Латекс және одан жасалған бұйымдар

Латекстер дисперстік фазасы сфера тә різді бө лшектерден (глобулдан) тұ ратын коллоиддық жү йе.

Табиғ и латекс — қ ұ рамында каучук бар ө сімдіктің сү т тә різді шырыны. Синтетикалық латекстер — эмульсиялық полимеризация нә тижесінде пайда болатын синтетикалық каучуктардың сулы дисперсиясы. Синтетикалық каучукқ а пластиктердің мысалы, поливинилхлорид, поливинил ацетат дисперсиялары да жатады.

Жасанды латекстер (жасанды дисперсиялар) — «дайын» полимерлерді суда дисперстегенде пайда болатын ө нім. Ережеге сай, мұ ндай латекстерді каучуктен алады, ерітіндіде полимеризациямен синтездеу арқ ылы, мысалы, бутилкаучукті, изопрендік каучуктерді.

Синтез процессі кезінде пайда болғ ан кө мірсутектегі каучук ерітіндісін сумен эмульгирлейді, ал сосын кө мірстутекті айдап шығ арып жібереді.

Латекстердің тұ тынушылық қ асиеті (кесте1.) одан алынатын бұ йымдар мен материалдардың қ асиеттерін анық тайды. Латекстерді қ олдану каучкутің қ атты тү рлерінен мү лдем дайындауғ а келмейтін, мысалы, жұ қ а тігіссіз медициналық қ олғ аптар алуғ а мү мкіндік береді. Негізінен медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар жасау ү шін табиғ и латекс қ олданылады.

Кесе 1. Тү рлі полимерлер негізінде алынғ ан латкестердің тұ тыну қ асиеттері.

Медициналық мақ саттағ ы латекстен жасалғ ан бұ йымдарды алудың технологиялық процессі келесі негізгі стадиялардан тұ рады:

1. латекс қ оспасын дайындау;

2. латекс бұ йымының жартылай фабрикатын алу;

3. гельді тығ ыздату;

4. дайын бұ йымды кептіру;

5. дайын бұ йымды вулканизациялау;

6. сапасын бақ ылау, орау жә не таң балау.

Латекс қ оспасын дайындау. Ережеге сай, латекс қ оспасының қ ұ рамына кә дімгі резең ке қ оспасының ингредиенттерінен басқ а беттік-активті заттар (беттік-активті заттар), қ оюландырғ ыштар, антисептиктер, кө бікжарғ ыштар жә не басқ алар кіреді.

Латекс бұ йымдардың жартылай фабрикаттарын батыру ә дісімен алады. Бұ л ү шін 60—100°С дейін ысытылғ ан бұ йымды модельдейтін форманы латекс қ оспасы бар ваннағ а батырады. Форманың бетінде пайда болғ ан гельдің жұ қ а қ абаты ауамен кептіріледі, сосын қ айтадан батырылады. Бұ йымның қ ажетті қ алың дығ ына жеткенше осылайша бірнеше рет қ айталанады. (2 мм артық емес).

Гельді тығ ыздау. Форманы оның сыртындағ ы алынғ ан бұ йымымен бірге суы бар ваннағ а батырады да бө лме температурасында ұ стайды. Нә тижесінде гель тығ ызданады.

Дайын бұ йымды кептіру ауа камерасында40—80 °С температурада 10—15 сағ ат аралығ ында.

Дайын бұ йымды вулканизациялау арнайы камераларда температурасы 100—140 °С ыстық ауамен жү ргізіледі. Ол ү шін бұ йымды камерағ а орналастырады да қ ажетті температурада ә р бұ йымның ө зіне тә н технолгиялық регламентіне сә йкес қ ажет уақ ыт аралығ ында ұ стайды.

Сапасын бақ ылау, орау жә не таң балау Мемлекеттік стандартқ а немесе кә сіпорынның техникалық шартының талаптарына сә йкес жұ ргізіледі.

Резең кенің тү рлі қ асиеттерін ө лшеу жә не тү рлі физикалық сынамалар жү ргізу резең кені алудың барлық стадияларында басты рө л атқ арады.

Механикалық сынамалар ү лгілерге жә не арнайы дайындалғ ан консрукцияларғ а, сондай ақ дайын бұ йымдарғ а жү ргізіледі.

Дайын бұ йымдардың сапасын сынаудың тү рлері:

· дайын бұ йымдардан кесіліп алынғ ан лабораторлық ү лгілерге сынама жү ргізу;

· дайын бұ йымдарғ а арнайы универсалды қ ондырғ ыларда сынама жү ргізу;

· дайын бұ йымдарды пайдаланудағ ы сынама.

