Гидрофобты 3 страница

Дә ріханада дайындалатын басқ а дә рілік қ алыптарғ а (ішуге жә не сыртқ а қ олдануғ а арналғ ан ерітінділер, ұ нтақ тар, жағ ылмалар жә не т.б) қ арағ анда инъекцияғ а арналғ ан ертініділердің қ ұ рамы, стерилдеу ә дістері жә не тұ рақ тылығ ын қ амтамасыз ету МФ ХI басылымында, Фармакопеялық мақ алада жә не уақ ытша фармакопеялық мақ алаларда кө рсетіледі. Сондық тан инъекцияғ а арналғ ан ерітіндіні дайындау ү шін жоғ арыдағ ы қ ұ жаттармен танысу керек.

Инъекциялық ерітінділерді асептикалық жағ дайда дайындау келесі сатылардан тұ рады: дә рілік жә не қ осымша заттарды дайындау, еріту, механикалық қ оспаларды тексеру, флакондарды тығ ындау, маркалау, стерилдеу, мө лдірлігін, тү стілігін, механикалық қ оспалардың болмауын тексеру, “Инъекцияғ а арналғ ан” этикеткасымен безендіру.

Инъекциялық ерітінділердің технологиясы негізгі жә не кө мекші процестерді қ амтитын кө п сатылы кү рделі ө ндіріс.

Инъекциялық ерітінділерді асептикалық жағ дайды қ алыптастыру ережелерін сақ тай отырып бірінші, екінші тазалық кластарында дайындайды. Сулы жә не тұ тқ ыр емес ерітінділерді герметикалық жабылғ ан, бу кө йлегі жә не араластырғ ышы бар реакторларда масса-кө лемдік ә діспен дайындайды. Егер ерітетін заттың тығ ыздығ ы судың тығ ыздығ ынан ә лдеқ айда артық болса массалық ә діспен дайындайды, онда дә рілік затты жә не еріткіштерді массалық қ атынаста алады. Қ иын еритін немесе баяу еритін заттар ерітінділерін қ ызыдыру жә не араластыру арқ ылы дайындайды.

Стерильді ерітінділерді дайындау келесі сатылардан тұ рады: еріту, изотондау, тұ рақ тандыру, консерванттар қ осу, фильтрлеу, стерильдеу.

Кейбір дә рілік заттардың қ асеттеріне байланысты тұ рақ тандыру, консерванттар қ осу, стерильдеу операциялары болмауы мү мкін.

Ө ндіру процесі кезінде, сақ тау кезінде инъекцияғ а арналғ ан ерітінділердің физика-химиялық, емдік жә не т.б. қ асиеттері ө згеруі мү мкін. Сондық тан оларды тұ рақ тандыру мә селесі ө ндірісте маң ызды процесс болып саналады.

Тұ рақ тандыру кө птеген факторларғ а байланысты, мысалы температура, сақ тау шарттары, қ оршағ ан ортаның қ ұ рамы, дайындау ә дістері, кө мекші заттар табиғ аты, дә рілік қ алып тү рі жә не т.б. тұ рақ тандырғ ыштарды таң дау жә не оның кө лемін анық тау дә рілік заттардың химиялық табиғ атына байланысты.

Дайын ө німнің сапа бағ асы

1. Ерітінді сапасының негізгі кө рсеткіштерін Қ Р МФ талаптарына сай:

- Сыртқ ы тү рі - ерітінді мө лдір болу керек.

- Толтыру нормасын анық тау – (V- 5мл) - 5, 30мл.

- Герметикалығ ын анық тау ампулаларды бояу кезінде (метилен кө гімен) ерітінді тү сі ө згерсе герметикалылық қ анағ аттанарлық сыз деп саналады.

- Механикалық қ оспаларды анық тау.

- Стерильдікті тексеру. Микроорганизмдердің ө суі байқ алмаса, ондай препарат талапқ а сай деп саналады. Кем дегенде бір пробиркада ө су байқ алатын болса, оны микроскоп арқ ылы дэлелдеп, зерттеуді қ айтадан жү ргізеді. Микроорганизмдер ө суі байқ алғ ан жағ дайда, зерттеуді сынаманың екі еселенген мө лшеріне қ айталайды. Кем дегенде бір пробиркадағ ы препаратта ө су байқ алса, ондай препарат стерильді емес деп саналады.

