Феминизи теориясының қазіргі концепциясы.

18 ғ асырдың 80 жылдары батыс ә лемінде феминизм сө зі кең таралды.Бұ л терминнің пайда болуы адамдардың қ ажеттілігімен, ә йелдердің ә леуметтік ойының ө суге ғ ана емес, сонымен ә йелдердің қ ұ қ ығ ы ү шін ө зін тұ лғ а ретінде анық тауымен байланысты.Бірақ соң ғ ы жү з жылдық та ә йелдің бұ қ аралық ролі кең ейді жә не ө згерістерді басынан ө ткізді, феминизм анық тамасы кең ейді жә не саясаттың, мә дени, экономикалық, сексуалдық, этикалық жә не ө лшемдер кіреді. Либерализм философиядағ ы индивидуалды еркіндік принципінде негіздеуін қ ұ растырады.Соғ ан сә йкес, тұ лғ а таң дау еркіндігін қ оғ амдық кө зқ арасқ а, заң нан тә уелсіз болу керек. Принцип бойынша ә рқ айсысына тең мү мкіндік жә не тең қ ұ қ ық берілу керек.Ер адамдарғ а жұ мыста жә не процесс, ә ділеттік таралуы нақ ты берілген ә йел бірінші орында сексуалды обьект ретінде қ абылданады.Жұ мсақ тық, тың дау, ұ стамдылық қ а оның тә ртібінде акцент жасалады.Сонымен ә йелдің табиғ и ә лсіздігі оның иррационалдығ ы жә не назар аударғ ыштығ ы жетіспеушілігін қ алыптасуының нә тижесі жә не таң да еркіндігін жоқ болуы, ер адамғ а оның тә уелділігі, сонымен оның ә леуметтендіру шығ ымның нә тижесі. Феминизмнің дамуын ұ сына отырып, авторлар Уоллектонкрафт, Милли қ азіргі жү йедегі ө зектендірілген феминистиканың мақ сатын қ алыптастырды.Оның ішінде ер адамғ а экономикалық ә леуметтік тә уелділігін қ ұ қ ығ ын тоқ тату; еркіндікпен қ амтамасыз ету жә не білім алуда жә не т.б мү мкіндік алуы. Соң ғ ы жү з жылда либералды феминистер ә йел адамдардың тең сіздігі ол оларғ а берілген қ ұ қ ық тан бас тартуынан сонымен бірге ө здері сондай қ ұ қ ық ты ө з бетінше алуғ а инерттілігі жә не жатпауын нандыруды жалғ астырып келеді.Маскулинділік жә не феминділік латын тілінен ерлік жә не ә йелділік – ә йел жә не ерге тә н соматикалық, психикалық, жү ріс-тұ рыстық қ асиеттердің нормативті қ асиеттері.Кейбір зерттеушілер бұ л терминдерден қ ашқ ақ тайды, олар ү шін ө те кең. В.Е.Каган ескергендей адамдағ ы барлық кө рініс екі альтернативада: ерлік жә не ә йелдік арқ ылы сипатталмайды. Мысалы ер жә не ә йел жыныстарының гормондары ер ағ засында да ә йел ағ засында да бар, ал гормональді маскулинділік немесе феминділік біреуінің ү стем болуынан анық талады. Дж.Манидің ө рсеткіштері бойынша ерлерде ә йел гормондары ү лкен диапазонда кө рінеді, ә йел ағ засымен салыстырғ анда ерлердегі эстроген-2 пайыздан 30 пайызғ а дейін вариацияланады, ал прогестерон -6 пайыздан 30 пайызғ а дейін. Ә йелдердегі андрогин дең гейі ерлердің дең гейімен салыстырғ анда 6 пайызды қ ұ райды.Бас мидың ерлікте ә йелдік те жү ріс-тұ рыс типтерін бағ дарлауғ а мү мкіндігі бар.

Ә йелдердің жоғ ары феминистіктің жоғ ары дең гейдегі ү рейлікпен, ө зін-ө зі сыйлауымен байланысты болады; бұ л қ асиеттер де феминділік қ орына кіреді. Жоғ ары маскулинділікке ие жас ө спірім бозбалалар ө здеріне жоғ ары сенімділікпен қ арап, қ ұ рдастары арасындағ ы орнына қ анағ ат тұ тса, 80 жастан кейін бұ л ерлер ү рейлік дең гейі жоғ арылайды, ө здеріне сенімсіз жә не озғ ырлық қ а қ абілетсіздігін кө рсеткен.Феминділіктің жоғ ары кө рсеткіштеріне ие ә йел жә не жоғ ары маскулинділікке ие ерлер жыныстық рө лдік дифференцияланатын дә стү рлі нормаларғ а сә йкес келмейтін іс-ә рекет тү рлерін салыстырмалы тө мен орындайды.Осығ ан қ арама-қ арсы қ атаң рө лдік типизицияғ а ұ шырамағ ан индивидтер салыстырмалы тү рде жү ріс-тұ рысы жә не психологиялық кү йі ү йлесімді болып келеді. Ерте кезең нен бастап нормативті дең гейде ер жә не ә йел бастауларын поляризациялауы туралы пікірталас болды. Яғ ни максималды дең гейде индивидуалды қ асиеттердің мә дени таптаурындармен сә йкестенуі кү шті, жігерлі, белсенді ер жә не ә лсіз, пассивті, нә зік ә йел немесе бұ ғ ан қ арама-қ арсы, яғ ни қ алыптасқ ан ойды жою жә не бір адамда қ асиеттердің жиынтығ ының кө рінуі кү шті сондай-ақ сезімтал ер, немесе нә зік сонымен қ атар ө з дегенін білетін ә йел. Сондай- мә дениеттің жоғ ары дамығ ан жә не философиялық рефлексияның жоғ ары дең гейінде екінші моделді қ абылдау байқ алады, яғ ни жыныстардың ө зара тү сінісуін қ амтамасыз ету дә режесі жоғ ары деп есептелінеді, ал бірінші моделде олардың ө зара қ атынасы иерархиялық, басқ арушылық жә не бағ ыттаушылық дең гейде деп кө рсетіледі. Бұ л сұ рақ ты тарихи тұ рғ ыдан қ арастырсақ дә стү рлі тү рде жыныстық рө лдерді жә не соларғ а байланысты маскулинділік жә не феминділік таптаурындарды жіктеу жү йесі келесідей сипаттамалармен ерекшеленеді:

1.Ер жә не ә йелдердің іс-ә рекеті жә не мінез сапалары полярлы жә не ө зара айқ ын айрық шаланады. 2.Бұ л айырмашылық тар дін немесе табиғ ат салдары сондай ақ қ ұ лдырауғ а ұ шырамайды делінді. 3.Ер жә не ә йел қ ызметтері ө зара толық тырушы ғ ана емес, сондай-ақ иерархиялық – ә йелге тә уелді бағ ынушы рө лі берілді, яғ ни идеалды ә йел бейнесі ер адамның пайдасына қ ұ растырылды.