Тарату материалы. Дәрілік заттардың еруімен көз тамшыларын дайындау.

Дә рілік заттардың еруімен кө з тамшыларын дайындау.

Мысал ретінде пилокарпин гидрохлорид дайындауды қ арастырайық.

Алың ыз: Пилокарпин гидрохлорид ерітіндісін 1% 10 мл.

Берің із.Белгілең із.Оң кө зге кү ніне 3 рет 2 тамшыдан.

Жазбада дә рігердің буферлі еріткіштер, консерванттар, пролонгаторлар қ олдануы туралы айтылмағ ан. Пилокарпин гидрохлоридінің натрий хлориді бойынша изотоникалық эквиваленті 0, 22-ге тең. Еріткішті изотондау ү шін натрий хлориді ұ нтағ ын 0, 09-(0, 1х0, 22)=0, 077 г қ осу керек

Қ ұ жат

Пилокарпин гидрохлорид 0, 1

Натрий хлориді 0, 07

Инъекцияғ а арналғ ан су 10 мл

Жалпы кө лемі 10 мл.

Асептикалық жағ дайда стерильді тұ ғ ырық та 0, 1 пилокарпин гидрохлоридін жә не 0, 07 натрий хлоридін 5 мл дейін инъекцияғ а арналғ ан суда ерітеді. Ерітіндіні алдын ала жуылғ ан стерильді сү згіш қ ағ аз не мақ та анжасын (не тесіктерінің ө лшемі 10-16 мкм стерильді шыны сү згі) қ олданып бә йтарап шыны стерильді сауытқ а, жә не осы сауытқ а қ алғ ан инъекцияғ а арналғ ан суды сү зеді.. Флаконды стерильденген резиналы тығ ынмен жабады, жарық кө зінде, ақ жә не қ ара фонда, ерітіндіні жай кө збен қ арайды. Ерітіндіде механикалық қ оспалар болса қ айтадан сү зеді. Сауытты металды қ ақ пақ пен жабады. Тығ ынның тығ ыздық сапасын сауытты тө ң керіп (перевертывание) тексереді – бұ л кезде ерітінді ағ ып кетпеу керек, сауыт мойнын пергаментті қ ағ азбен орайды. Қ ағ азғ а ерітінді атын, ерітіндінің концентрациясын, тұ тынушы ақ паратын, кү нін жазады. Таблицадағ ы шамаларғ а сә йкес дә рілік заттарды булы стерилизаторда 100⁰С 30 мин не 121⁰ С 8 мин стерильдейді. Стерилизациядан кейін ерітіндіні механикалық қ оспалардан қ айталап тексереді.”Кө з тамшылары” тү стілігі, сауыт тығ ыздығ ының сапасы жә не тү сі қ ызылт жапсырмамен безендіреді, оғ ан қ олдану тә сілін, шығ арылғ ан кү нін жазады. Сауытқ а“Абайлап қ олданың ыз” деген ескерту жазылады. Сигнатура жазады.

Концентрленген ерітіндіден жасалғ ан кө з тамшылары.

Кейбір кө з тамшыларына дә рілік заттарды аз концентрацияда жібереді: 0, 25% цинк сульфаты, 0, 02 % рибофлавин, 0, 2% аскорбин қ ышқ ылы ерітінділері

жә не т.б. Жазбада дә рілік зат аз мө лшерде келтірілген ерітінділерді дайындағ анда ол ингредиенттерді дә л ө лшеуде қ иындық тар туады.

Бұ л жағ дайда алдын-ала дайындалғ ан стерильді концентрлі дә рілік заттардың ерітіндісін қ олданғ ан жө н.(бір компонентті жә не комбинирленген)

Мысал:

Алың ыз: Рибофлавин ерітіндісін 0, 02 % 10 мл

Аскорбин қ ышқ ылы 0, 02

Араластырыныз.Берің із.Белгілең із. Кү ніне 2 кө зге 2 тамшыдан 3 рет.

Берілген дә рілік зат мө лшері ө те аз (0, 002 жә не 0, 02), ерітіндінің осмостық қ ысымына ә сер етпейді, сондық тан ерітіндіні 0, 9% натрий хлорид ерітіндісінде дайындағ ан дұ рыс. Қ осымшада кө рсетілген мағ луматтарғ а сай, берілген концентрлі ерітінді аскорбин қ ышқ ылы 1: 10, рибофлавин 1: 5000, жә не натрий хлориді 1: 10