- Пирогендікті анық тау. Егер 3-қ ояндағ ы кө терілген температура қ осындысы 1, 4°С немесе одан тө мен болса, ондай ерітінді пирогенді ерітіндіге жатпайды. Егер осы ү ш қ ояндағ ы температура қ осындысы 1, 5 пен 2, 2 °С аралығ ында болса, онда зерттеуді 5 қ оянғ а жү ргізеді. Егер жоғ ары температураның қ осындысы барлық 8 қ оянда 3, 7 °С-тан жоғ ары болмаса, ондай ерітінді пирогенсіз ерітіндіге жатады.

- Улылық ты зерттеу. Тышқ андардың қ ұ йрығ ындағ ы кө к тамырына 0, 5мл зерттелетін ерітінді 0, 1мл/с жылдамдық пен жіберілсе жә не сол тышқ андар 48 сағ ат ішінде тірі қ алса, ондай ерітіндіде улы заттар жоқ деп саналады. Егер тышқ ан тә жірибе барысында ө лсе, тә жірибені тағ ы 5-тышқ анғ а жү ргізеді, 2-тышқ ан ө лсе 15 тышқ анғ а жү ргізеді. Егер қ айта жү ргізілген зерттеулерде бірде-бір тышқ ан ө лмесе, онда ерітінді улы емес деп саналады.

- Химиялық бақ ылау ә сер етуші заттың сапалық жә не сандық кө рсеткіштерін анық тау.

2. Ө ндіріске қ ойылатын негізгі талаптар:

- қ ауіпсіздік техникасы;

- ө ртке қ арсы қ ауіпсіздік;

- санитарлық нормалар.

Ә дебиеттер:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1. Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2. Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3. Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4. Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5. Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3. ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6. Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7. Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8. Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Пластырлерді ө ндіру.

2. Қ ышалар.

3. Аэрозольдер. Пропеленттер.

4. Препараттардың сапасын бағ алау.

№24 ТАҚ ЫРЫП: БИОТЕХНОЛОГИЯ ТУРАЛЫ НЕГІЗГІ ТҮ СІНІКТЕР. БИОТЕХНОЛОГИЯ Ә ДІСТЕРІ. ГЕНДІ ИНЖЕНЕРИЯ НЕГІЗІ. ГЕНДІ ИНЖЕНЕРИЯ Ә ДІСТЕРІ ЖӘ НЕ ДӘ РІЛІК ПРЕПАРАТТАРДЫҢ ПРОДУЦЕНТТЕРІ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Биотехнология – бұ л спецификалық (ө зіндік) заттар алу ү шін метоболизм мен биологиялық мү мкіндіктерді қ амтамасыз ететін, бактерия, жануарлар, ө сімдіктер жасуша дақ ылдарын пайдалану. Фармацевтік ө ндірісте биотехнология гормондар, ферменттер, интерферондар, антибиотиктер, амин қ ышқ ылдар, витаминдер, алкалоидтар, полисахаридтер жә не басқ а биологиялық белсенді заттар синтезін, вакциналардың ө ң деуін қ амтиды.

Биотехнологияның тарихи мағ ынасы сыраны бірінші дайындау кезінде ащытқ ыларды, ал иогурт алу ү шін бактерияларды пайдаланғ аннан басталғ ан.

Биотехнология 1961 жылдан бастап, биотехнология биологиялық жү йелер мен процестердің, тірі ағ заның қ атысуы кезінде коммерциялық ө нім ө ндіріс кә сіпорынның аумағ ындағ ы зерттелулермен нақ ты жә не қ айтымсыз байланысты. Осы уақ ыттан бастап БТ биохимиялық жә не ө ндірістік инженерияның, микробиологияның берік фундаменті болып қ аланды. Коммерциялық ө нім ө ндірісі ү шін пайдаланатын микроорганиздер яғ ни биотехнологяның ө ндіріс процесі негізінен 3 этаптан тұ рады:

1. Бастапқ ы ө ң деу: микроорганизмдер ү шін қ оректік заттар кө зі ретінде пайдалануғ а арналғ ан шикізатты ө ң деу.

2. Ферментациялау жә не биотрансформациялау: ү лкен (100 л – ден жоғ ары) биореакторда микроорганизмдердің ө суі, қ ажетті метоболиттердің тү зілуінен мысалы: антибиотиктер, амин қ ышқ ылдар немесе ақ уыздар (биотрансформациялау).

3. Соң ғ ы ө ң деу: культуральды (дақ ылды) орта компоненттерінен немесе жасушалы массадан ө німдерді тазалау.

