Сублимация 3 страница

Сіздің жә не сіздің кең ес берушің із қ андай шешім қ абылдағ аны қ арамастан, кең ес алу мә селелерің ізді талқ ылауғ а мү мкіндік береді. Сіздің кең ес берушің із мә селенің тез арада шешілуін ұ сына алмайды, сізді шектен тыс талдамайды жә не барлық сұ рақ тарғ а жауаптарды білуге тырыспайды, сізге не істеу керектігін айтпайды, бірақ шешім қ абылдауғ а жә не сіз ү шін дұ рыс таң дауды анық тауғ а кө мек кө рсетеді.

Ө шпенді ниетті жә не агрессияшыл клиенттерге кең ес беру.

Кең ес беру барысында кері ниетпен келген немесе ө шпенді клиенттер (сирек кездеседі) кө п қ иыншылық тар туғ ызады.Кең ес берушілер мұ ндай клиенттерге ә ртү рлі кө зқ араспен қ арайды: кейбіреуі ө шпенділікке ызақ орлық пен немесе ө шпенділікпен жауап қ айтарады; басқ алары клиентті ө з пайдасына қ арату жә не қ аһ арланудың орынсыз Клиентке оның қ аһ арлы жә не ө шпенді кө рінетіндегі жайлы айту қ ажет. Шын мә нінде, «қ аһ арлы» жә не «ө шпенді» деген тү сініктер сипаттауда ө ткір естілуі мү мкін, сондық тан ойды ү зілді-кесілді білдіруге болмайды. Мысалы: «Сіздің бір нә рсеге кө ң ілің із толмай отырғ ан тә різді», «Кө ң ілің із қ алды ма?», «Ештең е айтқ ың ыз келмей ме?», «Бұ л сіздің ашулы екендігің ізді білдіретін сияқ ты» жә не т.б. егер кең ес беруші клиенттің ө шпенді ниетті екндігіне кү діктенген болса «Не болды?», «Мен бір нә рсені дұ рыс айтпадым ә лде істемедім бе?» деп сұ рауы тиіс. Қ андай да болмасын жағ дайда, клиенттің ө шпенділігімен бетпе-бет келе, ө зің ді жер тө ң керілгендей ұ стау орынсыз. Ә лбетте, клиентке мысқ ылмен немесе жек кө рушілікпен қ арауғ а болмайды – оның ө шпенділігі ә рқ ашан парасаттылық пен талқ ылануы тиіс, ө йткені бұ л терапевтикалық ә рекеттестікке бө гет жасайды. Клиенттің қ анағ аттанбау себебі қ арапайым болуы мү мкін – кең ес берушінің тү рі немесе сө зі, жастығ ы жә не т.б ұ намайды. Себептері болады. Клиенттің ө шпенділігінің нақ ты себебін анық тау жә не оғ ан тиімді қ арсы тұ ра алу ү шін, кең ес беруші бұ л жағ дайдың басты ерекшеліктерін тү сіне білу керек. Ең алдымен, ашу – паталогиялық немесе ерекше кө рініс емес. Ә р адам кейде ашуланады, нақ тырақ айтқ анда, ашулана алады. ө мірде ашулық сезім, зұ лым ой немесе ә рекет туындамайтын жағ дай болуы мү мкін емес. Ө мірде жасалатын кейбір істер, аз да болса, зұ лымдық ты бастамағ а алады. Ө шпенділіктің мә ні бар – ол ө зін-ө зі қ орғ ау ә дісі болып табылады жә не де ол қ орқ ынышпен салыстырғ анда ә серлірек болып келеді. Басқ аша айтқ анда, қ аһ арлық, қ орқ ыныш пен ү рей сияқ ты, қ ауіптілік жайында ескертетін белгі ғ ана емес, сонымен қ атар, ө зін-ө зі қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан сезім, ол агрессияны туындатады.

