Аржы құқығы және қаржы құқықтық қатнастары

Қ аржы қ ұ қ ығ ы дегеніміз- мемлекеттің ақ шалай қ орларын қ алыптастыру, бө лу жә не пайдалануды ұ йымдастыру барысында пайда болатын қ оғ амдық қ атынастарды реттейтін қ ұ қ ық тық нормалардың жиынтығ ы болып табылады.

Мемлекеттің қ аржы жү йесінің экономикалық негізін мемлекеттік қ аржылық қ атынастар, ал нормативтік қ ұ қ ық тық базасын қ аржылық заң дар қ ұ райды.

Мемлекеттің қ аржылық қ ызметі ү ш тү рлі ә діс арқ ылы реттеледі:

1 Ақ шалай қ орларды қ алыптастыру.

2 Ақ шалай қ орларды бө лу.

3 Ақ шалай қ орларды пайдалануды ұ йымдастыру.

Ақ шалай қ орларды бө лу ә дістері: ақ ша қ аражаттарын бюджеттен біржола, ақ ысыз беру, несие беру, ақ ша қ аражаттарын қ айтарымды, ақ ылы негізде белгілі мерзімге уақ ытша пайдалануғ а беру сияқ ты несиешілердің мемлекеттік ө з қ аржылық міндеттемесін орындаумен жү зеге асырылады. Қ аржылық қ ұ қ ық та пайдаланылатын қ ұ қ ық тық реттеу ә дістеріне императивтік мемлекеттік ө ктем билік ә дісі мен депозитивтік қ аржылық шартты ә діс жатады. Қ аржылық қ ұ қ ық жү йесі екі бө лімнен тұ рады. Олар жалпы жә не ерекше бө лім. Жалпы бө лім: мемлекеттің қ аржылық қ ұ рылысының қ ұ қ ық тық негіздері, ақ ша жү йесінің қ ұ қ ық тық негіздері, мемлекеттік қ аржылар саласын басқ ару, қ аржылық жоспарлаудың қ ұ қ ық тық негіздері жә не басқ а да институттардан тұ рады. Ерекше бө лім: бюджет қ ұ қ ығ ы, қ аржылық банктік қ ұ қ ық, қ аржылық сақ тандыру қ ұ қ ығ ы, қ аржылық шаруашылық қ ұ қ ығ ы сияқ ты бө лімдерден тұ рады. Мемлекеттің қ аржы қ ұ райтын қ аржылық экономикалық институттар: бюджет жү йесі (олар: республикалық жә не жергілікті бюджеттер) бюджеттен тыс мақ саты қ орлар, мемлекеттік сақ тандыру қ аржылары, мемлекеттік банктердің қ аржылары, мемлекеттік кә сіпорындары мен мекемелердің жә не мемлекеттік басқ ару органдарының қ аржылары.Мемлекеттің каржылық қ ұ рылымы ө зара байлансқ ан мынанадай жү йелерден тұ рады: 1.тиісті қ аржылық экономикалық институтармен кө рсетілген мемлекеттің ақ шалай қ орларының жиынтығ ы тү ріндегі жү йесінен. 2.Мемлекетін қ аржылық органдарынын жү йесінен. 3.Мемелекетік қ аржылық реттеуден тұ рады. Мемлекетін қ аржылық жү йесін қ ұ райтын қ аржылық – экономикалық инситуттар:

1.Бюжет жү йесі (республикалық жә не жергіліктер бюжеттер)

2.Бюжеттен тыс қ орлар;

3. Мемлекетік сақ тандыру қ аржылары;

4. Мемлекеттік қ аржылары;

5.Мемлекеттік кә сорындармен мекемелердін жә не мемлекетік басқ ару органдардың қ аржылары. Мемлекетік қ аржылық реттеу – мемлекетің қ аржы жү йесінің ойдағ ыдай қ ызмет атқ аруын, сондай-ақ оның қ ұ рылымдық бө лімдерінің ө зара қ арым-қ атынасын айтарлық тай дең гейде қ амтамасыз ету мақ сатында қ аржылық жү йеге ұ йымдастыру сипатында жә не бағ ытталғ ан тү рде ық пал ету болып саналады.

Мемлекеттің қ аржылық қ ұ рылымын жү зеге асыратын мемлекеттік органдар:

1.Қ аржы министірлігі.

2 Қ аржы министірлігінің салық комитеті т.б. комитеттер.

3.Қ аржы министірлігінің қ ұ зырындағ ы аудандық қ аржы бө лімдері мен облыстық қ аржылық басқ армалары.

4 Қ.Р.- ның ұ лттық банкі жә не т.б. да банктік депортаменттер...

5 Қ Р – ның экономика жә не бюджеттік жоспарлау министірлігі.