Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Сублимация 1 страница






Психоаналетикалық теорияда сублимация психолхологиялық қ орғ аныстың бірі механизм болып саналады. Сублимация процесінде ассоционалды импульстер ө згереді де басқ алардың стимуляциясына беттейді де ә леуметтік ә рекет формасына алғ ашқ ы қ ажеттілің компромисін қ анағ аттандыруғ а ә келіп соқ тырады, ол импульстің соғ у себебі болып табылады. Қ оршағ ан механизмді тұ лғ ағ а қ орқ ыныштан ө туге кө мектессе де, бұ л қ атынастағ ы сублимация адавтивті ол ә леуметтік ризалық білдіретін нә тижеге ә келеді. Психоанализ теориясымен қ атынаста сублимацияның тағ ы бір жағ дайын шығ армашылық деп қ арауғ а болады осы жолда суретші тек ө зінің қ иялдағ ы сурет бейнесін ө згертеді.

Психоаналитикалық бағ ыттағ ы терапевтерге, арттерапияны қ олданушыларғ а сублимация негізгі тү сінік болып табылады.Ол ө нер біруақ ытты сезімді, ашу, ауру, қ орқ ыныш, қ айғ ыны шығ аруғ а кө мектеседі. Ө нер тарихы жағ ынан адамдарғ а тек конфлектіні кө рсету ү шін емес, сонымен қ атар инстинкті импульстердің бір-бірімен соқ тығ ысуына, ә леуметтік қ ысқ артулардан сол конфлектерді кө рсету ү шін емес.Сазды компазия, арт-теропия тобы мү шесінің біреуінің спонтанды орындауында отыз жас кешенді ү нсіз ер адам, ол свещеник болуғ а ә зірленіп жү ретін осы конфлектіні бейнелейді. Композизиядағ ы адамның бейнесі свещенникке тағ ым еткен. Свщенниктің бейнесінен кейін тағ ы бір ашулы шайтан ө ткір тү сті, бү йірінде тағ ы бір фигурасымен бейнеленген. Онда баласын мейірімімен қ ұ шақ тағ ан ана бейнесі бар.Бұ лардың барлығ ы автордың шіркеуге деген екі тү рлі қ арама – қ арсы қ атынасын кө рсетеді. Эдит Крамердің айтуынша: «ә р ө нер тундысы ә дістер арасындағ ы конфлектіні бейнелейді, ол оның ө мірлік жә не анық дә режесі формасы мен мазмұ нын анық тайды». Ө нердің опстрактілігі мен синволдығ ына қ арамастан, ол ә луметтік біздің инститі импульсімізді (жиелік) кө рсетуге кө мектеседі. Осының нә тежиесінің біз бірқ атар дә режеде олардан қ утыламыз.

 

Негізгі шаралары.

Арт-терапея да қ олданылатын психокоррекция топ басшысы, ө зінің қ атысушыларына ә деби-творчествалық жабдық тар мен қ ұ ралдарды беру керек (олар): сыр, бояу, ермек, саз, табиғ и, ағ аштар, тастар мен мата қ ұ рақ тары.

Олар ө здеріне ұ найтын табиғ и қ ұ ралдарды алуғ а болады. Оларың жұ мыс істейтін жерлері ө здеріне ың ғ айлы болу керек. Топ басшысы суретші болу қ ажет емес. Теропияны жү ргізгенде суретшінің шығ армашылығ ына назар аудару қ ажет. Теропивтің жұ мыс техникасы толық арт-терапея – ол ә діс, осы тұ йық емделушілермен емхана жағ дайында жү ргізіліді. Терапея жү ргізілген кезде жайлап емделушілердің кө ң ілдері басқ а шығ армашылық тарғ а назар аударады да жан – жақ ты бола бастайды. Осы шақ та адамдар арт-теропияда білімге ұ мтылады, неге десең із олар ө здерінің шығ армашылық жағ ынан шектеулі екендігін сезінеді.

Невроз ауруымен ауратын адамдар, олар ө те ұ стамды болып келеді. Олар сазбен, суретпен шұ ғ ылданғ ан кезде, аурулары біртіндеп қ оя бастайды. Арт-теропияны жү ргізетін мамандар шизофрения ауруымен сырқ аттанатын науқ астарғ а іс барысында олардың «мен» концепция ұ станымына ұ мтылу жә не де оларды мадақ тап отыру қ ажет.