Кең ес беруші ө шпенділіктің туындау себебін білуі тиіс. Ә рбір клиенттің ө шпенділігінің мә ні оның ө міріндегі мә селелерде жасырынып жатыр. Қ аһ арлық – «тарихты», яғ ни оның ө ткені бар жә не ә рбір адамда ә р тү рлі. ө мір жолында, ә сіресе балалық шақ та, не себепті жә не қ алай ашулануына байланысты ә рбір адамда жеке «ө шпенділік стилі» қ алыптасады. Кейбір клиенттер кең ес беруші бұ йырып сө йлегенге, басқ алары – не істеу қ ажеттігін тү сінікті жә не нақ ты айтпағ анда, ү шіншілері – тым ә уесқ ойлық ретінде тү сінгендіктен, жеке басына байланысты кө п сұ рақ тар қ ойғ ан жағ дайда ашуланады. Ұ қ сас мә н-жайлар кейбір клиенттерді ызаландырса, енді біреулері ашуланбауы мү мкін. Негізінен, бұ л айырмашылық тар ө мір тә жірибесінің мазмұ нына байланысты. Клиенттің ашулануының жеке мазмұ нына бақ ылау жү ргізу кең ес берушіге оң ай емес, бірақ, зұ лымдық тың кең ес беру ү рдісіне сырттан келетінін жә не ә детте кең ес беруші екендігін тү сіну ең бастысы болып табылады. Кей-кезде нақ ты жағ дайларда кең ес беруші клиенттің ө ткен ө мірінің белгілі бір жағ дайын немесе белгілі бір адамын алмастырады. Клиент, ә сіресе кең ес берудің бас кезінде ө те ө шпенді ниетті, кү дікті, зұ лым болып келген жағ дайда кең ес беруші бұ л мінез-қ ұ лық тардың себебі клиенттің ішкі дү ниесінде екендігін білуі қ ажет. Кө п жағ дайларда кең ес берушілер барлық кінә ні ө здерінен іздей бастайды. Ө йткені, олардың ойларынша, клиенттер жақ сы кең ес берушілерді қ ұ рметтеп, оларғ а ренжімеулері тиіс деп тү сінеді. Ол қ ате тұ жырым, ө йткені зұ лымдық ә мбебап сезім болып табылады, жә не оның жақ сы кең ес беру кезінде жоқ болатындығ ына жалғ ан арман тұ туғ а болады. Ол ә рдайым пайда болады. Егер клиент кең ес берушіге ө зінің зұ лым сезімдерін немесе қ анағ аттандырылмағ ан ашық білдіре алмаса, ол кең ес беруші жаман кең ес беруші екендігін білген жоқ. Кең ес беру кезінде кейбір кездерде зұ лымдық артында уайым жасырын тұ рғ анын ескеру қ ажет. Мұ ндай жағ дайларда клиенттің шынайы сезімдерін талқ ылауғ а жә рдемдесу керек. Міне, осылай клиенттің ө шпенді ниетін ауыстыруғ а болады. Ә рине, кең ес берушіге клиенттің ө шпенді ниетімен кездескенде жә не ө зі туралы ә ртү рлі оғ аш сө здерді естіп, ө з-ө зін ұ стау оң айғ а соқ пайды. Бірақ оның клиентке дә л солай ө шпенділікпен жауап қ айтаруы – клиентті одан да сорақ ы ө шпенділікке итермелейтіндігі туралы ұ мытпау керек.