СХЕМА БАР

Биотехнология дегеніміз белгілі қ асиеттері бар ә ртү рлі ө німдерді алу ү шін тірі биологиялық объектілерді пайдаланатын ө ндірістің саласы. Объектілерді пайдаланғ ан кезде ө неркә сіптік ә дістердің жиынтығ ын қ олданады.

Биотехнология дегеніміз – белгілі қ асиеттері бар ө німдерді қ ұ ру микроорганиздерді жасушалармен ұ лпалардың культурасының жә не олардың қ абілетін ө неркә сіптік қ олдану мақ сатымен биохимия жә не инженерлік ғ ылымның жетістіктерін интеграциялық тү рде пайдаланатын ө ндірістің саласы. Биотехнология объектілері 3 топқ а бө лінеді.

1) Микроорганизмдер

2) Ө сімдіктер

3) Жануарлар

2) Ө сімдіктермен жануарлар ұ лпаларынынң клеткалары. Арнайы қ олданатын ББЗ яғ ни ферменттер. Биотехнологияның жеке ғ ылымғ а бө лінуі ғ ылымның басқ а салаларындағ ы жетістіктерге негізделген.

Биотехнологияның зерттеу мақ саты - ә рбір осы этаптардың эффективтілігін максимальды жоғ арылату жә не мақ сатты ө німдерді кө мегімен алуғ а болатын микроорганиздерді іздестіру.

Биотрансформациялау этапын оптимизациялау ү шін едә уір қ иын. Табиғ и микробтық штаммды пайдалану кезінде соң ғ ы ө нім шығ ын оптимальдылығ ы тө мен болатындығ ын жиі кө рсетті.

Бактерияларды жетілдірудің дә стү рлі генетикалық схемасына: жасыру, колониялардың мө лшерін таң дау жә не тестілеу кіреді. Осындай жұ мыстар шығ ымы жоғ ары, кө п уақ ытты алады, бұ л ү шін кө рсетілген штаммның берілетін тұ қ ым қ уалаушылық қ асиеттерін жетілдіруді тек есептеуге болады. Олардың генетикалық мү мкіндіктерін кең ейтуге емес.

БТ жаң а технологияны пайдалана отырып, керекті ө німді шексіз мө лшерде ө ндіру мү мкіндігін алады.

БТ ө ндірістік масштабта - биоиндустрия болып табылады.

Биотехнологияның мақ саты мен міндеттері

1. Жасушалардың штаммдарын немесе олардың қ ұ рамдық бө ліктерін (Мысалы: ферменттерін). Заттардың кү рделі молекулаларын ө згерту ү шін, сонымен қ атар керекті ө німдерді биосинтездеу ү шін алу.

2. Керекті ө німдерді жинақ тауғ а алып келетін жасуша ішіндегі зат алмасу жолдарын бір дең гейде ұ стау немесе активациялау.

3. Белгілі қ асиеттері бар керекті ө німнің максимальды шығ ымын қ амтамасыз ету мақ сатынпен технологиялық жабдық тарды жетілдіру жә не активациялау.

4. Сыртқ ы ортаның жағ дайын бақ ылау жә не қ алдық тарын қ айта ө ң деу процестерді реттеу.

Биотехнологияның даму негізгі мақ саттары

1. Биосинтез жә не биогредация белгілі процестерін жетілдіру жә не жаң а процестерді іздестіру.

2. Химиялық ө неркә сіп ү шін қ ұ рамында кө міртегі бар, шикізатты алу экономикалық таза ә дістерді іздестіру.

3. Ө німдерді химиялық қ айта ө ң деу жә не тазарту, жаң а ә дістерді іздестіру.

4. Тұ рмыстық химия ө ндірісінің ө німдерін жетілдіру.

5. Энергияның жаң а кө здерін зерттеп жасау.

6. Микроорганизмдерден қ орғ алғ ан жә не экономикалық таза азық - тү ліктер жә не сусындар ө ндірісін жетілдіру.

7. Минералды шикізаттарды ө ндіру жә не ө ң деу, рудалардан таза металдарды бө ліп алу биотехнологиялық тә сілдерді ө ндіріске енгізу.

8. Сыртқ ы ортаның маниторингын жү ргізу жү ргізу ү шін биотехнологиялық тә сілдерді жү ргізу.