Механикалық сынама ө ткізілуіне байланысты негізгі 3 топқ а бө лінеді:

· жалпы тә сілдер материалдардың механикалық қ асиеттерінің сандық сипаттарын анық тауғ а мү мкіндік береді;

· арнайы тә сілдермен шартты кө рсеткіштер анық талады;

· бақ ылау тә сілі бір тү рлі материалдан дайындалғ ан ә рбір партияларды сынамалау ү шін жү ргізіледі, бақ ыланатын материалдың берілген норма кө рсеткіштерінен ауытқ уының болмауын анық тау ү шін жү ргізіледі.

«Қ артаюғ а» сынама. «Қ артаю» себебі – жарық тың, жылудың, ауаның ә серінен жә не т.б. Практикада сынама жү ргізу ү шін «қ артаюғ а» табиғ и жә не жасанды жағ дайлар туғ ызылады. Табиғ и жағ дайлар - бұ л арнайы туғ ызылғ ан жағ дайлар емес, «қ артаю» факторлары регламенттелмеген. «Қ артаюдың» табиғ и ә дісі резең ке бұ йымдарды сақ тау мен пайдалану жағ дайларына ө те сә йкес келеді, бірақ қ зақ уақ ытты талап етеді. «Қ артаюды» тездету ү шін резең ке бұ йымдардың ү лгілерін біраздағ ан созуғ а ұ шыратады.

Ә ДЕБИЕТ

Негізгі:

1. Дә ріс конспектісі.

2. Крендаль ПЕ, Кулешева З.В., Гольфред Л.А., Петров В.Д. Практикум по медицинскому товароведению.-Мә скеу: Медицина, 1984. С.210-230.

3. Под редакцией О.А.Васнецовой «Медицинское и фармацевтическое товароведение», практикум. Издательство группа ГЭОТАР-МЕДИА, - Мә скеу, 2005ж. Бет..5-77, 154-160, 221-228.

4. Васнецова О.А. Медицинское и фармацевтическое товароведение – М.: Изд. Группа «ГЭОТАР –Медиа» 2005-605 с.

5. Васнецова О.А. Медицинское и фармацевтическое товароведение – Практикум М.: Изд. Группа «ГЭОТАР –Медиа» 2005- 704 с.

6. Умаров С.З. и др. Медицинское и фармацевтическое товароведение: Учебник / - М.: ГЭОТАР-Мед. 2004 – 368 с.

7. Под редакцией О.А.Васнецовой «Медицинское и фармацевтическое товароведение», практикум. Издательство группа ГЭОТАР-МЕДИА, - Мә скеу, 2005ж. Бет.173-176.

8. С.З.Умаров, И.А.Наркевич, Н.Л.Костенко, Т.Н.Пучинина. «Медицинское и фармацевтическое товароведение». –Мә скеу, баспа ү йі ГЭОТАР-МЕД, - Мә скеу, 2004ж. Бет.273-277.

9. Приказ от 10 мая 1999 года № 238 «Об утверждении «Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».

10. ДСМ-нің 07.04.2005 жылғ ы № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан» бұ йрығ ы.

11. Дә ріхана ұ йымдарын орналастыру, жабдық тау жә не пайдалану. Санитарлық ережелер мен нормалар 25 наурыз 2002 ж. № 3.01.078.2002.

12. Под редакцией О.А.Васнецовой «Медицинское и фармацевтическое товароведение», практикум. Издательство группа ГЭОТАР-МЕДИА, - Мә скеу, 2005ж. Бет.184-187.

13. С.З.Умаров, И.А.Наркевич, Н.Л.Костенко, Т.Н.Пучинина. «Медицинское и фармацевтическое товароведение». – Мә скеу, баспа ү йі ГЭОТАР-МЕД, Мә скеу, 2004ж. Бет.210-230

1. 13 қ аң тар 2004 жылғ ы №522 Қ Р «Дә рілік заттар туралы» Заң ы.

2. 9 қ араша 2004 жылғ ы № 603-II Қ Р «Техникалық реттеу туралы» Заң ы.

3. Под редакцией О.А.Васнецовой «Медицинское и фармацевтическое товароведение», практикум. Баспа тобы ГЭОТАР-МЕДИА, - Мә скеу, 2005 ж. Беттер.349-358; 469-478.

