Терінің топографиялық аймақтары.

Сабақ мазмұ ны:

-шикі теренің қ ұ рылымын оқ у.

-терінің басты топографиялық аймақ тары.

Сабақ мақ саты: малды шикі терісінің негізгі аймақ тарын оқ у жә не толық қ арастыру.

Тері жабыны организмде ең негізгі қ атар, физиологиялық функцияларды атқ арады: денені механикалық жә не химиялық зақ ымданудан қ орғ айды, зиян организмдерден, шаң -тозаң ан сақ тайды жә не тері жабыны жылу алмасуды реттеуге қ атысады.

Тері жабынында - сезім (осязание) мү шелері орналасқ ан. Ол арқ ылы тері дем алады жә не ыдырағ ан ө німдері шығ арады. Тері жабыны тері жә не тү кті жабынан тұ рады. Ол мал ұ шасынан тү сірілсе, оны тері деп атайды.

Бір ғ ана терінің ө зіндегі бө ліктерде бағ алы мех сонымен қ атар ә р тү рлі тері бө ліктеріндегі тү кті жабынның тығ ыздығ ы, биіктігі, нә зіктігі жә не же басқ а да тауарлық қ ұ рылымдары ә р тү рлі болады. М: жотасы тү кпен қ оюырақ жабылғ ан жә не тері ұ лпасы бұ л бө лікте қ арындағ ымен салыстырғ анда тығ ызырақ, ол терінің бағ алы болуына жағ дай жасайды.

Тү тік арқ асында шешілген кез келген теріні келесідей бө ліктерге ажыратады: маң дайма мойын (мойының жоғ арғ ы жағ ы), душка (мойының тө мен жағ ы, черево қ арын,)алдынғ ы бө лікке де деп аталады, ал артқ ысы- жагбас аяқ жә не қ ұ йрық.

Жотаның ө з кезенің де ү ш бө лікке бө леді: желке (загривок)-жотаның алдың ғ ы бө лігінен-жауырының артқ ы бө лігінен сегіз кө здің алдың ғ ы бө лігіне дейін жә не огуздок-жотаның артқ ы бө лігінен қ ұ йрығ ына дейін. Тұ тастай (пласт) шешілген теріде черево жотаның жан-жағ ында орналасқ ан, терінің жанын (бос) қ ұ райды, мойынында, черевода, думкада шамалы бағ аланады. Кей жағ дайда қ ұ йрық бө ліктерінен сү ретшілерге арналғ ан кист жасайды жә не ол кейде жоғ ары бағ аланады. Терінің топографиялық аймақ тары жануарлардан сыпырылғ ан терінің топографиялық аймақ тары жалпы кө рсеткіштерге: қ алың дығ ы, тері ұ лпасы қ алың дығ ы, физико-механикалық қ ұ рылымғ а бө лінеді. Сонымен қ атар терінің жеке аймақ тарының атаулары оларғ а жеке аймақ тарының атаулары оларғ а қ атысты ұ ма бө ліктеріне арнайы терминологымен пайдалануды жең ілдетеді.

Ірі қ араның малының терісін келесідей негізгі аймақ тарғ а ажыратылады. Вороток (қ атпар)- тері аймағ ы мол мойынынан сыпырылғ ан. Ол бастың аралығ ында жә не пашиннің алдың ғ ы линиясының алдың ғ ы аяғ ында орналасқ ан. Ә р тү рлі жуандық та жә не мық тылығ ы аз қ атпарлы бар, тығ ыз емес тері ұ лпасынан тұ рады.

Чепрак (тө с)- арқ а ұ шаның артқ ы бө лігінен сыпырылады. Жоғ ары бө лігі вороткамен (ә уке) жанынан жыныспен тө мең гі бө лігі- тері шеттерінен терінің бағ алы бө лігі болып саналады, жоғ ары тығ ыздығ ымен, қ алың дығ ы жә не мық тылығ ымен ажыратылады. Шошқ а терісінде бұ л аймақ круы деп аталады.

Ірі қ ара мал соятындарғ а осы аймақ ты сыпырғ анда мұ қ ият болуын ескертеді, ө йткені ол аймақ ты зақ ымдау тері шикізатының сапасын тө мендетеді.

Огузок- терінің тө мең дегі шеткі аймағ ы, чепрак немесе крупоның қ ұ рамына кіреді. Жандары (бос) жыныс терісімен шектелген. Қ ұ йрық –огузокпен шектелеген тері аймағ ы – сойылғ ан малдың қ ұ йрығ ынан сыпырылғ ан, аяқ қ а жататын тері аймағ ы малдың аяғ ынан сыпырылады. Аяқ тары жыныспен шектеледі. Аяқ ты алдың ғ ы жә не артқ ы деп ажыратылады. Жыныс бө лігіне артқ ы жаны тері аймақ тары жатады, қ орының астың ғ ы бө лігінен сыпырылғ ан. Жыныстық терідегі ортаң ғ ы бө лігі чепрак немесе крупонмен шектелген.

& & &

$$$002-0010-000$3.2.10 Дә ріс №10 Терінің салмағ ын анық тау.