Арт-теропиядағ ы психодинамикалық бағ ыт.

Кө птеген арт-теропия мамандары, психоаналитиканы практикада қ олданады, Фрйд пен Юнг идеялары негіздеген олар ә деби шығ армаларды символикалық тү рде санасыз процестерді білдіреді деп айтқ ан.психокоррекцины топ жү ргізуші олар ө здері творчествалық қ ортындыны, олар тек кө мектеседі, ө здерінің салғ ан шығ армаларын жасырын тү рде тұ рғ ан мә нін тү сіндіру. осы мақ сатпен жү ргізулер топты достық қ а шақ ырады, сонымен қ атар олар қ атысушыларды мадақ тау қ ажет. Кейбір терапевтер ө здері интерпретация жү ргізеді, содан кейін қ атысушыларғ а қ ортынды айтады. Мысалы: Бернард Леви айтқ андай интерпретацианы жү ргізіп отыратын терапев жә неде қ атысушылардың ә деби бейнелеуін бағ алап олардың ө з - ө здерін тү сінуді ұ ғ ындырады.

Адам ө зін - ө зі білуде кө рермен образын шығ арғ ан. Кө птен тарағ ан арт-теропия тобы сурет арқ ылы тарады. ә рбір қ атысушы ойына келгенін жарғ а немесе плакатқ а салады. ә рбіреуі ө зінің тақ ырыбына сай немесе топтың таң дауы бойынша салады. Терапевт қ атысушығ а бір – бірінің қ арым – қ атынасына кө мектеседі. Тө мен дең гейгі мысал: топ бө лімінің картинағ а слғ аны ішкі немесе жеке тұ лғ алық конфликті. Гари Сюзннің тү рменің жоғ арғ ы терезесінің ашық қ алғ анын кө рсетеді, торғ айдың ұ шқ ысы келгенін «Тартқ ан сенде тү рмеде қ ыстырылысып, сен қ айғ ырып шық қ ың келеді, бірақ қ анатың қ июлы» деп айтты. Мағ ан ешкім кө мек бергісі келмейді, ө зім шығ уғ а ә лсізбін. Содан Сюзан сурет салуғ а кіріседі, кең інен жасыл алаң немесе ашық ү лкен кө белек, шө птің қ асында қ анат қ ағ ып жү ргенін бейнелейді. Бұ л психодинамикалық бағ ытталуы арт-теропия ө зінің ойлау ә дісі психокоррекция тобы Дж. Вассилиусон соны ойлап шығ арғ ан «синалактикалық ә діс топтың бейне қ ұ рылуы». Басты ә дістің бө лімі мынада, барлық топ бө лімінің жұ мысының біреуін қ орыту. Гештальт терапия процесінде бейнелеу ө нері арқ ылы нақ ты сатыларды қ арастыруғ а болады. Сабақ басталмас бұ рын оқ ушы қ атынасушыларды ө зіндік индинтификацғ а сурет немесе жапсырғ ыштар кө мегімен қ оздырады. Қ орқ ыныш болмау ү шін, ойлауды ә мір ету ү шін жә не қ атынасушылардың ішкі тү йсіктерін білу. Оқ ытушы ең қ арапайым тапсырма береді. Топ мү шелері ө з ішкі уайым – қ айғ ыларымен сезімдерін зерттеу арқ ылы қ арастырып, олар ө здерін қ оршағ ан ортағ а, уақ ытша жә не басқ алармен қ арым – қ атынасқ а бейнеленеді. Сондық тан емдеу процесінің алғ ашқ ы сатысында топ ә рбір топ мү шесі жалғ ыз жұ мыс жасайды жә не оның жұ мысының жеке индивидуалды мінездемесі бар. Топ жетекшісі қ атысушығ а басқ а жұ мыс беруі мү мкін. Мысалы: пластинадан ө зі талдайтын жағ ымсыз жайларды, содан кейін ө зі қ оштайтын жағ дайларды, содан кейін бейнелеуді береді.

Қ атынасушылардын ә ртү рлі кө ң іл – кү й туралы, сонымен қ атар ө зінің махаббат, жеккө рініштік, ә демілік, бостандық туралы фантазиаларын бейнелеуді сұ рауғ а болады.

