КҮНТІЗБЕЛІК - ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР

Практикалық сабақ тардың тақ ырыптары мен сұ рақ тары жә не оларғ а дайындық қ а арналғ ан ә дістемелік нұ сқ аулар

Философия пә нінен практикалық сабақ тардың мақ саты – лекция сабақ тарында алынғ ан білімді бекіту, философияның тү йінді мә селелері мен тарихи дамуының негізгі кезең дерінің ерекшеліктерін творчестволық игеру, студентердің ойлау жә не ө з ойын ауызша жеткізе білу қ абілетін дамыту.

Философия пә нінен практикалық -семинар сабақ тары студент жұ мысының ең басты кө рсеткіштерінің бірі болып саналады, сондық тан студенттен мұ қ ият дайындық, ыждағ аттылық жә не ү лкен жауапкершілік талап етіледі. Практикалық сабақ тардың тақ ырыптары мен сұ рақ тары, дайындық қ а қ ажетті оқ улық тар мен тү пнұ сқ алар тізіміфилософияның ОӘ К-не кіретін силлабустан табуғ а болады.

Студент ә рбір сұ рақ мазмұ нын толық, жан-жақ ты ашуғ а, терең ұ ғ ынуғ а ұ мтылуы тиіс. Бұ л мақ сатқ а жету ү шін оқ улық тар мен Интернет материалдарын қ олданумен шектелмей, ә лемдік философиаларының ой ө кілдерінің ең бектерімен танысып, талдай білу қ ажет.

Студент талқ ыланып отырғ ан сұ рақ тың мазмұ нын ауызша жә не ө зі дайындағ ан қ ысқ ашаконспектілерге сү йеніп баяндай алады. Қ ысқ аша конспектілер тақ ырыпты есте сақ тауғ а жә не жақ сы ұ ғ ынуғ а кө мектеседі. Сұ рақ мазмұ нын оқ улық тан оқ ып беру жауап болып саналмайды.

Семинар сұ рағ ын баяндауда методикалық -техникалық, ІТ қ ұ ралдары, схемалар мен слайдтарды қ олдану тақ ырыпты терең ірек ұ ғ ынуғ а кө мектеседі жә не жоғ ары балл (тақ ырыптың презентациясы) алуғ а ық пал етеді.

Сабақ айтуғ а дайындық барысында ө з ойын логикалық тү рде, мазмұ нды, анық, айқ ын жеткізуге, шешен сө йлеп ү йренуге басты назар аударғ ан жө н.

Практикалық сабақ тардың барлығ ына ортақ форма – студентердің практикалық сабақ тақ ырыбының сұ рақ тарын талқ ылау процесіне тү гел қ атысуы, сабақ тың еркін пікір алысу тү рінде ө туі.

1 сабақ. Философияның мә ні жә не мақ саты

1. Кө зқ арас жә не оның қ ұ рылымы

2. Философиялық кө зқ арастың ерекшеліктері

3. Философианың мә дениет жү йесіндегі орны

Ә дебиет:

1. Ғ абитов Т.Х. жә не басқ алары. Философия. Алматы, 2004.

2. Қ асабек А. Тарихи-философиялық таным. Алматы, 2002.

3. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

Сабақ тың мақ саты: философия ғ ылымының зерттеу обьектісін анық тау, кө зқ арастың ерекше тү рі болып табылатын философиялық кө зқ арастың ерекшеліктерін тү сіну, философияның мә дениет жү йесіндегі орнын жә не адам мен қ оғ ам ө міріндегі рө лін кө рсету.

Философия пә ні бойынша оқ у бағ дарламасының жалпы қ ұ рылымына кіріспе болып табылатын бұ л кү рделі тақ ырыпты зерттеу барысында келесі аспектілерге назар аудару қ ажет:

Философия – адамзат білімінің ең ежелгі жә не қ ызық ты салаларының бірі. Философия – даналық қ а қ ұ штарлық жә не дү ниені ерекше интеллектуальдық мең геруге талпыныс. Кө зқ арастың ә леуметтік-тарихи феномен жә не ә лем мен ондағ ы адамның алатын орнына деген негізгі кө қ арастарды қ орыту ретіндегі мә ні. Дү ниеге кө зқ арастардың негізгі типтері: мифологиялық, діни, ө мірлік-тә жірибелік жә не философиялық.

