Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Мамандық таңдау – өмірлік маңызды мәселе




Егер сен бала кезің нен дә рігер немесе инженер болғ ың келсе жә не осы уақ ытқ а дейін ө з таң дауың ның дұ рыстығ ына кү мә нданбасаң – сен. Анаң жә не апаң не айтса да, химия жә не биология бойынша оқ улық тарғ а қ ызығ ушылық танытасың немесе «жас физик» ү йірмесіне барасың жә не мектеп бітірген соң не істейтінің ді жақ сы білесің. Егер осылай болса, онда сен бақ ыттысың. Ө йткені соң ғ ы қ оң ырау соғ ылғ ан кезде кө птеген балаларда «кім боламын», қ айда оқ уғ а тү скім келеді жә не жалпы оқ у орынына барғ ым келе ме деген мә селелер шешілмеген. Мамандық ты таң дау мә селесінің мазалауы ө те жақ сы - бұ л сенің ә леуметтік жә не психологиялық кемелденгенің ді білдіреді. Егер сағ ан бә рібір болса, ең жаманы сол: ата-анаң қ олың нан жетелеп заң герлік институтқ а апарады (ө йткені сағ ан тарих «ұ найтын сияқ ты»), содан соң сағ ан қ ағ аздармен жұ мыс істеу жә не адамдармен қ арым-қ атынас жасау ұ намайтындығ ы анық талады. Кә сіби ө з тағ дырын ө зі шешудің қ иыншылық тары балалардың екі бө лімде пайда болады. Біріншілері осы ө мірде ә лі қ ызық ты еш нә рсе тапқ ан жоқ. Мұ ғ алімдері мұ ндай балаларда қ андай да бір пә нге деген қ ызығ ушылық тудыра алмағ ан, ал таланттары жерге кө мілген. Мұ ндай балалар жақ сы оқ и алады, бірақ ештең еге ә уестіктері жоқ, олардың ө мірі зеріккен немесе бір сарынды. Міне, сондық тан немен айналысатындығ ын анық тай алмайды, ө йткені ө мірде оларды ешнә рсе ө зіне ерекше еліктіре алмайды. Неден таң дау жасайды? Ә детте, олар оқ уда жә не белсенділіктің формалары, мамандық тар ә леміндегі бағ дары нашар балалар. Балалардың екінші категориясы оқ уда да жә не белсенділіктің басқ а формаларында да ө те белсенді. Оларғ а барлығ ы қ ызық ты, бір уақ ытта ү ш ү йірмеге, бес факультативке жә не он спорттық секцияғ а қ атысады. Олардың қ олынан бә рі келеді. Егер адам талантты болса, онда барлығ ында талантты дегендей. Қ олына не алса да, барлығ ында табысқ а жетеді. Бірақ.... ол да ө зіне не ұ найтынын, ө з ө мірін немен байланыстыратынын анық тай алмайды. Ө зің ді қ алай тануғ а болады? Психологтардің есептеуінше, мамандық ты таң дауда адамның психологиялық ерекшеліктері мен мамандық тың сә йкесінше сипаттамалары сай келуі керек. Мамандық қ ызық ты болуы тиіс. Егер сағ ан ө сімдіктер, жануарлар ұ наса, онда ө з кә сіби іс-ә рекетің де тірі табиғ ат объектілерімен кездесу сен ү шін қ ызық ты болады. Егер сен техниканы ұ натсаң – онда оғ ан деген қ ызығ ушылық инженер – конструктор немесе физик-теоретик іс-ә рекеттерінде қ олдау табады. Кез келген мамандық адамда «кә сіби маң ызды сапалар» деп аталатын сапаларды талап етеді, мысалы, корректорғ а зейінділік, суретшіге – бейнелік ойлау жә не т.б. Сондық тан, қ андай да бір мамандық ты таң дай отырып, сенде кә сіби маң ызды сапаларғ а сә йкес қ абілеттер бар ма екендігін ұ ғ ыну қ ажет. Мамандық ты таң дауда кү мә нділік жағ дайында, сенің қ абілеттерің толығ ымен 84 жү зеге асатын болса, бұ л іс-ә рекетте ү лкен жетістіктерге қ ол жеткізесің. Жү зеге асыратын мамандық типі сенің тұ лғ алық, мінездік типің мен сә йкес келуі керек. Егер сен қ арым-қ атынасқ а жоғ ары дең гейде тү се алатын болсаң, онда сағ ан кө птеген қ арым-қ атынастар орнатумен байланысты мамандық таң дау қ ажет. Егер эмоционалды тұ рақ ты емес болсаң, онда сен ұ зақ уақ ыттық зейін шоғ ырланушылығ ын талап ететін, бір сарынды