Осы тапсырманы орындағ аннан кейін қ атысушылар ө зінің уайым – қ айғ ыларын суреттеуіне болады. Сонымен бірге қ атысушының ақ ыл – ой қ иалы нені ойлап тұ рғ анын, содан ә сер етуші эмоциялардың жоғ арығ а шығ уын кө рсетелді. Сол кезде ғ ана барлық топ сол адаммен жұ мыс істеуге кіріседі. Таң дап алынғ ан образдарды қ орғ ау, интерпретация жасау, анализ жасау есептелмейді. Мысалы: бір жұ пта ұ ялшақ жапондық ер адам мен пысық ә йел. ә йел адам ер адамғ а қ арсы қ арап қ алың сызық сызғ ан кезде, ер адам оғ ан аздап кө рінетін сызық салғ ан.Алтернативті стратегия бұ л жапсырғ ыш қ олдану арқ ылы тұ лғ а аралық қ арым – қ атынасты зерттеу. Топ мү шелері кө здерін жауып, ә ркім кө з алдына ө здерінің тығ ыз қ арым – қ атынастағ ы адамдарын елестетіп, сол адамның образын жапсыру. Скульптурды бейнелеуді бұ зып, агрессиғ а жол ашуғ а болады. Жұ мыс аяқ талғ ан соң жетекші қ атысушыдан жеке ө міріндегі бейнеленген заттарды қ анша жария салатынын, скульптура мен автордың арасындағ ы жеке ерекшеліктерін бө ліп қ арауғ а болатынын сұ рауғ а болады. Сонымен қ атар басқ ада барлық топқ а арналғ ан жаттығ улар бар. Ройн жұ пқ а бө лініп, бір – бірінің портреттерін жасағ анын жә не ол суреттерді ауыстырғ анды ұ натады. Ауыстыру коментариямен жасалуы мү мкін. Оларда қ андай символар, қ андай жеке мінездемелерге қ атысты жеке неге екендігін білдіреді.

Басқ а жағ дайда қ атысушы ө зінің автопортретін, басқ а қ атысушылар суретін, басқ а қ атынасушылар суреттегенмен салыстырады. Бұ ндай салыстыру қ атынасушының ө зінзік қ абылдауымен жә не басқ аларын қ абылдауын кө рсетеді. Мысалы: ө зін, ә демі сү йкімді санағ ан ә йел басқ алар салғ ан суретте ү лкен ауызды болуы мү мкін, ол оның сө зімен, ұ рысқ ақ екендігін кө рсетеді. Гуманистік ың ғ ай арт-теропияғ а даму тобымен болып қ абылданыды. Олардың мақ саты ойлаудың дең гейін терапевті сияқ ты, сонымен бірге клиенттер сиақ ты топ жетекшісі жә не қ атысушылар сияқ ты қ арау.

Ө зін-ө зі бақ ылау сұ рақ тары:

1. Артерапия дегеніміз не жә нк оның мақ саты?

2. Артерапияның негізін қ алағ ан ғ алым?

№ 9 дә ріс

Тақ ырып: Практикалық психолог қ ызметінің негізгі бағ ыттары

Дә ріс мазмұ ны:

1. Психологиялық сауаттандырудың негізгі кө рсеткіштері

2. Психологиялық сауаттануғ а арналғ ан кең істікті қ амтамасыз ету

3. Психологиялық сауаттану ә дістері

Қ азіргі кезде жасына ә леуметтік жағ дайына, білім дең гейіне, мамандығ ына қ арамай-ақ адамдардың психология ғ ылымына назар аударуы қ ызығ ушылық танытуы айқ ын аң ғ арылады.Ә рі психологиялық білімнің осы заман адамдарының ә рқ айсысы кү нделікті ө мірі мен іс-ә рекетінде шешуші орын алатыны кө пшілікке мә лім.Ә сіресе жастарғ а, қ азіргі кезде жастарғ а жалпы кез-келген тұ лғ ағ а іс-ә рекет пен қ арым-қ атынасты суъбект ретінде жетілдіру ү шін психологиялық даярлық ты жоғ ары дә режеде тануы тиіс.

