Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Дәріс №14






Тақ ырыбы: Бактериялық сілтіден айырудың шарттары, жағ дайлары жә не

қ олданылуы

Жоспары:

1.Сілтіден айыруғ а арналғ ан минералдар

2.Сулфид минералдары сілтіден айыруғ а қ атысатын микроорганизмдер

 

Дә ріс мақ саты: Бактериялық сілтіден айырудың шарттары, жағ дайлары жә не

қ олданылуын қ арастыру.

 

1.Кендерді шығ аруда, байытуда жә не ө ң деуде, металдарды бө ліп алу мен концентрациялауда, таусылып бара жатқ ан кен орындарынан мұ найдың қ алдық порцияларын экстракциялауда биогеотехнологияны пайдалану биогеотехнология саласына жатады.

Биогеотехнологияның бағ ыттарының бірі - жұ таң кендерден жә не ө ндірістік қ алдық тардан металдар алу. Мұ ндай жағ дайларда металдарды алып шығ арудың дә стү рлі тә сілдері жарамсыз жә не кендердің кешенді ә рі ұ тымды пайдаланылуын жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ауды қ амтамасыз етпейді.

Металдарды кендерден, концентраттардан, тау жыныстарынан алып шығ у биотехнологиясының негізінде микроорганизмдер немесе олардың метаболиттері іске асыратын химиялық ү дерістер: сулфит минералдарды, кү кіртті, Ғ е2+ тотық тандыру, силикаттардың ыдырауы жатыр. Кө птеген жағ дайларда микроорганизмдердің жасушаларын иммобилизацияланғ ан кү йде - кеннің, тау жынысының немесе минералдардың бө лшектерінің бетіндегі биоқ абық тү рінде пайдаланады.

Бактериялық сілтіден айыру - бү л металдарды еріту немесе оларды ә лде тау жыныстарында, ә лде байыту фабрикаларында алынатын минералды концентраттар тү рінде тұ рғ ан минералдардан экстракциялау ү дерісі. Кө птеген жағ дайларда металдардың негізгі кө зі болып осыларда металдар негізінен алғ анда сулфид минералдар тү рінде болатын кенді денелер табылады.

Осы металдарды сулфид минералдардан экстракциялау сулы ортада сулфидтердің осыдан бү л металдар оң ай шығ арылуы мү мкін еритін сулфаттарғ а дейін тотығ уы есебінен жү зеге асырылады.

Микробиологтар да, геологтар да микроорганизмдердің литосферадағ ы химиялық элементтердің концентрациялануында жә не бө лінуінде маң ызды рө л ойнайтынын баяғ ыда ұ ғ ынғ ан. Бұ л, ә сіресе, кү рделі биологиялық реакциялардың елеулі қ ұ рамдас бө ліктері болып табыла отырып, кө птеген микроорганизмдерде метаболизмді ұ стап тұ ру ү шін қ ажетті кө птеген металдар ү шін ә діл. Бұ л химиялық элементтер жасуша ішіндегі биохимиялық реакцияларғ а тікелей қ осылып кетеді, осығ ан орай микроорганизмдер оларды жинақ тай немесе концентрацияланғ ан тү рінде бө ліп шығ ара алады. Онымен қ оса, микроорганизмдер немесе олар бө ліп шығ аратын органикалық қ осылыстар инициациялайтын, жасушадан тыс химиялық белсенділік олардың одан ә рі ө суі ү шін қ орек немесе қ уат кө зі болып қ ызмет ететін жанама ө німдердің тү зілуіне алып келуі мү мкін. Темір мен кү кірт, микроорганизмдердің ө суі ү шін маң ызды қ уат кө зі бола отырып, осыларды ә ртү рлі микроорганизмдер тотық тандыруы да, қ алпына келтіруі де мү мкін химиялық элементтердің типтік мысалы болып келеді.