Философиялық кө зқ арастың іргетасы - ә лем жә не адамды ақ ыл мен білім тұ рғ ысынан тү сіну.

Философия – адамзаттың жалпы мә дениетінің ажырамас бө лігі жә не қ оғ амның рухани ө мірінің маң ызды компоненті. Философияның рухани квинтэссенция ретіндегі “мә ң гілік” мә селелері.

2 сабақ. Қ азақ дү ниетанымның негізгі ұ ғ ымдары.

1. Қ азақ дү ниетанымы қ алыптасуының алғ ышарттары.

2. қ азақ дү ниетанымының негізгі категориялары: Адам, Дү ние, Ө мір, Араласу, Кісілік.

Ә дебиет:

1. Есім Ғ. Сана болмысы. 1-9 кітаптар. Алматы, 1991-2005.

2. Нурланова К.Ш. Человек и мир. Казахская национальная идея. Алматы, 1994.

3. Нұ рышева Г.Ж. Адам ө мірінің философиялық мә ні. Алматы, 2001.

4. Сегизбаева О.А. История казахской философии. Алматы, 2001.

Сабақ тың мақ саты: қ азақ дү ниетанымының қ алыптасу ерекшеліктерін жә не негізгі категорияларын талдау.

Тақ ырыпты дайындау барысында келесі мә селелерді қ арастыру қ ажет:

Қ азақ дү ниетанымы қ алыптасуы негізгі – кө шпенді ө мір салты. Кө шпелілікті отырық шы ө ркениет ө міріндегі абсурд қ ұ былыс деп европоцентристік тұ рғ ыдан тү сіндіруге сын. Кө шпенді ө мір салтының ерекшеліктері. Табиғ атпен ү йлесімділік, мә ң гі қ озғ алыс қ алпында болу – дамудың негізі. Кө шпенділер шаруашылығ ының практикалық сипаты. Кө шпенді ө мір салтының қ азақ халқ ының адамгершілігі мен асқ ақ рухани мә дениетінің қ алыптасуына ық палы.

Адам – қ азақ тү сінігінде табиғ атты жә не ө зін ө згертуші обьект.

Дү ние, Ө мір – адам болмысының жоғ арғ ы қ ұ ндылығ ы, басқ а қ ұ ндылық тардың негізгі жә не жалғ ыз мү мкіндігі.

Араласу қ азақ халқ ы ө мірінің мә ні жә не барлық адамзат ө кілдерімен бірлесе болмыс кешу тә сілі. Араласудың дең гейлері: қ арым-қ атынас, келіп-кету, сіз-біздесу, араласу, іштесу.

Кісілік – адам жетілгендігінің жоғ ары дең гейі.

3 сабақ. Ежелгі Ү нді жә не Ежелгі Қ ытай философиясы

1. Ежелгі Ү нді философиясының пайда болуы жә не даму кезең дері.

2. Буддизм – адамгершіліктік-этикалық ілім.

3. Кө не Қ ытай филосоиясының сипаттық ерекшеліктері.

4. Конфуцийшілдік жә не даосизм – Ежелгі Қ ытай философиясының негізгі ағ ымдары.

Ә дебиет:

1 Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

2 Алтаев Ж., Ғ абитов Т. Философия жә не мә дениеттану. Алматы. 2001.

Сабақ тың мақ саты: Ежелгі Ү нді жә не Қ ытай философиясының

негізгі бағ ыт-мектерін, ұ ғ ымдарын игеру жә не белгілі ойшылдарының ілімдерімен танысу.

Тақ ырыпты зерттеудің тү йінді мә селелері:

Ежелгі Ү нді қ оғ амының рухани мә дениеті мен философиялық ойының дамуындағ ы Ведалардың рө лі. Ведалардың бө лімдері: Самхиттер, Брахмандар, Араньяктар жә не Упанишадалар. Упанишадалардың философиялық мазмұ ны. Ежелгі Ү ндінің ортодоксалды жә не ортодоксалды емес мектептері.