9. Фармацевтік жә не ветеринарлық препараттармен, сонымен қ атар медицинағ а қ ажетті бұ йымдар алу биотехнологиялық тә сілдерді ө ндіріске енгізу.

БТ –да пайдаланатын биологиялық жү йе.

Биологиялық жү йе – биотехнологиялық процесс ү шін аса маң ызды. Кө п жағ дайда соң ы коммерциялық ө нім болып табылатын, генетикалық модифицирленген ө зі - ө зін ө ндіретін биологиялық бірлік (микроорганизмдер, вирустар, ө сімдік жә не жануарлар).

Прокариоттар жә не эукариоттар. Барлық тірі ағ залар негізі 2 топқ а бө ліну қ абылданғ ан: прокариоттар жә не эукариоттар.

Бұ дан 1, 5 млрд. жуық жыл бұ рын ішкі қ ұ рылысы қ арапайым кішкентай жасушалардан (ә ртү рлі бактерияларғ а жататындарды прокариоттар деп атайды.) ө лшемі бойынша ү лкен, қ ұ рылысы жануарлар жә не ө сімдіктер жасушасына ұ қ сас, анағ ұ рлым кү рделі эукариотты жасушағ а ауысуына ә келеді.

Про – жә не эукариоттардың негізгі қ ұ рылымдық ерекшеліктері:

- қ ұ рамында хромосомды ДНҚ ядросы болуы немесе болмауы;

- жасуша қ абырғ асының химиялық қ ұ рамы жә не қ ұ рылымы;

- цитоплазмалық органел субклеткасының болуы немесе болмауы;

Прокариотты бактерия жасушасында хромосомды ДНҚ цитоплазмада орналасады. Жасушада субклеткалық цитоплазма органелдері жоқ Қ олайлы (оптимальды) жағ дайда прокариотты жасушалар ә рбір 20 мин бө лінеді жә не осылай бір тә улікке жетпей 10 млрд- тан астам жасушағ а (жер шарының тұ рғ ындырын 2 есеге кө бейтеді) ө мір береді. Эукариотты жасушада цитоплазмадан ядро мембранасы арқ ылы бө лінген бө лек ядро болады, ал хромосомды ДНҚ ядрода болады. Цитоплазма қ ұ рамында ә р тү рлі субклеткелы органелдер бар. Мембраналар, ядроны қ оршағ ан, митохондриялар липидтер мен мембраналық ақ уыздарды синтездейтін эндоплазмалық тор лабиринті тү зеді. Мембраналар Гольджи жиынтығ ын қ ұ райтын, ә ртү рлі органикалық молекулалардың транспорты мен синтезіне қ атысатын, тығ ыздалғ ан кішкентай ү йінділер формалайды. Лизосоманы қ ұ рамынды гидролитті ферменттер, жасушаішілік ас қ орыту ү шін қ ажетті мембраналар қ оршайды, Осы кезде мембраналар фермент ақ уыздарынан жә не жасуша ө зінің нуклейн қ ышқ ылдары ә серінен қ орғ айды. Сондай – ақ мембрана қ ұ рамында тотық тырғ ыш ферменттері, қ ауіпті жоғ ары реакцияғ а қ абілетті бұ затын жә не ө ндіруші перекисі бар пероксисоманы қ оршағ ан. Ө зара жасуша ішілік алмасу мембрана қ ұ рылымымен қ оршалғ ан жә не жасаушыдан тыс ортада эндоцитоза кө мегімен болады.

Бактериялар екі топқ а бө лінеді: эубактериялар топырақ та, суда жә не басқ а ағ заларда болатын жә не архебактериялар мұ хит терендіктерінде, батпақ тарда, ө те тұ зды сулар мен ыстық қ ышқ ыл бұ лақ тарда кездесетін болып.

Ә дебиеттер:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1. Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2. Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3. Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4. Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5. Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3. ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6. Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7. Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8. Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Биотехнология туралы негізгі тү сініктер.

2. Биотехнология ә дістері.

3. Генді инженерия негізі.

4. Генді инженерия ә дістері жә не дә рілік препараттардың продуценттері.