Қ осымша:

1. С.З.Умаров, И.А.Наркевич, Н.Л.Костенко, Т.Н.Пучинина. «Медицинское и фармацевтическое товароведение». –Мә скеу, баспа ү йі ГЭОТАР-МЕД, Мә скеу, 2004ж.

2. Ю.Ф.Кебатов, П.Е.Крендаль. «Медицинское товароведение». Издание 3-е.-Мә скеу «Медицина» 1984. Бет..82-97.

3. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). - Алматы, 2006.

4. С.З.Умаров, И.А.Наркевич, Н.Л.Костенко, Т.Н.Пучинина. «Медицинское и фармацевтическое товароведение». – Мә скеу, баспа ү йі ГЭОТАР-МЕД, Мә скеу, 2004 ж. Беттер 273-277.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ:

Вариант №1

1. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттарды атаң ыз, тү рлері.

2. Бекіткіш шиналар. Сапасын анық тау.

3. Маркетингтің негізгі тү сініктерін кө рсетің дер.

4. Формалау тә сілімен қ андай санитария жә не гигигенағ а арналғ ан бұ йымдар жасалынады?

5. Пресстеу ә дісімен қ андай санитария жә не гигигенағ а арналғ ан бұ йымдар жасалынады?

6. Шектелген ассортименттегі тауарлардың жіктелінуі.

7. Минералды сулардың жіктелінуі: минералдау дә режесіне байланысты; химиялық қ ұ рамына байланысты; газдардың жә не спецификалық элементтердің болуына байланысты; шығ у кө зіндегі температурасына байланысты; қ олданылуы бойынша.

8. Фармацевтикалық тауарлардың қ ауіпсіздігі нені білдіреді?

Вариант №2

1. Остеосинтезде қ олданылатын саймандар.

2. Тү зетуші қ ұ ралдар (корсеттер, тө сегіштер, супинаторлар).

3. Фармациядағ ы маркетингтің негізгі міндеттері қ андай?

5. Санитария мен гигиенағ а арналғ ан резең ке бұ йымдардың жай тозу белгісіне нелер жатады?

6. Қ ұ тыларғ а қ ұ йылғ ан минералды сулардың жіктелінуі (емдік, емдік-ішуге арналғ ан, ішуге арналғ ан).

7. Жасанды минералды сулар.

8. Дезинфекциялау. Дезинфекциялауғ а жә не дезинсекциялауғ а арналғ ан химиялық заттар.

Вариант №3

1. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

2. Емдік иммолбилизацияда қ олданылатын заттар.

3. Маркетингтік зерттеулердің қ андай тү рлерін білесіздер?

4. Санитария мен гигиенағ а арналғ ан резең ке бұ йымдардың ерте тозу белгісіне нелер жатады?

5. Минералды сулардың орамдары.

6. Минералды сулардың таң балануы.

7. Дә ріхана жү йесі арқ ылы ө тетін репелленттер.

8. Тұ тынудағ ы қ ауіпсіздік немен байланысты?

Вариант №4

1. Гипс. Гипспен жұ мыс жасағ анда қ олданылатын қ ұ рал-саймандар.

2. Емдік иммобилизацияда қ олданылатын заттар.

3. Маркетингтік зерттеулер қ андай функцияларды орындайды?

4. Санитария жә не гигиенағ а арналғ ан резең ке бұ йымдардың негізгі функционалдық қ асиеттері нелер?

5. Минералды сулардың таң балануы.

6. Минералды суларды тасымалдау жә не сақ тау.

7. Экологиялық қ ауіпсіздік нені сипаттайды?

8. Латекстен қ андай бұ йымдар дайындалады?

Вариант №5

1. Тү зетуші қ ұ ралдар (корсеттер, тө сегіштер, супинаторлар).

2. Созу тә сілдері жә не скелетті созуда қ олданылатын саймандар.

3. Ұ йымның макроортасына не жатады?

4. Медициналық тү тікшелер не ү шін қ олданылады?

5. Дә ріханалар арқ ылы қ андай минералды сулар сатылады, неге?

6. Курлов-Карстенстің «Боржоми» минералды суғ а арналғ ан формуласын талдаң дар:

7. Жасанды тауарлар деген не?

8. Латекстен бұ йымдар алудың технологиялық прецессі.

Вариант №6

1. Травматологиялық жә не ортопедиялық аппараттар мен саймандарды сақ тау жә не тасымалдауды ұ йымдастырудың жалпы принциптері.

2. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

3. Ұ йымның макро- жә не микроортасын қ андай мақ сатпен зерттейді?