Мұ ндай жағ дайларда кең ес беруші ө з сезімдерін тү сініп, қ анағ ат тұ тпағ андығ ын тануы қ ажет. Сонда ғ ана ол клиенттің ө шпенділігін жең уге нә тижелі кө мек бере алды. Егер де біз клиенттің ө шпенділігі теріс ниетпен бермесек, ақ ыр аяғ ында клиентпен арамызда ө зара тү сінушілік нығ айтып, ортақ мақ саттарғ а қ ол жеткізуде бірлестігіміз ұ лғ аяды. Кең ес беру кезінде туындайтын клиенттің ө шпенділігі мен кең ес берушіге бағ ытталғ ан тура тіл тигізу арасында ү лкен айырмашылық бар. Кең ес беруші ешбір жағ дайда клиенттің мә н бермей қ оймауы керек, ө йткені ол клиенттің ө зіне зиянын тидіреді. Ә детте кең ес берушіге бағ ытталғ ан агрессия жанама тү рде байқ алады. Мұ ндай мінез-қ ұ лық тың бір нұ сқ асы – клиенттің бұ рын соң ды кездескен ө зге кең ес берушілерді еске алуы. Кей кезде клиенттердің келіспеушілігі орынды болып келеді, ө йткені психологтар мен психотерапевтердің барлығ ы да қ анағ аттанарлық емес. Бірақ кө птеген жағ дайларда толық тай жалғ ан немесе ө те қ иғ аш ақ парат беріледі. Сондық тан клиент кең ес берушіні ө зімен немесе пікір-таласқ а итермелейді. Мұ ндай жағ дайда екі бағ ыт та дұ рыс емес. Кең ес беруші ө зін ың ғ айсыз сезініп, ал клиент жауап талап етіп отырады. Мұ ндай жағ дайларда ө зің нің ұ станымдарың ды ұ станып алмай, тек қ ана клиентке ө зінің қ иыншылық тарымен бө лісуге мү мкіндік беру керек. Енді бақ ылауғ а жатпайтын кең ес берушіге деген келетін болсақ психикалық ауруларғ а кең ес берудің ерекше қ ауіпі туралы кең тарағ ан аң ызды еске тү сірейік. Шын мә нісінде нағ ыз қ ауіпті мұ ндай аурулардың тек бір ғ ана бө лігі (параноялы шизофрения, мания жә не психиканың органикалық бұ зылуларымен ауыратындар) тө ндіреді. Сонда да олардың кө п тү рі ө здерінің ө тпенділігін бақ ылай алады. Алайда қ ауіпті жағ дай туғ ан кезде кең ес беруші орынсыз ердік кө рсетпеуі керек. Кең ес беруші ө з-ө зін тыныш қ алыпта сақ тап жә не клиентке қ атер тигізбей, ө шпенді мінез-қ ұ лық кө рсетуге болмайтындығ ын жә не қ ажеттілік туғ ан кезде тә ртіп шаралары қ олданатындығ ы туралы ескертуі керек. Ақ ыл айту кезінде ө шпенділік болмауы қ ажет. Ә детте клиенттер шектеулермен келіседі, ө йткені ө здерінің мінез-қ ұ лық тарының салдарына мазасызданады. Кең ес беру кезінде жасырын ө шпенділік жиірек кездеседі. Ә детте кең ес беруші оны сезіп отырады. Ашық ө шпенділікке қ арағ анда жасырын ө шпенділікпен кү ресу қ иынғ а тү седі. Клиенттердің кө пшілігі жасырын ө шпенділікке ашық кө рсетуге дайын болмайды жә не де кең ес беруші де жасырын ө шпенділікті ашық ө шпенділікке айналдыру қ аупсіз емес болып табылады. Сонда да егер клиентпен сө йлесу біз ә лдебір қ ауіпті сезінсек, клиентке ө зінің уайымдары туралы ашық айтуғ а мү мкіндік беру керек. Ө йткені барлық кө рсетілмеген, ә сіресе теріс эмоциялары ойлау қ абілеті мен мінез-қ ұ лқ ын бұ зады, психоматикалық симптомдардың пайда болуына ә кеп соғ ады жә не кең ес беру ү рдісін қ иындатады. Біз жасырын ө шпенділік мә селесіне психосоматикалық шағ ымдары бар клиенттерге кең ес берудің ерекшеліктері туралы тарауда ә лі де тоқ таламыз.

Клиенттін мә селесін қ алай шешу екендігін тү сіндіру ү шін кей кең ес беруші психологтар ық ылас пен ілтипат танытуғ а тырысса, енді біреулері клиенттердің мінез-қ ұ лқ ына назар аудармай, ө здерін ештең е болмағ андай ұ стайды. Мү мкін, кейбір жағ дайларда клиенттерге ашулану орынды болар, бірақ олардың осы жағ дайының себебін тү сінуге тырысу маң ыздырақ.

№15 дә ріс

Тақ ырып: Психологиялық кең ес беру этаптары

1. Психологиялық кең ес берудің негізгі кезең дері

2. Кең ес берудің мақ саттары

3.Психологиялық кең ес берудің алғ ашқ ы кезең і

4. Жұ мыс кезең і, қ оыртынды кезең і

Психологиялық кең ес - адамдарды толғ андырып жү рген мә селелерді шешуде, алдың ғ ы зерттеу нә тижелеріне негізделе отырып, ақ ыл-кең ес беру арқ ылыпсихологиялық кө мек кө рсету. Психологиялық кең ес жайлары психологиялық кең есті ұ йымдастырып жү ргізетін уақ ытты, тә сілдерді, қ ұ ралдарды жә не соны атқ аратын орнын, психолог-кең есшінің клиентпен қ арым-қ атынас стилін т.б. ескере қ амтиды. Психологиялық кең ес — қ арастырылатын мә селелер сипатына қ арай бө лінетін психологиялық кең ес берулердің ә ртү рлілігі. Мысалы, интимді-тұ лғ алық, отбасылық, психологиялық -педагогикалық, іскерлік т.с.с.