Қ ұ жат

Аскорбин қ ышқ ылының ерітіндісі 1: 10 0, 2 мл

Рибофлавин ерітіндісі 1: 5000 5 мл

Натрий хлорид ерітіндісі 1: 10 0, 9 мл

Инъекцияғ а арналғ ан су 3, 9 мл

Жалпы кө лемі 10 мл

Асептикалық жағ дайда стерильді бейтарап шыны флаконғ а стерильді пипеткамен 3, 9 мл стерильді инъекцияғ а арналғ ан су, (0, 2 мл 94 тамшы) аскорбин қ ышқ ылың ерітіндісі 1: 10, 5 мл рибофлавин ерітіндісі 1: 5000 жә не 0, 9 мл натрий хлорид ерітіндісі 1: 10 ө лшеп алады. Ерітіндісі бар флаконды стерильді резинке тығ ынмен тығ ындаймыз. Ерітіндіні механикалық бө лмектерге тексереді (керекті жағ дайда сү зеді). Флаконды металл қ ақ пақ шамен қ ауасарып орамдайды жә не тығ ынның сапасын тексереді. Алдында кө рсетілгендій ерітілдісі бар флаконды безендіреді.

Алың ыз: Рибофлавин ерітіндісі 0, 02 10 мл

Аскорбин қ ышқ ылы 0, 005

Бор қ ышқ ылы 0, 2

Араластырыныз.Берініз.Белгіленіз.Кү ніне 2 рет 2 тамшыдан 2 кө зге де.

Комбинирленген ерітінді, 0, 02 рибофлавин ерітіндісілде дайындалғ ан: глюкоза 20% (1: 5), калий иодиді 10% (1: 10), аскорбин қ ышқ ылы 10% (1: 10), бор қ ышқ ылы 4% (1: 25), натрий хлориді 10% (1: 10). Натрий хлорид бойынша аскорбин қ ышқ ылың изотоникалық эквиваленті 0, 18 тең, бор қ ышқ ылы ү шін – 0, 53. Соғ ан байланысты: 0, 05*0, 18=0, 01; 0.2*0.53=0.1067 110 мл ерітіндідегі натрий хлоридінің соммасы 0, 116 т.е.=0, 12 тең.

Ерітінді гипертоникалық болады, себебі 0, 12> 0, 9. Конбинирленген ерітінді берілген есеп бойынша жасалады, ө йткені бір компонентті ерітінді қ олданғ анда алу керек: рибофлавин ерітіндісі 0, 02% 10 мл, аскорбин қ ышқ ылың ерітіндісі 1: 10 0, 5 мл(0, 05*10), бор қ ышқ ылың ның ерітіндісі 1: 25 5 мл (0, 2*25). Жалпы кө лемі 15, 5.

Бұ ндай жағ дайда, ерітінді кө лемі жә не дә рілік зат концентрациясы жазбағ а сә йкес болмайды, олай болмау керек. Сол себептен кө з тамшыларын 0, 05 аскорбин қ ышқ ылында жә не 0, 2 бор қ ышқ ылында 10 мл 0, 02 % риюофлавин ерітіндісінде немесе комбинирленген ерітіндіде дайындалады немесе ерітіледі.

10 мл 0, 02% рибофлавин ер-н н/е комбинирленген ер-н қ олданылысымен басқ асы.

Қ ұ жаты

10% аскорбин қ ыш-ң ер-сіне 0, 02 % рибофлавин ер-н 5 мл 4% бор қ ыщқ ылың ер-не 0, 02% рибофлавин ер-не 5 мл 0, 02% рибофлавин ер-сі 4, 5 мл.

Жалпы кө лем 10 мл.

Асептикалық жағ д-да бей

Алың ыз: Цинк сульфаты 0, 025

Бор қ ышқ ылы 0, 2

Нилагин 0, 01

Метилцеллюлоза ерітіндісі 1% 10 мл

Араластыр.Номер 2 дозасы мен берің із.

Белгіле.2 тамшыдан сол кезге тү нге қ арай.

Қ ұ жат (2 флаконғ а) Цинк сульфат 0, 05

Метилцеллюлоза 0, 2 Бор қ ышқ ылы 0, 4

Инъекцияғ а арналғ ан су 10 мл Нипагин 0, 02

Жалпы кө лемі 20 мл. Инъекцияғ а арналғ ан су 10 мл

Метилцеллюлоза ерітін дайындау.

Асептакалық жағ дайда 0, 2 метилцеллюлозаны 5 мл инъекцияғ а арналғ ан су қ ұ ямыз, 80-90 t-ғ а дейін қ ыздырамыз жә не ісінуіне дейін қ алддырамыз. 2 сағ аттан кейін қ алғ ан суды қ ұ ямыз, ә бден араластырып жә не тоң азытқ ышқ а 10-12 сағ ат метилцеллюлоза ер-сі ерігенше қ алдырамыз. Содан кейін ерітіні #2 шыны фильтрмен вакуум астында фильтрлейді, ер-ні механикалық қ оспаларғ а тексеру.