№25 ТАҚ ЫРЫП: ЖАҢ А ДӘ РІЛІК ТҮ РЛЕРДІ ЖАСАУДА ФАРМАЦЕВТІК ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЖЕТІСТІКТЕРІ. ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ Қ ОЛДАНЫЛАТЫН ДӘ РІЛІК ТҮ РЛЕР. БИОФАРМАЦИЯ ДӘ РІЛІК ЗАТТАР Ө НДІРІСІНЫҢ НЕГІЗГІ ТЕОРИЯЛЫҚ БАҒ ЫТТАРЫНЫҢ БІРІ РЕТІНДЕ. БИОФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕР.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Дә рілік заттар ө ндірісіның ең маң ызды бағ ыттарының бірі гериатриялық жә не балаларғ а арналғ ан дә рі тү рлерін жасау. Дә рілердің фармакокинетикасының ө згеруі, ә сіресе, осы жас топтарында байқ алады, сондық тан фармакотерапияны дұ рыс жү ргізу ушін арнайы дә рі тү рлері болуы керек.

Қ азіргі кезде балаларғ а арналғ ан дә рі тү рлері проблемасының ө зіндік ерекшеліктері туралы фармацевтік кө зқ арастан кө п материал жинақ талғ ан жә не олар физиология, экспериментальді медицина, педиатриялық клиника мә ліметтермен толық тырылғ ан. Белгілі шетел жә не отандық ғ алымдар балаларғ а арналғ ан дә рі тү рлерін жасаудың ң егізгі принциптрін дайындады. Фармацевтік технологияда балалар дә рі тү рлері проблемасын шешуде ең маң ызды қ иын сұ рақ - дә рі турінің дә мі мен ауырсыну болып тү р.

Балаларғ а арналғ ан дә рілер жасау проблемасын дә рі тү рі мен оны енгізу жолдарының ерекше ролі қ иындата тү седі, себебі, дә рі турін жә не оны енгізу жолын дұ рыс таң дау фармакотерапияның тиімді болуының негізгі шарты болып табылады. Бала организмінің ересектер організміне карағ анда, кө п айырмашылық тары бар.

Ө сіп келе жатқ ан организмнің ә рбір жас сатысы (емшек жасындағ ы, мектепке дейінгі жә не мектеп жасындағ ы балалар) ә ртү рлі органдардың жә не системалардың функцияларының белсенділігі, олардың реттелуі бойынша ажыратылады.

Балаларда дә рілік заттардың сің ірілуі ересектерге қ арағ анда, белсенді жү реді. Организмнің ә ртү рлі клеткалары мен ішкі ортада жү ретін дә рілік заттардың метаболизмі де балаларда ерекше жү реді. Дә м сезу де ә ртү рлі топтағ ы балаларда ә ртү рлі болып келеді. Балалар ү шін ауырсыну ө те ауыр жү йке - психикалық травма болып, фармакотерапевтік ә серді жоқ қ а шыгаруы мү мкін. Сондық таң, балалар организміне дә рі енгізу тә сілі ерекше қ иындық тар тудырады.

Фармацевтік технологияда балалар дә рілерінің проблемасын шешуде екі негізгі факторды ескеру керек:

- балалар организмінің психосоматикалық жә не физиологиялык ерекшеліктері;

- дә рілік тү рге системаның барлық компоненттері оның терапевтік активтігі ү шін жауапты кү рделі физикалық -химиялық ретінде биофармацевтік кө зқ арас.

Дә ріханалардың рецептурасын зерттеуге қ арағ анда, 70°/₀-ке жуық балаларғ а арналғ ан дә рілік тү рлер - суйық дә рілер ретінде қ олданылады. Сұ йық дә рілік тү рлердің бірқ атар артық шылық тары бар болғ андық тан, оларды балалар практикасында колдану қ олайлы. Бірақ сү йық дә рілік тү рлердің жағ ымсыз дә мі мен иісі аурудың асқ ынуына себеп болады. Сондық тан, дә рінің дө мін жақ сарту мен оғ ан тартымды сырткы кө рініс беру - осы дә рілік тү рге қ ойылатын талаптардың бірі болып табылады.

Дә рінің жағ ымсыз дә мін белгілі корригенттер кө мегімен тү зетуге болады. Корригенттер ретінде таң қ урай, қ ара қ арақ ат, щие, лимон мен қ ант шырыны, лимон қ ышқ ылы, натрий хлориді жә не ә ртү рлі тамақ эссенциялары колданылады.

Корригенттерге бірқ атар шарттар қ ойылады: олар дә рінің дә мі мен иісін жақ сартуы жә не сыртқ ы кө рінісін тартымды етуі, сонымен қ атар ә рекеттесуші затпен жақ сы араласуы, терапевтік активтілгі мен турақ тылығ ын тө мендетпеуі қ ажет.

