Тұлға теориялары бойынша психоанализ мектебінің негізгі идеяларын талдай отырып психикалық дамудағы мәнін тұжырымдаңыз..

Психоанализ субъектіге анық талуды жапсырудан, проблемағ а творчестволық шоғ ырланудан бас тарту мә селесі бойынша басқ алардан айырмасы бар. Творчестволық адам творчество беретін анық талудан, мә селені шешуден қ ашу ү шін психоанализден жиі бас тартады.

Фрейд психологияғ а, мә дениетке ү лкен ү лес қ осты. Фрейдтің психоанализ практикасы мен теориясы пайда болғ аннан кейін адам басқ аша ойлай бастады, басқ аша қ орытынды жасады.

Сондай-ақ швейцар ғ алымы, З.Фрейдтің бұ рынғ ы шә кірті Карл Густав Юнгтің теориясы да ө те атақ ты, ө зі кейін меншікті адам психикасы жалы идеялар жү йесін жасады. Адам ү шін барлық қ оршағ андар оның тә жірибесінде беріледі. Сондық танда К.Юнгтің ойынша ең адал идеялар субъективті болып табылады.

Юнг фрейдизмнен кетті, бейсаналық биологиялық қ а апарылмайды деп санады. Оның пікірінше, бейсаналық алдың ғ ы ұ рпақ тың психикалық тә жірибесінде беріледі, мінез-қ ұ лық типтер, эмоциялық реакциялар, спонтанды фантазия бейнелері, тү с кө рулердің қ осындылары деп анық талды.

Юнгтің екінші бір басты идеясы ол бү тіндік идеясы. Ол интуиция бү тіндігі болды, Жан автономды фактор, онда бейсаналық санамен қ атар амалсыз ө мір сү реді деп санады. Жан ө зінің заң дылық тарына ие, психикалық бү тіндік ол бейсаналық пен сана. Бейсаналық табиғ и, автоматты мақ сатқ а сә йкес процесс, ол жанның бү тіндігі ү шін қ олданылады.

Бейсаналық ол энергия символдарда кө рінеді. Бейсаналық реттелмеген қ ұ былыс, санамен бағ ытталады, одан тыс ө мір сү реді, оның тілегі бейсаналық тың мазмұ нын қ алай бар солай кө ру. Бейсаналық тың реттелген ә рекеті архетиптердің болуымен анық талады, олар ө ткен бейнелер, мә дениетіне, даму дең гейіне қ арамастан барлық адамғ а тә н болады.

Осы мифологиялық сюжеттердің, мотивтердің қ айталануы Юнгты коллективті бейсаналық та болатын кейбір бейсаналық ө ткен бейнелер болады деген ойғ а итермеледі. Архетиптер ө мірге мифологиялық мотивтер тү рінде болатын тү сініктер комплексін шақ ырады. Архетиптер бейсаналық та болатын белгілі бір принциптердің бір жағ дайларда белсендірілгендердің жинағ ы ретінде ө мір сү реді жә не санағ а энергетикалық ағ ындар ретінде шығ уғ а ұ мтылады.

Вербалды жә не вербалды емес қ арым-қ атынас, қ олданудың маң ыздылығ ын психологиялық тұ рғ ыдан талдап тү сіндірің із.

Қ арым-қ атынастың адам ө міріндегі психологиялық маң ыздылығ ы туралы отандық ғ алымдар Х.Т. Шерьязданова, С.М. Жақ ыпов, Н.Т.Тоқ санбаева, С. Елеусізова, Ф. Ш. Оразбаева, А.М. Қ ұ диярова, сонымен қ атар шетелдік ғ алымдар Г. М. Андреева, В. А. Горянин, Е. Е. Смирнова, А. Пиз, Ф. А. Кузин, В.П. Шейнов, В.Ю.Дорошенко, Л.И. Зотова, Н.А. Нартов, Л.Гласс, В.П. Енгалычев жә не т.б. ең бектері арналғ ан.

Адамдар арасындағ ы қ атынас екі негізгі қ арым-қ атынас каналымен жү зеге асырылады. Олар: вербалды жә не вербалды емес.

Вербалды қ арым-қ атынас тіл, сө йлеу арқ ылы жү зеге асады. Тіл – сө з жү йесі, сө здерді дұ рыс қ ұ растыру, ойды сө збен толық жеткізу, дыбыстың, интонацияның, сө здің нақ тылығ ы. Тілдік дыбыстық қ ұ былыс – сө з темпі, дауыс ырғ ағ ы, ритм, тембор, дикция.

Вербалды емес қ арым-қ атынас - «дене тілі», «ым-ишара тілі» деген ұ ғ ымдармен байланысты. Бұ л қ арым-қ атынас қ ұ ралына – поза, ым-ишара, мимика, визуалды қ атынас, тұ лғ а аралық дистанция.

Вербалды емес қ арым-қ атынас ерекшеліктеріне байланысты зерттеулерді шетелдік ғ алымдардың, Пол Экман, Аллан Пиз, Барбара Пиз, Роджер Акстел, Альбер Мерабян, Альберт Шефлен, В.Б. Шапарь, Э. Холл, Д. Ньюренберг, Г. Калеро, С. Данкелл, А. Штангль, Карстен Нимиц, А.Л. Ярбус, т.б. ең бектерінен кө руге болады.

А.А.Леонтьев ө з ең бегінде: «қ арым-қ атынас - білім мен мә дениеттің компоненті, оның бө лінбейтін бө лшегі іспетті адам баласының тә лім тә рбиесі мен ө згелермен байланыс орнатудың ерекше жолы» - деп қ арым-қ атынас процесінің адам ө міріндегі ерекше маң ызымен қ атар оның ө зіндік анық тамасын да кө рсетіп ө ткен [1].

Вербалды емес қ арым-қ атынас ерекшеліктерін білу ә ң гімелесушіні жақ сырақ тануғ а ғ ана емес, сондай-ақ айтылғ ан сө здің басқ а адамдарғ а қ алай ә сер еткенін алдын ала кө руге мү мкіндік береді, яғ ни қ ажетті нә тижеге жету ү шін ә рекетті жә не мінез-қ ұ лық ты ө згертудің қ ажеттілігі жайлы білуге болады [2].

Кез келген «жемісті» қ атынастың кепілі сенімді контакт болып табылады. Ал мұ ндай контакт сіздің не айтқ аның ызғ а ғ ана емес, ө зің ізді қ алай ұ стағ аның ызғ а байланысты, ә сіресе іскерлік қ арым-қ атынаста. Айтылғ ан ақ парат немесе хабардың мазмұ ны іс-ә рекетке немесе адамның вербальды емес қ ылық тарына сә йкес келмесе, адам интонация, мимика, жестке, кө зқ арасқ а бағ дарланып, ақ параттың жасырын мазмұ нын аулауғ а тырысады, осының нә тижесінде ә ң гімелесушінің шынайылығ ы немесе жалғ андығ ы адамның бірін-бірі қ абылдауына ә сер етеді.

Біздің вербалды емес қ арым-қ атынас жайлы тү сінігіміз кө птеген фразеологиялық айналым арқ ылы аң ғ арылады. Мысалы, бақ ытты адамдар жайлы біз кейде «бақ ыттан жадырап кетіпті» немесе «жайнап жү р» деп айтамыз. Ал қ орық қ ан адам жайлы «тастай қ атып қ алыпты», сондай-ақ ашуланғ ан адам жайлы «жарылып кететіндей» деп айтылып жатады.