Еріт-ң басқ а компоненттерін дайын.

Бө лек шамамен 3 мл ыстық су инъекцияғ а арн. асептикалық жағ дайда ерітіп 0, 02 нипагин жақ сылап шайқ ау, содан кейін жылы ер-де 0, 4 бор қ ышқ ылы жә не 0, 05 цинк сульфатын ерітеді. Ерітінді ерігеннен кейін кө лемі 10 мл жеткенше су қ уямыз, фильтрлейміз, механикалық қ оспалардың жоқ тығ ын тексереміз. Екі ерітінді қ осамыз, ә бден араластырамыз. Алынғ ан ерітіндіні бейтарап шыным. стерильді флакондарғ а 10 мл қ ұ ямыз, оларды резинкалы орамдайды қ аусарып металл қ ақ пақ шамен.

Ерітіндісімен флакондарды 100 с-та 15 мин босты стерильдейді н-е 119-121 с-да 5 мин бойы. Флакондардф безендіреді, алдында айымғ андай.

Кө з дайындау

Алың ыз: 100 мл 2%-к натрий тетраборат ерітіндісін.

Берің із.Белгілең із.

Натрий тетраборатының натрий хлориді бойынша изотоникалық эквиваленті 0, 34. 2, 0*0, 34-0, 68 осыдан, 2 % натрий тетраборат ерітіндісі 0, 68 % натрий хлоридіне сә йкес келеді, яғ ни шамамен изотоникалық.

Қ ұ жат.

Натрия тетраборат 2, 0

Инъекцияғ а арналғ ан су 100 мл.

Жалпы кө лемі 100 мл

Асептикалық жағ дайда стерильді тұ ғ ырық та 2, 0 натрий тетраборатын 100 мл инъекцияғ а арналғ ан суда ерітеді. Ерітіндіні нейтралды шынының стерильді флаконына фильтрлейді. Флаконда ертіндісімен стерильді резең кені қ ақ пақ пен тығ ындап, ерітіндіні механикалық қ оспаларғ а тексереді. Керек болса ерітіндіні фильтрлейді. Флаконның тығ ындалу сапасын тексереді. Флаконды пергамент қ ағ азымен орап, орамғ а (атыл) ер-н атын жә не концентрациясын, ө з фамилиясын жазады.”Дә рілік заттардың стерилизация кестесі” бойынша тетраборат натрийдің ерітіндісін 121- с-да 8 мин бойы стерильдейді. Стерилизациядан кейін ерітіндіні механикалық қ оспағ а қ айта тексереді. Тү сін, тығ ындалу сапасын тексеріп, безендіреді.

Балаларғ а жә не қ арттарғ а арналғ ан дә рілік қ олыптары.

Балаларғ а арналғ ан дә рілік қ алыптармен бай-ты қ иыншылық тарда шешудің жө ны 2 фактордың ескере отырып: бала организінің психоматикалық ерекшеліктерін жә не дә рілер жайны биофармацевтикалық тү сініктерді, оны кү рдейі химиялық жү йе рет қ абылдап, қ айсысында терапевтік эффективтілік барлық компонеттерге байланысты.

Қ азыргі таң да барлық балалар дә рілерін агрегаттық. Жағ дайына байланысты сү йық, қ атты, жұ мсақ жә не бү тә різді деп бө луге болады. Балалар дә рігерін енгізудің ә дістері пероральді жә не инъекционды.

Балаларғ а дә рілерді ауыз арқ ылы енгізуді белгілеу ең кең таралғ ан тү рі.

Дә рілерді инъкция тү рінде енгізу балалар тә жірибесінде кең қ олданыс тапты, бірақ оның кейбір кезде қ иындық туғ ызатының естеп шығ армау керек (некроз, ауыз аллергиялық реакциялар жә не т.б.) Сонымен қ атар бала ү шін ауру- жү йке- психикалық травма.

Соң ғ ы кездері дә рілерді ректальді жә не ингаляционды енгізу кең қ олданыс тапты.