Психология адам ө міріндегі кө кейкесті психологиялық мә селелерді шешуге бағ ытталады.Психология ғ ылымының теориясы мен тә жірбиесіндегі озық жетістіктерді қ олдану арқ ылы адам баласы ө з ө мірінің сценаристі, режиссері жә не актері ретінде дамуын оның зияткерлік жә не тұ лғ алық дамуын қ амтамасыз етуідің мү мкіндігі артады. Алайда, қ азіргі жаһ андану заманындағ ы қ оғ амдағ ы адамдардың жан кү йзелісін басу ү шін ғ ылыми-ә діснамалық негіз жоқ, тү рлі бақ сы-балгерлік ә діс-тә сілдердің ық палынан оң алмас зиян шегу жайттары да аз кездеспейді.Сондық тан психология ғ ана адам баласының тұ лғ а, маман ретінде психологиялық сауаттануын қ амтамасыз етіп, оның психологиялық қ ұ зіреттілігікке жетуіне, психологиялық мә дениетті игеруіне ық пал етеді.

Жалпы психология ғ ылымдар жү йесінде жас ғ ылыми сала болып табылады.Ал Қ азақ стандық психология ғ ылымның негіздері ө те ертедегі даналардың ұ лағ атты ойлары мен тағ ылымы мол ең бектерінен, қ азақ халқ ының ауыз ә дебиетіндегі психологиялық мазмұ ннан бастау алғ анмен оның ғ ылым ретінде орнығ ып, қ арқ ынды дамуына кө п уақ ыт бола қ ойғ ан жоқ.

Психология ө те кө п ғ ылыми салалардан тұ рады.XX ғ асырдың орта тұ сында ресейлік танымал ғ алым К.К.Платонов оның 100-ге тарта салаларын ажыратып, жіктеген еді.Одан бері қ аншама 7-8онжылдық та бұ л сан еселеп артқ ан шығ ар.Осы салалардың арасында педагогикалық психология ерекше орын алды. Себебі дә л осы педагогикалық -психология саласындағ ы зерттеулерге байланысты Қ азақ станда ғ ылыми психология пайда болып, қ азір қ арқ ынды дамуда деуге болады.

Ана тілімізге психологиялық ұ ғ ымдардың кірігіп, қ олдануы ү шін жастардың психологиялық сауатын ашып, олардың дамуын процесін жеделдету мақ сатында Жү сіпбек Аймауытов, Мағ жан Жұ мабаев кө шбасшылық танытып, жанкештілікпен зор ең бек еткені мә лім.Мә селен Жү сіпбек Аймауытов алғ аш рет қ азақ тіліндегі «Психология», «Жан жү йесімен ө нер таң дау»кітаптарын 1926 жылы жарық қ а шығ арғ ан.Қ азақ станда психологияның жеке ғ ылым сала болып шығ уына негіз, тұ ғ ыр болғ ан педагогикалық психологияның жаң а бір қ арқ ынмен дамуғ а беталысы XX ғ асырдың екінші жартысында болды.Педагогикалық психология бойынша қ ұ нды ең бектерімен, жоғ ары мектептегі озық іс-тә жірбиелерімен –Ш.Ә лжанов, Ә.Асылбеков, Т.Тә жібаев, А.Темірбеков, Ә.Сыдық ов, С.Балаубаев, А.Алдамұ ратов сияқ ты талай тұ лғ алар ғ ылыми қ орды байытып, тарихи есімдер қ алды.Қ азақ станда жоғ ары мектеп психологиясының дамуына академик Т.Тә жібаевтың шә кірті Мә жит Мұ қ анұ лы Мұ қ ановтың қ осқ ан ү лесі зор болды.

Содан бергі уақ ытта, ө з егемендігімізге қ ол жеткізгеннен кейін елімізде психология ғ ылымының қ арқ ынды дамуы беталысы айқ ын аң ғ арылады.Оны республикада тек педагогткалық психология емес, этнопсихология, тұ лғ а психологиясы, заң психологиясы, ә скери психологиясы сияқ ты қ оғ ам дамуына маң ызды зор психологияның бірқ атар салалары бойынша ә ріптестерімен зерттеулер жү ргізіп, ә лемге танымал баспаларда ең бектерінің жариялануы дә лелдейді.

Ғ ылым дамуы ү шін сә йкесінше материалдық база керек, ғ ылымдарғ а обекьтивті зерттеу жү ргізу жағ дай жасалынуы тиіс.Психологиялық зерттеу психологиялық диагностика кез-келген мекемедегі немесе кез-келген тұ лғ ағ а психологиялық қ ызметке деген зә рулік ө те жоғ ары болғ андығ ына қ арамастан елімізде психология ғ ылымының теориялық жә не тә жірбиелік тұ рғ ыдан дамуына айтарлық тай кө ң іл аударылмауда.