Ең бірінші, жеке тұ лғ алық психологиялық кең ес беру. Бұ л тү рге адамдардың жеке проблемаларына байланысты кең ес алу жатады. Мысалы, адамның арылғ ысы келетін психологиялық жә не мінез-қ ұ лық тық кемшіліктері немесе адамдармен қ арым-қ атынас арасындағ ы жеке басына қ атысты проблемалар, ә р тү рлі қ арым-қ атынастар, жолы болмаушылық, психогенді аурулар жатады. Бұ л жерге соныымен қ атар, адамның ө з-ө зіне кө ң ілі толмауын, интимді проблемаларды да жатқ ызуғ а болады. Екінші тү ріне, психологиялық кең ес беруде кө п кездесетін жә не ө те маң ызды мә селе отбасының кең еске жү гінуі. Бұ л жерге отбасындағ ы немесе отбасы мә селесінде туындайтын ә р тү рлі жағ дайдағ ы кең ес беруді жатқ ызамыз. Сонымен қ атар, болашақ жарды таң дауда да психологиялық кең ес ө те маң ызды. Ү шінші тү рі педагогикалық - психологиялық кең ес беру. Бұ л жерде кең ес берушінің клиентпен тә рбие, оқ у мә селесі жө ніндегі ә ң гімелерін ересек адамдардың педагогикалық біліктілігін жоғ арлату педагогикалық басшылық, балалар жә не ересек адамдардың топтарымен басшылық жасау секілді мә селелер бойынша туындайтын проблемалардың шешімін табуғ а бағ ытталады. Арнайы практикалық психологиялық білім деп психолог-кең ес берушінің практикалық қ ызметіне, оның адамдармен жұ мыс жасау барысындағ ы психологиялық ә дістерді мең геруіне байланысты білімді айтамыз. Бұ л жерде арнайы практикалық психологтарды жоғ арғ ы оқ у орындарында дайындау барысында берілетін, мең герілетін білім жайында айтуы керек.

Практикалық жұ мыста психолог-кең ес берушіге ө те мол тә жірибе қ ажет. Себебі, ғ ылым мен психологияны ү йретумен емес, адамдардың шынайы ө міріндегі қ иын жә не кү рделі проблемаларымен жұ мыс жасауы қ ажет. Жоғ арғ ы оқ у орындарында алынғ ан білім практикасыз, тә жірибесіз еш нә тиже бермейді. Психолог консультанттың ұ шырасуы мү мкін жағ дайларының ешқ айсысының алдын-ала қ аралынбайды, анық талмайды. Сондық тан кез-келген жағ дайда психолог-кең ес берушіге тә жірибе ауадай қ ажет. Осы айтылғ андардың барлығ ы психолог-кең ес берушінің жақ сы-жаман болуы ү шін де маң ызды. Біліммен қ атар психолог-кең ес берушінің жеке басының да жақ сы, сапалы қ асиеттерінің болуы керек. Мысалы, ол адамдарды жақ сы кө руі қ ажет, олардың жағ дайын, кү йін сө зсіз тү сінуі, ұ ғ ына білуі да маң ызды рол атқ арады. Сонымен қ атар, психолог-консультант шыдамды, жомарт жан болуы да оң тайлы болып табылады. Ең бастысы, нағ ыз психолог-кең ес берушінің қ асиеті «клиентті тү сінуге ұ мтылу» оғ ан ө зін жақ сы жағ ынан кө рсете білуіне, жақ сы қ асиеттерін игере білуіне, ө зін тұ лғ а ретінде қ абылдауғ а кө мектесу. Психологиялық кең ес беру психолог пен клиенттің жеке кездесуімен, сұ хбаттасуымен басталады.

