Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Климаттың өзгеруі.






1872 жылы француз ғ алымы Фурье алғ аш парниктік эффект туралы теориялық негіздеме ұ сынғ ан болатын. Ол: атмосфера қ ысқ а толқ ынды кү н сә улесін ө ткізіп, жер беті шағ ылыстырғ ан ұ зын толқ ынды жылу энергиясын ұ стап қ алады - деді.

ХІХ ғ асырдың соң ында Швед ғ алымы Аррениус кө мірді кө п мө лшерде жақ қ аннан атмосферада СО2 концентрациясы артып, жалпы климаттың жылынуын шақ ырады деді.

1957 жылы Халық аралық геофизика жылы деп аталып, атмосфераның химиялық қ ұ рамын бақ ылауда кешенді жұ мыстар ө ткізілді. Сол ғ ылыми жұ мыстардың есептемесі бойынша атмосферада СО2 –нің концентрациясы айтарлық тай артқ аны айтылды.

Ресей ғ алымы Михаил Будыко климаттың ө згеруіндегі алғ аш ғ ылыми дә леледенген нақ ты есептеулер жү ргізіп, оның жалпы табиғ атының ө згергендігі туралы толық ашық мә ліметтер ұ сынғ ан болатын.

Парник эффектісі кө п ретте ауада су буының, кө мірқ ышқ ыл газының, метанның, азот тотығ ының жә не т.б. газдар концентрациясының артуымен пайда болады.

Жерде атмосфера қ абаты пайда болысымен, парник эффектісі тү зіледі. Жер бетінің орташа температурасы +14 0С-қ а тең, егер аз мө лшерлі парник эффектісі болмаса, оның орташа температурасы – 19 0С-қ а тең болар еді. Яғ ни, 33 0С-қ а тө мен болар еді.

Қ азіргі таң да парниктік эффектісін қ алыптастыруда антропогендік фактор алдың ғ ы орын алуда. Бұ л ретте ең кө п тарағ ан парник газы – су буының концентрациясы ө згеріссіз қ алуда. Жылу ағ ымының қ арқ ынды ө суіне Жер бетінің антропогендік ө згеруі, қ ар жамылғ ысының еруі жә не орманды алқ аптарды кесуі нә тижесінде альбедо кү шінің артуы да маң ызды рольге ие.

Жер бетінің тө менгі атмосфералық қ абатының ғ аламдық жылынуы соң ғ ы 200 жыл ішінде байқ алуда. 1950 жылдардың ортасынан бастап, ауаның тө мең гі орташа жылдық температурасының 13, 8 0С-тан 14, 6 0С-қ а ө суі байқ алғ ан. Климаттың ө згеруінің басты себептері - табиғ и жә не антропогендік факторлар болып табылады. Табиғ и себептерінің ішінде – мұ хит ағ ымдарының тұ рақ сыздығ ы, олардың айналымының бұ зылуы, гидросфераның беткі жылу сыйымдылығ ының ұ лғ аюы, кү н белсенділігінің тербелістері.

Ресей ғ алымдарының есептемелері бойынша парник эффектісін қ алыптастыруда бө лек газдардың қ атысты ү лесі алуан тү рлі: кө мір қ ышқ ыл газы – 63%, метан - 21%, азот оксидтері - 5%, хлорфторкө міртектер ү лесі - 11%.

ХХ ғ асырдан бастап, адамзаттың индустриалды қ ызметнінің қ арқ ынды дамуына байланысты атмосфералық ауада кө міртегі, азот, кү кірт оксидтерінің концентрациясы кү рт артып кетті.

Кө мірқ ышқ ыл газының атмосферағ а тү суіндегі негізгі кө здері – жаң ғ ыш қ азба отындарды жағ у (кө мір, мұ най, газ), цементті ө ндіру, жолай газды жағ у, ормандарды жою, Жердің ө сімдік жамылғ ысының тозуы.

Антропогенді азот жә не кү кірт оксидтерінің кө здері – жылу электр станцияларының, химия жә не металлургия кә сіпорындарының шығ арындылары, кө мір жә не сульфидті рудниктердің орындары, автокө лік шығ арындылары жә не т.б.

Парник газдарының ғ аламдық ағ ыстарында антропогендік кө здердің алар ү лесі 3, 7 %-дан (кө мірқ ышқ ыл газы) 40 %-ғ а (кү кірт газы) дейін жетеді

Метан газының атмосферағ а тү су жылдамдығ ы кө мірқ ышқ ыл газына қ арағ анда 7 есе жоғ ары болып келеді. Оның жылуды сің іру қ абілеті 20 есе жоғ ары болып келеді. Метанның табиғ и кө здері - литосферадан лайлы вулкандардың қ оспалары, мұ най, газогидратты заттар миграциясының қ оспалары, кө міртегінің сутектік мұ зды қ оспалары.

Парниктік газдар концентрациясын шектеу мақ сатында халық аралық қ ұ жат Киото хаттамасы (1997 жыл, желтоқ сан, Жапония) қ абылданды. Оның ұ станғ ан мақ саты – 90-шы жылдармен салыстырғ анда КҚ газының мө лшерін 2015 жылғ а қ арай 5 %-ғ а тө мендету болып табылады.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.