Жалпы психолог мамандығ ын кез-келген адам таң дамайды жә не мең геріп кете алмайды деп ойлаймын.Адам баласының психологияда темпераментіне мінезіне, қ атынастар жү йесіне байланысты типтер ажыратылады.Солардың арасында психолог мамандығ ына жарамдылығ ын танытатын адам басқ аның мү ддесін алғ а қ ояды, басқ алармен ә рқ ашан оң ды қ атынастар қ ұ ра алады, кө пшіл болып, адамгершілікті ұ лық тайды.Осы қ асиеттерге сә йкес маман дұ рыс кә сіби дайындық тан ө тсе, кә сіби жолына дана тә лімгерлер кездессе, нағ ыз психолог бола алатыны даусыз.Адамның зияттылығ ының танымдық ә леуметтік белсенділігінің, психофизиологиялық оптимумінің даму кезең і, тек жастық шақ қ а тә н.Жаратушының ерекше ә леует, кү ш-қ уат беретін алтын кезең і.Осы кезең ді, біздің жастарғ а босқ а ө ткізіп алып, кейін деппрессияғ а ұ шырап, психолог іздемесе екен деп тілеймін.Жастар ү шін психолог іздемесе екен деп тілеймін.Жастар ү шін психолог болашақ та тек сү йемелдеуші, қ олдаушы қ ызметін болсын деп ойлаймын.

 

Оқ ыту ә дісі-мұ ғ алімнің бірлескен қ ызметі болып табылады.Студентті оқ ыту мақ сатында қ ол жеткізуге бағ ытталғ ан.Психологиялық сауаттандыру ә дісі адамның жеке басының мә дениетінің кө рсеткіші екенін, кү нделікті ө мірде кездесетін жағ даятты жемісті реттей отырып, жылдам ө згермелі ә лемге бейімделе алуына, тү рлі ақ параттық дереккө здер мен заманауи ақ паратты негіздей алуына бағ ытталғ ан. Классификациялық ә діс- нақ ты жү йе негізінде обектіні жіктеу.

1)Дә стү рлі классификация –дә стрлі білімді жіктеу, жалпы кө рсеткіштерінің кө зі.Кө рсеткіштер:

-Эксперименттер практикалық ә дістер, жаттығ улар білім беру, тә жірбие жә не т.б.

-Ауызша тү сіндіру, айту, сұ хбат, нұ сқ ау, дә ріс, дискуссия.

-Жоспарларды қ ұ растыру, сілтеме кітап оқ у, жұ мыс істеу.

2)Классификация ө з кезегінде тү рі мен танымдық белсенділігін болады:

-кө рнекі-илюстративті ә діс

-репродуктивтік

-мә селенің бастапқ ы ә дісі

-ішінара зерттеу ә дістері

-зерттеу.

3)Бинарлы классификация оқ ыту ә дістемесі:

-ақ параттық

-тү сіндіруді-еліктіретін

-қ оздыратын

4)Дидактикалық мақ саттар ү шін:

Бастапқ ы материалдардың сің іуіне жә рдемдеседі (сұ хбат, оқ ыту ә дістерін білім нә тижесінде жетілдіру).

Сауаттану ә дістерінің процессі келесідей функциялар бар:

1)Білім беру

2)Дамыту

3)Тә рбиелеу

4)Мотивация жә не бақ ылау

Ә рбір ә діс ө з функциясын атқ арады.(Мысалы: Дә ріс басқ ару функциясына аз, дамытушылық жә не оқ ытуғ а ық пал етеді).Кейбір интенсивтілік ә дістің ә лсіздігі тө менгі сыныптан жоғ ары сыныпқ а ө ткен кезге ә сер етеді.Қ азіргі нақ ты оқ ыту ә дістемесі кең інен таралғ ан.Прагмаланғ ан оқ ыту ә дісі оқ ытушыларды бақ ылау ә дістерді еркін емес, оны келесідей факторларды таң дайды: оқ ыту мақ саты мен есебі; нақ ты ғ ылыммен тақ ырыбы мен мазмұ ны педагогикалық ұ станымы мен позициясы; оқ ыту мү мкіндіктері; уақ ыт; ішкі талаптық; мұ ғ алімнің мү мкіндігі.