Сұ хбат кезінде, яғ ни алғ ашқ ы сұ хбатта танысу, одан соң кең ес қ андай жағ дайда берілу туралы нақ тылық айқ ындалады. Консультант психолог клиентімен ауызша ғ ана танысуы керек, алғ ашқ ы кездесуде клиент туралы карточка толтырылмайды. Клиент ө зін таныстырғ ан соң консультант клиентке ө з проблемаларын ұ қ ыпты, шыдамды тү рде баяндап беруін сұ райды. Уақ ыт ө те келе психолог-консультант клиентке сұ рақ қ оя бастайды, яғ ни ө зіне жағ дайларды нақ тылау ү шін. Психолог-консультанттың сұ рағ ы клиенттің баяндап отырғ ан тақ ырыбынан ауытқ ымайтын, ә ң гімесін тоқ татып қ оймайтын жә не клиентке ауыр тимейтін жағ дайда болуы шарт. Консультант-психолог тың дау кезінде адам есімдерін, уақ ыттарын, нақ ты фактілерді ө зіне оң ай болуы ү шін есте сақ тауы керек. Бұ л, ә рине, оның дұ рыс тү сінуіне жә не дұ рыс кең ес беруіне байланысты болады. Кейбір клиентпен жұ мыс кезінде психолог-консультантқ а клиентті тү сіну, кең ес беру қ иынырақ келеді. Ол ү шін психолог-консультант клиентпен арнайы бетпе-бет кездесулер ұ йымдастырады. Ал кей жағ дайларда клиентті нақ ты жә не оның проблемаларын жү йелі шешу ү шін психологиялық тесттерді қ олданады. Тест жалпы психолог ү шін маң ызды нә тижелерге ә келеді.

Психолог-кең ес берушіге қ ойылатын жалпы талаптар:

- Психолог-кең ес беруші ө зінің клиентке берген ұ сыныстарына толық жауапкершілікте болуы керек.

- Психолог-кең ес берушінің практикалық қ ызметі моральді этикалық жә не заң герлік негіздерге сү йенілуіі керек. - Психолог-кең ес беруші қ ызметі адамгершілік мақ саттарғ а жә не клиенттің интелектуалды жә не тұ лғ аның даму жолындағ ы кедергілерді жоюғ а, кө мектесуге бағ ытталады.

- Психолог-кең ес беруші ө зінің жұ мысын клиенттің жеке тұ лғ асын, қ ұ ндылық тарын сыйлау арқ ылы жү зеге асырылады. Психолог-кең ес беруші адамгершілік қ ұ қ ық тарды сыйлауы керек.

- Клиентпен жұ мыс барысында психолог-кең ес беруші шыншылдық пен ашық тық принциптерін басшылық қ а алады. Сонымен қ атар ол ө зінің берген ұ сыныстарында ө те сақ болуы қ ажет.

Кең ес беру психологиясы практикалық психологияның тү рі ретінде алдына мынадай мақ саттар қ ояды:

1. Клиентте пайда болғ ан проблемаларды оперативтік тұ рғ ыда шешу. Адамдар кө мекті қ ажет ететін, тығ ырық тан шығ а алмайтын жағ дайғ а кө п тү сіп жатады. Сол жағ дайда клиент психолог-консультанттың алдында кө п кү ш жұ мсап, уақ ытын кө п алуғ а болмайды. Жалпы ауыр проблемаларды шұ ғ ыл деп атайды. Осындай кезек кү ттірмес, шұ ғ ыл проблемаларғ а тез арада психологиялық кө мек кө рсету, яғ ни ауызша кең ес білу немесе проблемасын шешу ауыстырылмайды. Мысалы, бала мен ата-ана арасында маң ызды проблеманың болуы мү мкін, сол кезде олар ө зара қ арым – қ атынас ұ йымдастыра алмайды. Бұ л балағ а физикалық жә не психологиялық жағ ынан да зиян болады.

2. Психолог-консультант ө зінің жоғ ары психологиялық біліміне сү йене отырып клиенте туындағ ан сұ рақ тарғ аа толық тай жауап іздеуі жә не ө зінің проблемасына басқ а адамдардың араласуына жол бермей, ө зінің шығ уын қ амтамасыз етуі керек. Психолог тек кең ес, бағ ыт қ ана береді.

3. Клиентке кө мек беру кезінде психолог-консультант клиентке ішіндегі жағ ымсыз эмоцияларын сыртқ а шығ аруғ а кө мектесуі керек жә не ол тек психолог пен психотерапевт алдында ғ ана емес, жеке ө зара іс-ә рекетте де шығ ара білуі қ ажеттігін ескертеді.

