Металлургиялық негізгі процестердің түрлерi

Процестердiң ө ту жылдамдығ ын анық тайтын негiзгi заң дарғ а байланыстылығ ы тө мендегiдей болады.

Гидромеханикалық процестер - ө ту жылдамдығ ы гидродинамиканың (сұ йық тар мен газдардың қ озғ алысы жө нiндегi ғ ылым) – заң дарымен анық талады. Бұ ларғ а тө мендегi процестер жатады: сұ йық тарды тасымалдау, газдарды тасымалдау жә не сығ у, сұ йық ты жә не газды ә ртектi жү йелерде салмақ кү шiнiң (тұ ндыру), ортадан тепкiш кү штiң (центрифугалау) жә не қ ысым кү шiнiң (сү зу) ә серлерiмен ажырату, сұ йық тық ортаны араластыру. Ү рдiстiң қ озғ аушы кү шi қ ысымдар айырмасы болады.

Жылу процестерi - ө ту жылдамдығ ы жылу ету - (жылуды тарату тә сiлдерi жө нiндегi ғ ылым) заң дарымен анық талады. Бұ ларғ а жылыту, суыту, конденсациялау, балқ у, қ ату, булану жә не буландыру процестерi кiредi. Ү рдiстiң қ озғ аушы кү шi – температуралар айырмасы болады.

Масса алмасу (диффузиялыј) – процестер. Мұ ндай процестер қ оспаның бiр немесе бiрнеше қ ұ растырушыларының бiр фазадан екiншi фазағ а ө туiмен сипатталады. Бұ ларғ а – абсорбция, ректификация (айдау), экстракция, адсорбция, кристаллизация, кептiру процестерi кiредi. Ү рдiстiң қ озғ аушы кү шi – концентрациялар айырмасы болады.

Химиялық (реакциялы) процестер - ө ту жылдамдығ ы химиялық кинетиканың заң дарымен анық талады. Бұ л процестерге каталитикалық крекинг, пиролиз, гидротазалау жә не т.б. кiредi. Ү рдестiң қ озғ аушы кү шi – ә рекеттесетiн заттардың концентрациялары болады.

Механикалық процестер - ө ту жылдамдығ ы қ атты заттар механикасының зандарымен анық талады. Бұ ларғ а: қ атты денелердi ұ сақ тау, iрiктеу, араластыру жә не тасымалдау процестерi кiредi. Ұ йымдастыру тә сiлi бойынша негiзгi процестер былай жiктеледi: Мерзiм материалы жү ктелiп, ол ө ң делiп болғ ан соң, аппараттан дайын ө нім алынады да, аппаратқ а жаң адан шикiзат жү ктеледi. Мұ ндай кезде ү рдiстiң барлық сатысы бiр жерде (яғ ни бiр аппаратта) бiрақ ә ртү рлi кезең де ө ткiзiледi.

Ү здiксiз ә рекеттi процестер. Аппаратқ а шикiзатты жү ктеу жә не одан дайын ө нiмдi алу ү здiксiз болады. Мұ нда ү рдiстiң барлық сатысы (стадиясы) бiр уақ ытта, бiрақ аппарат кө лемiнiң ә ртү рлi нү ктелерiнде ө ткiзiледi. Сонымен бiрге аппарат кө лемiнiң ә р нү ктелерiндегi температураның, қ ысымының, концентрацияның жә не т.б. параметрлердiң мә нi уақ ыт бойынша ө згермейдi. Қ ұ растырылғ ан ә рекеттегi процестер. Мұ нда ү здiксiз ә рекеттегi ү рдiстiң кейбiр (стадиясы) сатысы мерзiмдi ә рекетте немесе керiсiнше ө тедi. Ү здiксiз ә рекеттегi процестердiң мерзiмдi ә рекеттегi процестерге қ арағ анда мынадай артық шылық тары бар:

а) дайын ө нiм ү здiксiз алынады; б) ү рдiстi механикаландыру жә не автоматтандыру оң ай; в) алынатын ө нiмнiң сапасы бiркелкi болады, себебi ү рдiстiң ө ту режимi тұ рақ ты; г) жабдық тың ық шамдалығ ы, яғ ни материалдық жә не эксплуатациялық шығ ындары аз;

д) аппараттың жұ мысында тыныс болмағ андық тан, берiлетiн (немесе алынатын) жылу толығ ымен пайдаланылады жә не шық қ ан жылуды пайдалану мү мкiндiгi бар.

Бө лшектердiң аппаратта болу уақ ытының таралуы жә не соның ә серiнен ү рдiстi анық тайтын басқ а факторлардың (температура, концентрация жә не т.б.) уақ ыт бойынша ө згеруiне байланысты ү здiксiз ә рекеттi аппараттардың екi теориялық моделi болады:

а) идеалды ығ ыстырғ ыш, мұ нда барлық бө лшек бағ ытта, яғ ни қ атты поршень тә рiздi жылжиды. Мұ ндай аппараттарда барлық бө лшектердiң аппаратқ а бө лу уақ ыты бiрдей болады.

б) идеалды араластырғ ыш, мұ нда аппаратқ а кiрген бө лшектер лезде жә не толық араласып кетедi. Бө лшектер аппарат кө лемiнде бiркелкi болып таралып, ү рдiстi сипаттайтын параметрлердiң мә нi лезде болады.

Бө лшектердiң аппаратта болу уақ ыты бiрдей емес. Нақ ты ү здiксiз ә рекеттегi аппараттар осы екi модельдiң аралығ ында болады, яғ ни бө лшектердiң болу уақ ыты, идеалды араластырғ ыш аппаратқ а қ арағ анда бiркелкiлеу болады, ал идеалды ығ ыстырғ ыш аппараттарындағ ыдай ешқ ашан

тең болмайды.

Бақ ылау сұ рақ тары

Гидромеханикалық қ а қ андай процестері жатады.

2. Гидромеханикалық ү рдістің қ озғ аушы кү ші болып не есептеледі.

3. Жылу ү рдісінің жылдамдығ ы қ андай жағ дайлармен байланысты.

4. Жылу ү рдісінің қ озғ алыс кү ші.

5. Масса алмасуғ а (диффузиялық қ а) қ андай процестері жатады.

6. Масса алмасу ү рдісінің лимиттеуші кедергісі мол сатысы дегеніміз не.

7. Химиялық (реакциялық) процестердің ерекшеліктері.

8. Диффузиондық жә не реакциялық процестердің қ озғ аушы кү ші.

9. Негізгі технологиялық процестеріді ү йымдастыру тә сілдері.

10.Аппараттар мен процестердің анализдері (талдаулары) мен есептеулерінің жалпы принциптері (қ ағ идалары).

Дә ріс 5. Жылуалмасу аппаратының негізгі конструкциясы,