Қ азіргі оқ ыту ә дісінің бірнеше тү рі бар: белсенді, дә стү рлі, дә стү рлі емес. Қ азіргі оқ ыту ә дісінің бірі белсенді оқ ыту ә дістемесі яғ ни қ абылдау, есте сақ тау, назар аудару, ең алдымен шығ армашылық ө німді ойлауғ а, мінез-қ ұ лық байланысты негізделген.Ә діс белсенді деп аталады, себебі мұ нда оқ ушының рө лі, оқ ытушының рө лі де ө згереді.Қ азіргі белсенді оқ ыту ә дістеріне мыналар кіреді: Ойындық, ә леуметтік имитациялық модельдеу, рө лдік ойын нақ ты жағ даяттарғ а анализ.Анализді ә леуметтік белсенді ә дісі жә не ө мірдің қ иын жағ дайының тә жірбиелік жағ дайда кө рсететін сынақ тар.Ойындық ә діс динамикалық тұ рақ сыз жағ дайлардың шешімін табуғ а жә не эксперименттерге қ арағ анда кө п нә рсе бере алады.Олар бірнеше мү мкін нұ сқ алармен шешуге салыстыруғ а мү мкіндік береді.Эмоционалдық қ алып, бә секелестік жә не тү рткі, қ ұ марлық жасандылық қ а ә сер етеді.Жақ сы шешімдерді бірігіп істеу топтық іс-ә ректтің тиімді нұ сқ асын ситуат-қ жақ сартуғ а жә не жұ мыстар атқ аруғ а мү мкіндік береді.Ертеректе қ алыптасқ ан тіркес: «СИС отарды таң даудан-ойлан ә стеуге ауысады.Дә стү рлі емес дегеніміз-зерттеу қ ұ былысының немесе процесінің қ ұ рылу моделін қ ұ растырады.Дидактикалық ойын М.В.Кларин оқ ыту ә дісінің қ ұ рылымын ұ сынды.

-Ойынғ а проблемалық жағ дайды енгіу жә не қ ұ ру;

-Ойын оның резиденциясы мен ө мірге проблемалық жағ дайда тану;

-Соң ғ ы ойын нә тижесімен бағ алауы;

-Танымдық ойындарда нә тижесін талқ ылау жә не талдау.

Анық тізім жоқ оқ у ә дістері мү мкіндіктер ғ ана емес, белгілі ақ парат жасау, сондай-ақ жалпы мә дени дағ дыларды жағ дай жасау.

Пайдаланғ ан ә дебиеттер тізімі:

1.Жуков Р.Ф.Пути развития активних методов обучение университета //Сб науч. Тр «Технология акмеологических методов обучения»/

2.Кларин М.В. Инновация в миреовой педагогике: обучение исследование игр.дисксий(анализ зарубежный опыта)Эксперимент 1998

3.Обчарова.Р.В Практическая психология образования учеб 2000 –М.Академия, 2003-2004

4.Практика сказтерапии.Под редак Н.А.Сэкович

5.Практическая психолога образования.Учеб под ред.И.В.Дубровская изд пособ СП.Б.Питерх 2009-694 с

№ 10 дә ріс

Тақ ырып: Психологиялық диогностика

Дә ріс мазмұ ны:

1. Психологиялық диогностика туралы тү сінік

2. Психологиялық диогностика кезең дері

3. Психологиялық диогностиканың тиімділігінің ө лшем бірліктері

Тақ ырып: Психодиагностика

1. Психоденелік айырмашылық тар: Темперамент, характер, анатомиялық конституция.

2. Темперамент теориялары.

3. Э.Кречмердің типологиялық моделі.

4. У.Шелдон типологиялық моделі.

Мақ саты: Студенттерді психоденелік айырмашылық тар туралы теориялық біліммен қ аруландыру.