Соң ғ ы жылдары эксперименттер негізінде, зерттеуіділердің мә ліменттеріне қ араганда қ ант шырынымен салыстырғ анда, сорбит-қ ант қ оспасы тамақ эссенциясымен бірге жоғ ары корригентті потенциал кө рсетеді.

Қ ышқ ыл дә мді микстуралар ү шін сорбит сахароза қ оспасы 5: 2 ара қ атынаста, ащы дә мді микстуралар ү шін 5: 3 ара қ атынастағ ы сорбит-сахароза қ оспасы корригенттік эффскт¹ кө рсетеді. Бұ л жағ дайда микстуралар тұ рақ тылығ ы сакталынады.

Корригент ретінде пектинді қ осу арқ ылы фламиннің, кофеин-натрий бензоаты мен фитиннің қ ышқ ыл дә мін жондеу табысты қ олданылуда. Осы корригенттің кө мегімен балалар ү шін ерітуге арналғ ан гранулалар алынады.

Корригенттерді қ олданғ анда бірқ атар заттардың тү рақ тылығ ы тө мендеп, олардың сің ірілуі баяулайды, бұ л организмде дө рілік заттардың сің ірілу жә не бө ліну процестеріне ә серін жан-жакты зерттеуді қ ажет етеді.

Балалар практикасында кең қ олданылатын ә дістердің бірі дә ріні тік ішек арқ ылы енгізу болып табылады.

Терапевтік ә сердің тездігі, дә ріні енгізгенде ауыртпауы, дозаның дә лдігі, жағ ымсыз иіс пен дө мді бү ркеу жағ ынан ректальді педиатрияда алдынғ ы орындардың бірін алады.

Бірақ ескеретін жай - балалар жасында дә рілік заттың тік ішік арқ ылы сінірілуі онша тұ рақ ты болмайды. Бір жағ ынан, қ орыту ферменттерінің жоқ тығ ы мен сілтілік орта, дә рілік заттардың ішік арқ ылы қ арқ ынды сің уіне мү мкіндік туғ ызады. Препарат тік ішек тамырларына тү се отырып, бауырғ а соқ пай, тікелей тө менгі қ уыс венағ а барады, яғ ни аз жойылады. Осығ ан байланысты дә ріні тік ішік енгізгенде, қ анда препарат концентрациясы кө йбейіп кетеді де, терапевтік ә сері ү лкен болуы мү мкін. Екінші жағ ынан, сің ірілу қ арқ ана ә рекеттесетін беттің кө лемі мен дә рінің сол бетпен жанасу уақ ытына байланысты болады. тік ішек беті асқ азан мен ішек бетіне қ арағ анда едә уір кіші. Шырышты қ абық пен байланысу уақ ыты ө те вариабельді. Сондық тан да, ауыз қ уысы арқ ылы енгізумен салыстырғ анда олардың сің уі баяу болады. Балалар жасында тік ішектің шырышты қ абығ ы ө те жұ қ а жә не нә зік болады, бұ л дә рілердің сің уін жең ілдетеді, бірақ ол қ атты тітіркенуі де мү мкін, сондық тан, балалар ү шін арнайы суппозиториялық негіздер алу қ ажет. Балаларғ а арналғ ан суппозиторлық негіздер ү шін ең жарамдысы – майлы негіздер болып табылады.

Фарамацияның, педиатрияның, фармакологияның қ азіргі жетістіктері, жоғ арғ ы ғ ылыми дә режеде балалар дә рілік тү рлерін алу проблемаларын шешуге мү мкіндік береді.

Балаларғ а арналғ ан дә рі тү рлерін дайындауғ а қ ойылатын жалпы талаптар:

1. Балалар ү шін арналғ ан дә рі тү рлерінің орауышында ерекше белгілер болуы керек; орауыштың безендірілуі баланың қ ө ң ілін қ ызық тыратын болуы тиіс.

2. Орауыш қ олдануғ а ың ғ айлы жә не дә рінің сақ талуының сенімділігін қ амтамасыз етуін тиіс, қ ажет жағ дайларда баланың жасына қ арай дозалау қ ұ ралдарымен жабдық талуы керек.

3. Кө п қ айтара қ олданылатын дә рілер ү шін, ә сіресе, ә сері кү шті дә рілер ү шін 2 жастан 5 жасқ а дейінгі балалар аша алмайтындай арнайы қ орғ аныс жабдық тары болуы керек.