Ызғаныш кеселі

Дү ниенің материалдық байлығ ына қ ызығ ып, жағ ымсыз қ асиеттерді бойларына сің ірмес ү шін, адамзат баласы рухани баюды міндет тұ ту керек. Адам болу ө те қ иын, надан болу-ә п-сә тте. Адамның жағ ымсыз қ асиеттері – мінез-қ ұ лық тың бір сипаты. Психолог маман ретінде студенттер арасында «қ ызғ аныш сезімнің тү рлері» туралы семинар дә ріс ө ткізгенмін. Сонда мына жайттарды тілге тиек еттім. 45 «Ақ» қ ызғ аныш, «қ ара» қ ызғ аныш деп жатады, бірақ терең іне ү ң ілсек, бұ л екеуінде де бір қ ызғ аныш. Қ ызғ аныштары мен іштарлық тары бойларын кернеген адамдар тек қ ана аяныш сезімдерді тудырады. Ө йткені ондай адамдар – ө те ә лсіз, ерік-жігерлері тө мен, сә тсіздікті кө тере алмайтын аянышты жандар. Ө не бойын қ ызғ аныш пен кө реалмаушылық жаулағ ан адам баласы ө зі толық қ анды ө мір сү ре алмайды жә не басқ ағ а ө мір сү руге кедергі тудырады. Жалпы, адам бойындағ ы жағ ымсыз қ асиеттер аз сыналмағ ан. Мұ хтар Ә уезов «Қ ызғ аныш – қ ұ рт ауру. Ол мыс қ азандай қ айнайтын азап оты» дейді. Қ ызғ аныш пен кө реалмаушылық деген қ асиеттер жанды жаулап алатын қ ұ рттар, надан жә не жауыз, қ атыгез адамдардың жү ректеріне ұ я салады. Қ ызғ аныш – бұ л ауру. Медицинада айтылатындай, қ ызғ аныш отына ө ртенгендердің ішкі секрециясы қ алыпсызданып, жү рек-қ ан тамыр жү йесі бұ зылып, жү йке жү йесі зақ ымданады. Қ ызғ аншақ тық – сыртқ а шық пай қ оймайтын ішкі былық. Қ ызғ аншақ тық пен іштарлық тың ү ш белгісі бар: Егер адам қ асында болмаса, ол туралы ызалы сө здер айтып, жағ ымсыз ойларын білдіреді; Ол сол адамды кө ргенде жағ ымпазданып, екіжү зділеніп, кө лгірсиді; Ол адамның бақ ытсыздығ ына қ уанады. Мұ ндай қ асиеттер – саяз ақ ылдың белгілері. Ө зін ә рқ ашан басқ амен салыстыра беретін, басқ а біреудің сә ттілігін ө зінің қ ұ лдырауы деп есептейтін адам – жағ ымсыз қ асиет иесі. Біреудің жетістіктері мен жолы болғ ыштығ ы оның бойында қ орқ ыныш тудырады, адам санасының ең тө менгі пернелеріне ә сер етіп, соғ ан орай рефлексті қ орғ аныш кү штері пайда болады, соны жең у ү шін ә ртү рлі ә дістер мен тә сілдер қ олданады. Басқ аларғ а жоғ ары талап қ оюдың артында адамгершілік пен психологиялық зиян шегушілігі, ішкі жан дү ниесінің бостығ ы жатады. Адамның жанын жегідей жеген қ ызғ аныш адамғ а азап шектіреді, ә ртү рлі аурулардың тууына ық пал етеді. «Осы жағ ымсыз қ асиеттер неден пайда болады?» деген сұ рақ туады. Бұ л балалық шақ тан ата-анасының немесе басқ а ересектердің баланы бағ алауы мен салыстыру нә тижесінде шығ ады. Мысалы, «Сен Марат, Айгү л, Жанарлар сияқ ты болсаң...», т.б. салыстырулар мен сын-ескертпелерді естіп ө скен балада қ ызғ аныш сезімі пайда болады, яғ ни қ ай жерде бағ алау, салыстыру, талаптар болса, сол жерде қ ызғ аныш туады. Қ ызғ аншақ адамдар – жағ ымсыз энергияның иелері. Жан-жақ тарына агрессияның ұ шқ ындарын атып, жамандық ойлап, қ ызғ аныш тудырғ ан объектілердің жағ ымды жақ тарынан гө рі жағ ымсыз жақ тарын тезірек байқ ап, оларды «тізе бү ктіру» мақ сатында ә ртү рлі агрессияның тү рлерін қ олданады. Осындай адамның жеке басына, қ оршағ ан ортасына кері ә серін тигізетін жағ ымсыз қ асиеттерден қ ұ тылудың жолдары: сарыуайымғ а салынбай, ө зің нің сү йікті ісің мен айналысу (шахмат ойнау, суда жү зу, табиғ атқ а шығ у, спортпен шұ ғ ылдану, т.б.); қ оршағ ан ортағ а, табиғ атқ а сү йіспеншілікпен қ арау; жан- жү йең ді, ойың ды рухани байытатын кө ркем шығ армалар оқ у; адамдардың 46 позитивті тұ старын байқ ауғ а тырысу; ә рбір кү нге шү кіршілік етіп, бә ріне кө ң ілі толып, алғ ыс айта білгені жө н.