Дә рілердің дә мін жақ сартқ анда барлық фармацевтикалық ә серлері сақ талуы керек. Дә рілерлің дә мін тү зету бірнеше бағ ыт бойынша жү руі мү мкін:

Ә дебиеттер

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

Орыс тілінде

2. Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

3. Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

қ осымша:

4. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

5. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

6. ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

7. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

8. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

9. Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

10. Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Қ орытынды бақ ылау (сұ рақ тар)

- ө ндірістік ө нім орындарын ұ йымдастыру негіздерін жә не осы бағ ыттағ ы GMP ұ сыныстарын;

- стерильді ө німді ө ндірудің негізгі шарттарын /таза ө ндіріс орны\;

- стерильді ө німге қ ойыылатын жалпы талаптарды;

- стерильді ерітінділерге арналғ ан еріткіштерді;

- кө з дә рілік қ алыптарының дайындау технологиясының ерекшеліктерін;

- кө з дә рілік қ алыптарының жіктелуі жә не олардың сипаттамасын;

№ 17 ТАҚ ЫРЫП: КӨ ЗГЕ АРНАЛҒ АН ДӘ РІЛІК ТҮ РЛЕРДІ ТҰ РАҚ ТАНДЫРУ ПРИНЦИПТЕРІ. АРАЛЫҚ БАҚ ЫЛАУ: КОЛЛОКВИУМ

Мақ саты: ө ткен тақ ырыптар бойынша студенттердің білім дең гейін тексеру.

Оқ ыту міндеттері ө ткен тақ ырыптар бойынша білім дең гейін тексеру пысық тау.

Ө ткізу формасы: семинар

Оқ ыту жә не сабақ беру ә дістері: «Дальтон-час» ә дісі бойынша теориялық сұ рақ тарды талқ ылау.

Тақ ырып бойынша тапсырмалар:

1. Кө зге арналғ ан дә рілік қ алыптар, қ олдануы.

2. Кө зге арналғ ан дә рілік қ алыптарғ а қ ойылатын талаптары.

3. Кө з жақ па майларын, пленкаларын дайындауғ а пайдаланылатын негіздер.

4. Дә рілік кө з тамшыларының, жақ па майларының, таблеткаларының, дә рілік кө з пленкаларының артық шылық тары мен кемшіліктері.

5. Кө зге арналғ ан дә рілік қ алыптардың ө неркә сіптік ө ндірісінің ерекшеліктері.

6. Кө з тамшыларын, жақ па майларын, кө з пленкаларын, таблетка жә не балқ ытылғ ан қ аламдарды дайындауғ а қ олданылатын кө мекші заттар.

7. Фармацевтикалық ө ң дірісте кө з тамшыларын стерильдеудің қ андай тү рі қ олданылады?

8. Ө ндірістік бө лімге қ ойылатын талаптар.

Ә дебиеттер

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

Орыс тілінде

2. Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

3. Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

қ осымша:

4. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

5. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

6. ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

7. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

8. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

9. Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

10. Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Қ орытынды бақ ылау (сұ рақ тар)

- ө ндірістік ө нім орындарын ұ йымдастыру негіздерін жә не осы бағ ыттағ ы GMP ұ сыныстарын;

- стерильді ө німді ө ндірудің негізгі шарттарын /таза ө ндіріс орны\;

- стерильді ө німге қ ойыылатын жалпы талаптарды;

- стерильді ерітінділерге арналғ ан еріткіштерді;

- кө з дә рілік қ алыптарының дайындау технологиясының ерекшеліктерін;

- кө з дә рілік қ алыптарының жіктелуі жә не олардың сипаттамасын;

№ 18 ТАҚ ЫРЫП: БИОТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИНТЕЗ Ө НІМДЕРДІҢ ТЕРЕҢ ДІК ФЕРМЕНТАЦИЯ АРҚ ЫЛЫ Ө НДІРІСТІҢ ЖАЛПЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СХЕМАСЫ. ФЕРМЕНТАЦИЯЛЫҚ Қ Ұ РАЛ-ЖАБДЫҚ ТАР. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТІ БАҚ ЫЛУ ЖӘ НЕ БАСҚ АРУ.

Мақ саты: Дә рілердің технологиясында салмақ, кө лем жә не тамшылар бойынша дозалауды мең геру.

Оқ ыту міндеттері: Дә рілердің технологиясында салмақ, кө лем жә не тамшылар бойынша дозалауғ а машық тану.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Қ ұ нды ө німдерді бағ ытталғ ан биосинтездеу арқ ылы алу ү шін физиологиялық шарттар.

1. Қ оректі орталар жә не бастапқ ы шикізаттың сапасын бағ алау критерийлері.
2. Стерильді егінді (агарлы) жә не фермантациялық орталарды дайындау.
3. Биотехнологиялық ө ндірістің процестері мен аппараттары.
4. Жү ргізу шарттары жә не аппараттуралық жабдық тау.
5. Биотехнологиялық ө ндірістің принципиальды технологиялық схемасы.
6. Ө ндірісте асептикалық жағ дайды ұ йымдастыру.

Оқ ыту жә не сабақ беру ә дістері: кіші топтарда жұ мыс істеу, дискуссиялар, презентациялар дайындау