Стандарттаудың объектілері.

1). Ө нім (тұ тыну тауарлары, ө ндіріс қ ұ ралдары) шикізат жә не табиғ и отын; материалдар жә не ө німдер; дайын ө німдер; 2)қ ызметтер (тұ рмыстық, ө ндірістік) материалды жә не материалды емес (ә леуметтік жә не мә дени); 3)ү рдістер (процестер); 4)бақ ылау ә дістері.

Ө нім (тұ тыну тауралары, ө ндіріс қ ұ ралдары). Ө німнің біртекті топтарының аспектілері:

· Терминдер, белгіленуі;

· Параметрлер жә не ө лшемдер;

· Техникалық талаптар.

Қ ызметтер (тұ рмыстық, ө ндірістік). Қ ызметтің біртекті топтарының жеке аспектілері:

· Терминдер;

· Техникалық талаптар;

· Бағ алау ә дістері;

· Кә сіпорындарды жіктеу;

· Қ ызметшілерге қ ойылатын талаптар.

Ү рдістер. Ү рдістердің біртекті топтарының аспектілері:

· Ө німнің ө мірлік циклының жеке кезең дерінде болатын ү рдістер;

· Бақ ылау ә дістері;

· Таң балау, салу, транспорттау жә не сақ тау ережелері;

· Материалды емес ө ндіріспен байланысты ү рдістер (статистикалық, банкі, баспа іс – ә рекеті);

· Басқ ару ү рдістері;

· Ө лшеу ү рдістері;

· Ақ паратты ө ң деу жә не тіркеу ү рдістері;

· Қ орғ ау ә рекетінің ү рдістері (адамдар, табиғ ат).

Бақ ылау ә дістері.

· Ү лгі алу;

· Қ абылдау, сынауды жү ргізу ә дістері, ө лшеу, ө німді жасау кезінде талдау, сапаны бағ алау, сертификаттау, қ олдану.

Стандарттаудың функциялары.

Реттеу функциясы

· Объектілердің (ө німнің атауы, қ ұ жаттар жә не т.б.) жө нсіз кө п болуының алдын алу. Бұ л функция ө німдердің, ү рдістердің жә не қ ызметтердің заң дардың талаптарына жә не қ оршағ ан ортаның талаптарына сай келуін зерртейді.

Орғ ау (ә леуметтік) функциясы

· Ө німді шығ арушылардың, тұ тынушылардың жә не мемлекеттің қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету, адамзатты, табиғ атты техногенді апаттардан қ орғ ауғ а жұ мылдыру.

· тұ тынушыларды, дайындаушыларды жә не мемлекетті қ ауіпсіз ө німмен, ү рдіспен жә не қ ызметпен қ амтамасыз етеді.

Ресурстарды ү немдеу функциялары.

· Материалдардың, энергетикалық, ең бек жә не табиғ и ресурстардың шекті болуы себепті нормативтік қ ұ жаттарда ресурстарды ү немді пайдалануды қ арастыру қ ажет.

Байланыстылық функциясы.

· Ақ параттық (компьютерлік, спутниктік т.б.) жү йелерін жә не хабарды тарату каналдарын пайдалана отырып адамдардың ө зара пікірлесуін жә не ә рекеттестігін қ амтамасыз ету. Бұ л функция саудадағ ы кедергілерді жою жә не ғ ылыми – техникалық экономикалық байланыстарды нығ айту ү шін қ ажет.

Цивилизациялық (қ оғ амдық даму) функциясы

· Адам ө міріне қ атысты кө рсеткіштерді, ө нім мен қ ызмет сапаларын белгілеу негізінде жақ сарту.

· Мысалы, адам ө мірін ұ зарту: мемлекеттік стандарттардың тамақ ө німдерінде, ауыз суғ а, темекінің қ ұ рамында болатын зиянды заттардың мө лшеріне қ оятын талаптарының қ атаң дығ ы.

· Бұ л мағ ынада стандарттар еліміздің қ оғ амдық баму дең гейін, яғ ни ө ркениет (цивилизация) дең гейін кө рсетеді.