Тө менде бактериялық сілтіден айыру жө ніндегі зерттеу тақ ырыптары болып та қ ойғ ан, металдардың табиғ и кө зі болып табылатын ең маң ызды минералдар тізіп кө рсетілген:

 

Темір Ғ е Пирит жә не марказит тү ріндегі Ғ е8, пирротит тү ріндегі Ғ е8. Кү кірт пен темір

кө зі ретінде шығ арылады, онымен қ оса, сулфидті кенді денелердің

кө пшілігінде кездеседі

 

Мыс Си СиҒ еS2 (халкопирит), Си2 S (халкоцит), СиҒ еS (борнит), СиS (ковеллит) –

мыстың негізгі кө здері (бү кіл элемде таралғ ан), кө бінесе басқ а

металдардың сулфидтік минералдарымен бірге.

 

Мырыш Zn ZnS (сфалерит) - кей кездері қ оргасын сулфидімен бірлесе отырып,

мырыштың негізгі кө зі. Мырыш сулфидінің кендері сондай-ақ кадмийдің

маң ызды кө зі болып табылады. Бү кіл ә лемде кен орындары бар.

 

Никел Ni NjS (милерит), Ғ еNіS (пентландит) - кей кездері мыстың сулфидті

минералдарымен бірлесе отырып, никелдің негізгі кө здері болып табылады.

 

Кобалт Со СиСо2 S4 (карролит) - мыстың сулфидті минералдарымен бірлесе шығ арады

 

Молибден МоS2(молибденит) - мыстың сулфидті минералдарымен бірлесе, молибденнің

Мо негізгі кө зі

 

Қ орғ асын Рb Рbs (галенит) - кө бінесе мырыш сулфидімен бірлесе, қ орғ асынның негізгі

кө зі, сондай-ақ кү містің маң ызды кө зі. Бү кіл ә лемде кен орындары бар.

 

Кү міс Аg Аgs (аргентит) - қ ұ рамында кү міс бар негізгі минерал, ә рқ ашан басқ а

металдардың сулфидті минералдарымен бірлесе кездеседі

 

Мышьяк Аs АsҒ еS (арсенопирит) - мышьяктың кө зі, кө бінесе кө птеген сулфидті кенді

денелерде ілеспелі минерал ретінде кездеседі

 

Сулфидті минералдарды бактериялық сілтіден айыру ортасы қ ышқ ыл болуғ а тиіс, бұ л ретте ең жарамды еріткіш болып кү кірт қ ышқ ылы табылады. Бұ л ү деріс қ атты тотық тандырғ ыш - темір (III) иондарының ә ртү рлі мө лшерлерінің қ атысуының арқ асында ұ сталып отырады. Сондай-ақ бактериялар тудырғ ан барлық реакцияларда микробтық синтездеудің биохимиялық ө німдері болып тұ рады. Бұ л қ осылыстардың ә лде сулфидті минералдарды тотық тандыру кинетикасына тікелей ә сер етуі, ә лде автотрофты микроорганизмдердің ө суі ү шін қ оршағ ан ортаның тиісті жағ дайларын ұ стап тұ ратын гетеротрофты микроорганизмдер ү шін қ оректік заттардың кө зі болып қ ызмет етуі мү мкін. Осылайша, бактериялық сілтіден айыру ү дерісі бактериялық тотық тандырудың жә не тиісінше қ алпына келтірілген кү кірт қ осылыстарының жә не темір (II) иондарының нә тижесінде жү ретін, кү кірт қ ышқ ылының жә не темір (III) иондарының тү зілуіне байланысты болып келеді.

Кү кіртті жә не (немесе) темір (II) иондарын тотық тандыруғ а қ абілеттілігімен сипатталатын мезофилді, орташа жә не тым термофилді микроорганизмдердің кө птеген саны белгілі. Осы микроорганизмдердің кө пшілігі химиялық тотық тандырудың қ арапайым жү йелерімен салыстырғ анда, сулфидті минералдардың тотығ у жылдамдығ ын арттыруғ а қ абілетті. Осының барлығ ы осындай микроорганизмдерді темірлі кендерді жә не сулфидті минералды концентраттарды ө ң деудің жаң а қ арапайым жә не ү немді гидометаллургиялық ү дерістер ү шін ық тимал пайдаланылуын сан кө птеген зерттеулерді ынталандырып отыр.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.