4. Клиентте ө зінің проблемасына деген дұ рыс тү сінік қ алыптасқ ан кезде, бірақ толық тай дұ рыстығ ына кө зі жетпесе, онда психолог-консультант клиентке кә сіби жә не моральді кө мек беріп, ө зіне толық тай сенім қ алыптастыру керек.5. Клиентпен жұ мыс кезінде психолог тек кең ес берудің ғ ана қ ажеттілігімен шектелмей, психокоррекциялық жә не психотерапиялық кө мектің де жеткілікті тү рде проблемесын шешуде оң тайлы кө мек болатынын тү сіндіруі керек.

Кең ес беру психологиясының ұ йымдастыруда ә р психолог мынадай міндеттері орындаулары қ ажет:

1. Туындағ ан проблемада клиентке шұ ғ ыл кө мек кө рсету. Шұ ғ ыл кө мек кө рсетуде психолог тарапынан берілген кең ес оң тайлы шешімдерді ү лестіру мақ сатында болуы керек. Мысалы, ата-ана мен бала арасындағ ы қ арым-қ атынастың жақ саруы.

2. Белгілі бір жағ дайда ғ ана берілетін психолог- консультанттың кең есі.

3. Уақ ытша кө мек кө рсету (яғ ни депрессиялық жағ дайғ а тү скен клиентпен жұ мыс).

4. Егер, тіпті психологтың беретін нақ ты кең есі болмайтын жағ дайда, минимальды болса да (аз мө лшерде) кө мектесу, кең ес беру.

5. Клиент проблемасының шешу жолдарын қ арастыру.

Кең ес беру психологиясының ә дісі мен тү рлері.

1. Теориялық қ абылдау қ абілеті бойынша (психоаналитикалық, тә ртіптік, гуманистік, гештальт кең ес беру аясында).

2. Клиенттің жасы бойынша (бала, жеткіншек, ересек).

3. Ұ йымдастыру тү рі бойынша (іштей бетпе-бет сө йлеу, хат арқ ылы, интернет, телефон арқ ылы).

4. Клиенттердің саны бойынша (жеке, топтық).

5. Психологиялық проблема бойынша (тіл табысу проблемалары, жеке проблемалар, кө ң іл-кү й проблемалары).

6. Қ осымша жү йе (мектептік, жұ мыстық, жанұ ялық, ерлі-зайыптылық, бизнестік). Психологиялық кең ес беру тү рлеріне тоқ талатын болсақ, ол ә р тү рлі адамдар мұ қ таж болып жә не тү рлі жағ дайлармен келетіндіктен психологиялық кең ес беруді клиенттердің жеке ерекшеліктеріне байланысты жә не олардың проблемалық мү шелеріне байланысты бірнеше тү рге бө луге болады.

Кең ес беру психологиясы мынадай кезең дерде жү ргізіледі:

1. Дайындық кезең – бұ л кезең де психолог-консультанттын клиентпен танысуын, клиенті жайлы тіркеу журналына тіркелуі керек. Оның 20-30 минутқ а созылуы шарт.

2. Қ алыптастыру кезең і – бұ л кезең де психолог-консультант жеке кездесіп, ө зін клиентпен жұ мыс істеуге қ алыптастыруы керек жә не ол клиентке де қ атысты. Бұ л барлығ ы дайын болғ ан жағ дайда 5-7 минутті қ ажет етеді.

3. Диагностикалық кезең – бұ л кезең де психолог-консультант клиентті ұ қ ыпты тың дап, талдауын анық тап, проблемасын нақ тылағ аны жө н. Бұ л кезең нің жалпы мазмұ ны клиенттің ө з проблемасын баяндауымен шектеледі жә не осығ ан байланысты кедергі келтіретін жайттар болмау керек, яғ ни бө лмеде психолог пен клиенттен ө зге адамдардың болмауы, клиентке уақ ыт та жеткілікті болуы керек. Кейде кең ес беру психологиясының бұ л кезең і 4 сағ аттан 6-8 сағ атқ а дейін созылуы қ ажет.

4. Кепілдемелік кезең – психолог консультант бұ л кезең де алдың ғ ы болғ ан кезең дердегі ақ паратты жү йелеп, тығ ырық тан шығ у жолдарын клиентпен бірлесе отырып жасауы керек. Осы кезең де ұ ысыныстар нақ тыланады. Бұ л кезең 40 минуттан 1 сағ атқ а дейін созылады.