4. Дө ң гелектер не ү шін қ олданылады жә не олардың сапасын қ алай тексереді?

5. Минералды суларды тасымалдау жә не сақ тау.

6. Емдік минералды сулар емдік-ішуге арналғ ан, ішуге арналғ ан минералды сулардан немен ерекшеленеді?

7. Фальсификация белгілері қ андай?

8. Латекс бұ йымдардың сапасын бағ алау қ андай ә дістермен жү ргізіледі?

Вариант №7

1. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

2. Материалдары бойынша иммобилизациялаушы шиналардың тү рлері.

3. Микроортағ а маркетингтік зерттеулер қ андай қ ұ раушылар бойынша жү ргізіледі?

4. Тігіссіз ә діспен қ андай реең ке бұ йымдар дайындалады?

5. Егер қ ұ тыда тұ нба болса, мұ ндай минералды суды қ олдануғ а бола ма?

6. Химиялық реактивтерді қ андай белгілеріне байланысты жіктеуге болады?

7. Жалғ ан дә рілік заттарды жасауғ а қ андай факторлар ық пал етеді?

Вариант №8

1. Гипс. Гипспен жұ мыс жасағ анда қ олданылатын қ ұ рал-саймандар.

2. Материалдарына байланысты иммобилизациялаушы шиналардың тү рлері.

3. Макроортағ а маркетингтік зерттеулер қ андай қ ұ раушылар бойынша жү ргізіледі?

4. Жылытқ ыштар не ү шін қ олданылады жә не олардың сапасын қ алай тексереді?

5. Химиялық реактивтерді қ андай белгілеріне байланысты жіктеуге болады?

6. Минералды суларды қ ұ ю ү шін тараның қ андай тү рлерін қ олдануғ а болады?

7. Резең ке қ ұ рамына нелер кіреді?

Вариант №9

1. Сақ тау мен тасымалдауғ а қ ойылатын жалпы талаптар.

2. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

3. Ішкі ортағ а маркетингтік зерттеулер қ андай қ ұ раушылар бойынша жү ргізіледі?

4. Шприцтеу ә дісімен қ андай резең ке бұ йымдар дайындалады?

5. Минералды суларды қ ұ ю ү шін тараның қ андай тү рлерін қ олдануғ а болады?

6. Тіс пасталары. Оларды таң балау, орау, тасымалдау жә не сақ тау.

7. Резең ке бұ йымдарды дайындаудың технологиялық процессі қ андай операциялардан тұ рады?

Вариант №10

1. Емдік иммобилизацияда қ олданылатын заттар.

2. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

3. Маркетингтік зерттеулерді жү ргізу кезінде қ андай ә дістер қ олданылады?

4. Резең ке бұ йымдар қ андай тә сілдермен жасалынады?

5. Минералды сулар, олардың жіктелінуі (минералдылығ ына, химиялық қ ұ рамына, газдар мен спецификалық элементтердің болуына, шығ у кө зіндегі температурасына, қ олданылуына байланысты).

6. Минералды сулардың таң балануы.

7. Резең ке бұ йымдарды қ андай тә сілдермен алады немесе формалау ә дістері?

Вариант №11

1. Материалдары бойынша иммобилизациялаушы шиналардың тү рлері.

2. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар (бекіткіш шиналар, экстензиялық шиналар).

3. Жасалу тә сіліне байланыста санитария жә не гигена бұ йымдары қ алай жіктеліеді?

4. Тіс пасталарының таң балануы, орамы, сақ тау жә не тасымалдау.

5. Қ ұ тыларғ а қ ұ йылғ ан минералды сулардың жіктелінуі (емдік, емдік-ішуге арналғ ан, ішуге арналғ ан).

6. Жасанды минералды сулар.

7. Дайын резең ке бұ йымдардың сапасын бақ ылау қ алай жү ргізіледі?

Вариант №12

1. Тасымалдау иммобилизациясына арналғ ан заттар, тү рлері.

2. Гипс. Гипспен жұ мыс жасағ анда қ олданылатын қ ұ рал-саймандар.

3. Санитария жә не гигигена бұ йымдарына қ ысқ аша сипаттама берің дер.

4. Тіс пасталарының қ ұ рамына нелер кіреді жә не олар қ алай жіктеліеді?

5. Химиялық рекативтердің жіктелінуі.

6. Медициналық сү ліктер, оларды сақ тау ережелері.

7. Резең кеден қ андай бұ йымдар жасалынады жә не қ андай ә дістермен?