ ылығ ы мұ нда клиентке кең ес беру процедурасының қ ауіпсіздігі мен сә ттілігіндегі ү мітін нығ айту керек: " Сіздің тілегің із ө згерісті, сіздің бұ рынғ ы тә жірибең ізді, белсенділік пен шынайылық ты кең ес берушінің сізбен бірге қ ызмет істеуге тілектестігімен бірігу, оның профессионалды қ асиеттері мен жұ мыс тә жірибесі жұ мыстың сә ттілігінің кепілдігі болады”. Кең ес берудің қ атысушылар мен қ ұ лық тың қ алыптасқ ан стереотиптерінің жағ ымды жә не жағ ымсыз жақ тары талқ ыланады. Мысалы, мына сақ тардың кө мегімен: " сіздің пікірің ізше, қ ұ ралғ ан жағ дайда ең жағ ымсызы не? Ал бұ л жағ дайларда ең жағ ымдысы не? ” қ ұ лық тың жаң а шаблондарын бірігіп іздеу жү зеге асады. Кең ес беруші келесі сұ рақ тарды ұ сыналы: " Сіз мә селені шешу ү шін ә лі не істеген жоқ сыз? ”, " сіз ү шін маң ызды адамдар ұ қ сас жағ дайда ө здерін қ алай ұ стайды? Сіз солай істей алар ма едің із? ” немесе " сізге осындай істі істеуге не кө мектеседі? ” кең ес беруші визуализация тә сілдерін қ олдана алады: клиенттер транста болып, туындайтын кенестетикалық сезімдерді белгілеп жаң а жағ дайларың бейнесін қ ұ райды.

" Экологиялық тексеру”. Кең ес беруші отбасылық мү шелеріне ұ қ сас жағ дайда 5-10 жылдан кейін ө зін елестетіп, ө зінің кү йін зерттеуді ұ сынады. Отбасы кең ес берудің соң ында жақ ындап, кең ес беруші нә тижелерді " қ ауіпсіздігі” бойынша кү ш сала бастайды. Кейде клиенттерге жаң а қ ылық шаблонын мең геруде сенімділік алуғ а кө мектесетін ә рекеттерді қ ажет етумен байлаысты. Олар кең ес берушіден алынғ ан нә тижелерді талқ ылау ү шін ү й тапсырмасы мен бірнеше уақ ыт ө ткеннен кейін қ айта кең ес алуғ а шақ ыру ала алады. Қ азіргі уақ ытта отбасы кең ес беру Ресей аймағ ы даласындағ ы кең тарағ ан психотерапевтикалық кө мектің тү рі болып табылады. Мұ ндай процедура жағ дайлар қ атарында қ ажетті болғ ан, мысалы, ә дебиеттерде " пародаксальді тапсырмалардың ” кө мегімен Джей Хейли қ алай істегені жайында суреттеледі, оны нақ ты орындау теріс нә тижеге алып келеді, ө зінің сезімдерін кө рсету жайында кең ес беру ө ткізілген жас ерлі-зайыптылар ө здерінің " эмоционалды ә сер беруді тексеру ү шін” кү ніне бір сағ ат ұ рысу ұ сынылғ ан. Хейли саналы тү рде ешкім ө зіне кесірін тигізе алмайтынын біліп, адами табиғ атын осылайша ескерген. Ерлі-зайыпты тапсырманы орындауғ а тырысып, оны тастап кетті, оларда бір-бірін бағ алау тілегі кү шейіп, " ақ ымақ кең ес беруші” кең есінен бас тартып, осылайша " бө ліну” болды. Қ азіргі уақ ытта кейбір отбасындағ ы қ атынастарды психотерапевтикалық тү зету. Отбасы терапиясында психотерапевт отбасын зерттеп, отбасылық бұ зылысты анық тап, олардың ө мірлерінде тілекті ө згерістерге жету мақ сатымен отбасы мен оның жеке мү шелерінің ә серін ұ йымдастырудан басталады. Онда мә селелер мен міндеттер туындайды, оларды шартты ү ш топқ а бө леді, отбасы терапиясы отбасының дұ рыс қ арым-қ атынасының қ алыптасуы, терапияны жү ргізудің жалпы сұ рақ тары, соң ында отбасы психотерапия ә дістемелері. Отбасы психотерапиясына жағ ымды қ атынасты қ алыптастыру, ұ йымдастырушы эмоционалды жә не интелектуалды себептердің салдарынан отбасы мү шелерімен оның қ атысушылары ү шін қ иын болғ анымен қ ажетті, сондық тан психотерапевтке психотерапияғ а қ атысудың кү шті жә не тұ рақ ты мотивациясын қ алыптастыру қ ажет. Ереже бойынша, бірінші кездесу болашақ ты анық тау болып табылады – оның уақ ытысында психотерапевт соқ тығ ысатын мә селесін кү рделілігі анық талады, ол клиенттер (отбасы мү шелері) отбасы психотерапиясы жайында алғ ашқ ы тү сініктерді алады жә не онда қ атысуын жалғ астыру керек пе екендігі анық талады. Жалпы алғ ашқ ы кездесу барысында қ ысқ а уақ ыт ішінде клиенттің кү рделі жә не ұ зақ жұ мыс қ ажеттігі мен психотерапияның сә ттілігі ү шін жауапкершілік сезімі мен белменділігін тү сінуге терапевт кө мектесу міндеті бар, содық тан, отбасы мү шелері мен алғ ашқ ы кездесудің жақ сы ө ң делген жоспары қ ажет.