1.Темперамент туралы жалпы тү сінік. “Темперамент” сө зі – “красис” грек сө зіне латынша темпераминтум деген сө здеріне шық қ ан. Мә ні –нә рселердің немесе заттардың мө лшер шамаластығ ы деген тү сінікті білдіреді. Бұ л ө згешелік ең алдымен адамның эмоциялық сезіміндегі жә не жү ріс – тұ рысы мен қ имыл-қ озғ алысындағ ы, сө йлеген сө зіндегі, ө зге адамдармен қ арым-қ атынасындағ ы ерекшеліктері. Сонда, темпераментті жү йке жү йесінің табиғ и типтік қ асиеттеріне тә уелді, жеке адамғ а тә н дара ө згешелік деп білеміз.Адамның ө згешелігінің мә нін ашуғ а алғ аш кө ң іл аударғ ан, ең бек жазғ ан-ертедегі гректің дә рігер ғ алымы Гиппократ (б.з.д. 460-356 ж.ж.). Ол организм ерекшеліктері денедегі тіршілік шырындарына байланысты деп санады.Темпераменттің физиологиялық негідерін ғ ылыми тұ рғ ыдан тү сіндірген – академик И.П.Павлов жү йке жү йесінің типтері ми қ абығ ындағ ы қ озу, тежелу процестерінің негізгі ү ш белгісі:

1. қ озу мен тежелудің кү ші

2. олардың тепе-тең дігі

3. қ озғ ыштығ ы жиынтығ ынан қ ұ ралады.

Жү йке жү йесінің типтері ө згеріп дамиды. Жү йке жү йесі іс-ә рекетінің дамуы мен ө згеруі тек оның табиғ и типтерін ғ ана билеумен шектеліп қ оймай, организм тіршілігі ө згерістерінің барлығ ына ә сер етеді.

2Темперамент– адамдардың психикалық ә рекетінің нақ ты динамикасын айқ ындайтын психикалық дара қ асиеттерінің жиынтығ ы. Бұ л психикалық ерекшеліктер адамның барлық іс - ә рекетінде оның мазмұ нынан, қ арым – қ атынасынан, сө йлеген сө зінен, сезім- эмоциясынан, ерік- жігерінен, жү ріс тұ рысынан, қ имыл – қ озғ алысынан, ым-ишарасынан (жест мимика) т.б кө рініс береді.

Сангвиник. Ақ жарқ ын, ақ кө ң іл, ә рекетшіл, кү ш жігері мол адам. Белсенді қ озғ алыс -қ имылдары мә нерлі, шапшаң, кө ң іл – кү йі тез ө згереді, сезімтал. Қ абілеті жоғ ары, қ андай іске де қ аймық пай кіріседі. Бастамашыл, жаң аны тез қ абылдайды, ортада ө зін еркін ұ стайды.

Холерик. Ә рекетшіл, белсенді, ұ стамсыз, тез ашуланады. Тә уекелшіл, алдына қ ойғ ан мақ сатына қ алайда жетеді, қ иындық тарды жең е біледі. Кө ң іл кү йі тез ө згереді. Тіке, ойына келгенді тез айтып тастайды. Кек сақ тамайды, тез сө йлейді, ортағ а тез бейімделеді.

Меланхоликтың эмоциялық кө терілуі табанды, кү шті, тұ рақ ты болады, сыртқ ы кө рінісі ә лсіз кө рінеді. Ә р нә рседен ауыр ә сер алады, мінезі баяу ө згереді, кө ң ілі кө бінесе жабырқ ау, кейде қ айғ ылы да болады. Сыртқ ы жағ дайдан ү рейленіп, сескеніп тұ рады, кедергі кездессе уайымдап қ ажи тү седі, қ имыл қ озғ алыстары ақ ырын, баяу болады. Мә нерсіз, ақ ырын сө йлейді, сезім кү йлері сыртқ ы қ имылдарынан кө рінбейді. Ө зі тұ йық, жасқ аншақ келеді, кісімен кө п араласпайды. Іске бірден кірісіп кетпейді, егер кіріссе, іс ә рекетін толық аяқ тап шығ ады.

Флегматик эмоциялық қ озуы ә лсіз болады, қ ызуланып желікпейді, елеуреп ашуланбайды, кө ң іл-кү йлері байсалды, орнық ты қ алпында ұ зақ сақ талады, баяу ө згереді, жарқ ырап қ уануы да, жабырқ ап қ айғ ыруы да қ иын, аз қ озғ алады, сылбыр, керенау қ имылдайды, сезім кү йлерін дене қ имылдары білдіріп тұ рмайды, мимикасы, ө зге қ имылдары мә нерсіз. Бір сарынды монотонды сө йлейді. Іс ә рекетін байсалды, тиянақ ты орындайды, бастағ ан ісін қ адағ алап істейді, аяқ тап шығ ады.

Адамның жеке бас ерекшеліктеріне экстраверт, интроверт, амбоверт жатады.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.