іс- ә рекеттермен шұ ғ ылдана алмайсың. Сонымен, мамандық ты таң дау ү шін, ең алдымен ө зің ді тануың қ ажет. Сен ө зің е «Мен қ андаймын?», «Осы ә лемде мен кіммін?», «Немен ө мір сү ремін?» деген сұ рақ тарды жиі қ оятын шығ арсың. Ө зің ді жақ сы тануғ а жә не бұ л сұ рақ тардың бір бө лігіне жауап беруге (бұ л сұ рақ тарғ а толығ ымен ешқ ашан жауап бере алмайсың) қ арапайым жаттығ у кө мектеседі: ө зің е басқ а адамның кө зқ арасымен қ ара. Ө зің жақ сы білетін нақ ты адамның, мысалы, досың ның, партада бірге отыратын кө ршің нің, анаң ның немесе сү йікті қ ызың ның кө зқ арасымен. Ө з қ ылық тарың ды басқ а адам шынайы мотивтерін білмей қ алай тү сіндіре алса, сондай етіп тү сіндіруге тырыс. Сені басқ а адамдар қ алай кө ретінін тү сінесің, бірақ екінші жағ ынан, субъективизмнен айырыласың, ө йткені ө з кемшіліктерін кө ру адам ү шін ө те ауыр. Сенің мінезің ә лі қ алыптасуда, сондық тан ө зің е ярлык жапсыруғ а жә не артист мамандығ ынан сен ө зің ді «ұ ялшақ пын» деп есептеуің е байланысты бас тартуың а болмайды. Кү рес, ө зің мен жұ мыс жаса, ө зің ді таны. Адамның психикалық қ асиеттері (қ абілеттер, қ ызығ ушылық тар немесе мінез сипаттары) ө те майыспалы, ө згергіш сапалар екенін естен шығ арма. Музыкағ а деген қ абілеттері жоқ, бірақ онымен айналысуғ а тілектері ө те жоғ ары адамдарда, музыкалық естуді дамыта алғ андық тары жайлы жағ дайлар ө те кө п. Ең бастысы-қ ызығ ушылық; қ абілеттер іс-ә рекет барысында қ алыптасатындығ ын есте сақ та. Ең бектенуге, жұ мыс істеуге дағ дылан. Жалғ ыз қ абілеттермен алысқ а бармайсың. Екінші жағ ынан, қ ызығ ушылық – тұ рақ ты зат емес. Кө птеген балалар қ андай да бір оқ у пә нін жақ сы кө реміз деп ойлайды, бірақ шын мә нінде оларғ а мұ ғ алім ө те ұ найды. Сонымен бірге сағ ан психология немесе экономика пә ндерінің ұ найтындығ ын тү сіну қ иын, ө йткені бұ л пә ндерді мектеп қ абырғ асында оқ ытпайды.... Мамандық таң дауда қ ателік жасамас ү шін мамандық тар ә леміне деген қ атынас шең берін кең ейту керек. Ересектерге олардың кә сіби іс- ә рекеттері жайлы сұ рақ тар қ ойың дар - ә детте, адамдар ө здерінің нақ ты жұ мыстары жә не студенттік ө мірлері жайлы ү лкен тілекпен айтып береді. Сол кезде сен бұ л аймақ сағ ан қ ызық ты ма, ә лде сен ө з қ ұ жаттарың ды тапсырғ алы отырғ ан мамандық тың тек атын ғ ана білетіндігің ді саналы шеше аласың.... Сонымен, ө з қ абілеттерің ді, қ ызығ ушылық тарың ды жә не тұ лғ алық сипаттарың ды біле отырып, енді сен мамандық ты емес, жоғ ары оқ у орынын немесе факультетті таң дайсың. Сені қ ызық тыратын іс-ә рекет тү ріне қ андай мамандық тар жә не маманданулар сә йкес келетінін анық та. Бұ л тек бір жақ ты сә йкес келулер емес (мысалы, жаң а бағ дарламалар жасау ү шін, «Информатика» мамандығ ын алу қ ажет). Шешім қ абылдау 85 психологиялық емес кө птеген факторларғ а негізделуі керек: университеттің беделі жә не сайыс, достардың, ата-ананың пікірлері, оқ у ақ ысы. Қ ағ азғ а ерінбей ә рбір нұ сқ аның оң жә не теріс жақ тарын тізіп жазып шық. Алынғ ан мә ліметтерді достарың мен жә не туыстарың мен талда. Ең соң ғ ы таң дау тек ө зің де, ө йткені мамандық ты таң дай отырып, тағ дырың ды таң дайтының ды ешқ ашан естен шығ арма. Мамандық қ анағ аттанушылық ә келуі (тек оң эмоциялар) жә не сенің (қ оғ амғ а пайдалы) мү мкіндіктерің нің толық тай жү зеге асуын қ амтамасыз етуі тиіс


Данная страница нарушает авторские права?





© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.