5. Бақ ылау кезең і – бұ л кезең де психолог-консультант клиентпен бірлесе отырып болғ ан жағ дайларды талқ ылайды. Психолог-консультанттың кең есі мен ұ сыныстары қ аншалық ты жағ дайда бағ алы болғ анын анық тайды. Осы кезден бастап психолог-консультанттың алдағ ы ең бектері сараланады, яғ ни қ осымша сұ рақ тарғ а жауап бере алатынын кө рсете алады.

Жалпы орта жағ дайдағ ы психологиялық кө мек 20-30 минутқ а ғ ана созылмақ. Ал егер клиент жағ дайы ауыр болатын болса, психологиялық тесттен бө лек 2-3 сағ аттан 10-12 сағ атқ а созылады. Яғ ни, бұ л барлық 5 кезең нің қ орытындысы бойынша. Психологиялық кең ес беру процедуралары. Кең ес берудің жалпы процедураларының кө мегімен психологиялық кең ес берудің тапсырмалары, мә селелері шешіледі. Осының бә рі кең ес беру психологиясы процедураларының нә тижесіне байланысты. Процедура негізгі нақ ты психологиялық кезең дермен сабақ тас. Осы кезең дер арқ ылы оны бө ліп қ арастыруғ а болады. Кең ес беру псхологиясының бірінші кезең інде қ арастырғ андай процедурада да нақ ты процедуралар қ абылданбайды, жиі кезең де процедура қ абылданады. Кең ес беру жү реді, клиенттің эмоционалды қ олайлылығ ы қ алыптасады. Клиентпен кездесу процедурасы клиенттің психологпен кездесу алдындағ ы нақ ты бір іс-ә рекет ө зіне қ осады. Бұ л кезең де психолог-консультанттың жағ дай сұ рауы жә не алғ ашқ ы кең ес беруі клиент ү шін ө те маң ызды. Кө птеген клиенттерде психолог-консультантқ а келгенде психологиялық кедергі мен комплекс пайда болады. Ол психолог-консультантқ а жә не басқ а да адамдарғ а байланысты. Ә сіресе, психологиялық кедергі мен комплекс танымайтын адамдарғ а байланысты пайда болады. Оғ ан мысал ретінде психолог-консультантпен алғ ашқ ы кездесуін алуымызғ а болады. Осы бейтарап мү мкіндікке жағ ымсыз іс-ә рекет комплексі жә не психологиялық кедергіні алу ү шін арнайы процедура «Психологиялық кедергіні алу» қ олданылады. Бұ л процедураны қ олдану барысында психолог-консультант клиентімен нақ ты бір іс-ә рекеттерді қ олдану арқ ылы клиентті тыныштандырып, қ ауіпсіз психологиялық кү йге, ө зінің сеніміне кіргізеді. Кең ес беру психологиясының ү шінші кезең інде эмпатикалық тың дау процедурасы белсенді жұ мыс жасайды. Эмпатикалық тың дау тапсырмасы терең ірек.

Психолог-консультант клиентті эмоционалды жағ ынан тү сініп ә ң гімелерін басынан-аяғ ына дейін қ абылдауы тиіс. Клиенттің сө здеріне яғ ни жағ дайына ойланып, қ обалжып кетуге болмайды. Клиентті тың дай отырып, психолог-консультант клиенттің бейнесіне, роліне еніп, ойланып, ө зін психологиялық қ алыпқ а келтіреді, яғ ни психологиялық жағ ынан кө мек беруге дайындалады. Кең ес беру психологиясының тө ртінші кезең інде мынадай процедуралар қ олданылады: анық тау, кө зін жеткізу, детальдарды айқ ындау, нақ тылау. Осы прцедураның барлығ ы практикалық ұ сыныстар мен кең естердің клиентке саналы ә сер етуімен байланысты. Бұ л процедуралардың мақ саты клиентке терең жә не толық тү рде шешімдерін тү сіну, яғ ни бұ л жерде психолог-консультанттың тікелей қ атысуымен байланысты. Ал кең ес беру психологиясының бесінші кезең інде тө ртінші кезең дегі процедуралар қ олданылады. Бұ л жерде нақ ты қ олданылатын жағ дай клиентке ө з-ө зіне деген сенімділікті қ алыптастыруғ а кө мектесу. Кең ес беру психологиясына жалпы мысал ретінде студенттер арасындағ ы кең ес беру мә селесіне тоқ тала кетейік. Бұ л, ә рине, студенттер ү шін маң ызды рол атқ арады.