Азап – буддизмнің негізгі категориясы. Нирвана – балмыстың мә ң гі ө згергіштігі туралы ақ иқ атты игеру жә не дұ рыс ө мір сү рудің прициптерін бұ лжымай ұ станудың кө мегімен азаптан қ ұ тылу. Жалпы Ү нді философиясы мен буддизмнің дү ниежү зілік маң ызы.

Қ ытай философиясы: прагматикалық сипаты жә не ө мірдің практикалық жағ ына бағ ытталғ андығ ы. Ежелгі Қ ытай философиясының ескерткіштері. “Ө згерістер Кітабы ”. Қ ытай философиялық негізгі тү сініктері: дао, ци, жэнь, ли, у-вэй. Лао-цзы – даосизмнің негізін салушы. Даосизм философиясының ерекшеліктері.

Конфуций – Конфуций мектебінің негізін қ алаушы. Ақ сү йектерді қ ұ рметтеу, қ оғ амда қ атал субординацияны талап ету – кейіннен Қ ытайдың ресми идеалогиясы болып жарияланғ ан конфуциандық тың негізгі ережелері.

4 сабақ. Антика философиясы

1. Милет мектебі мен Пифагор философясындағ ыАлғ ашқ ы бастау проблемасы. Демокрит пен Левкипптің атомисткасы.

2. Софистер мен Сократ философиясындағ ы адам проблемасы.

3. Платон жә не Аристотель философиясы.

4. Эллинизм философиясы.

Ә дебиет:

1. Нысанбаев Ә., Ә бжанов Т. Қ ысқ аша философия тарихы. Алматы, 1999.

2. Интернет: www.phlosophy.ru

Сабақ тың мақ саты: Философия ғ ылымының бастауы болып табылатын кө неГреция философиясының жалпы мазмұ нын ашу, негізгі ө кілдерінің кө қ арастарын игеру.

Тақ ырыпты зерттеу барысында келесі аспектілерге назар аудару қ ажет:

Милет мектебі – антика философиясының пайда болу ошағ ы. Бардың Алғ ашқ ы бастауының іздеу. Фалес, Анаксимандр, Анаксимен ілімдері, олардың ортақ сипаттары. Пифагор, оның сан жә не ө лшемдік туралы ілімі. Демокриттің болмыс пен бейболмысты бө луі: ә лемде барлығ ы атомдардан жә не олардың қ озғ алысынан тұ рады.

Софистер даналық ты ғ ана емес, адамгершілікпен шектелмей, іскерліктен, мемлекеттік жә не қ оғ амдық жұ мыстарды атқ ару білуден тұ ратын асыл қ асиетке ү йретуші ұ стаздар. Софистердің риторикасы. Протагор “Адам дегеніміз барлық заттардың: тіршілік етіп отырғ андық тан тіршілік етіп отырғ ан жә не тіршілік етпей отырғ андық тан тіршілік етпей отырғ ан барлық заттардың ө лшемі”. Сократтың этикалық философиясы, адамгершіліктік ұ ғ ымдарды анық тау. Сократ: “асыл қ асиет дегеніміз – білім, ө мірдің мә ні мә селесі, Сократтың ө лімі мә нді ө мір ретінде ” Платон мен Аристотель флософиясы – грек философиясының ең биік дамуы. Платонның “Идеялар” теориясы: ә р тү сінікке болмыс сә йкес. Платонның жан туралы ілімі: жан ө зінің денелік табиғ атынан бұ рын тіршілік етеді. Жетілген жә не ә ділетті, яғ ни идеалды мемлекет туралы ілім. Аристотель: категориялар туралы; материя мен форма туралы; болмысты зерттеу қ ұ ралы ретінде логика туралы; адам жаны туралы; мемлекет туралы ілім.

Грек демократиясының б.д.д. IV ғ соң ындағ ы дағ дарысы. Эллинистік философиясының жә не оның негізгі ағ ымдары стоицизм мен эпикуризмнің пайда болуы. Стоицизим идеалдары – сабырлылық жә не тыныштық. Эпикур: рухани тұ рақ тылық тың гедонистік этикасы.

5 сабақ. Орта ғ асыр философиясы

1. Орта ғ асыр философиясы дамуының кезең дері. Аврелий Августин жә не Фома Аквинский ілімдері.

2. Реализм жә не номинализм: универсалийлер проблемасы.

3. Ә л Кинди, ә л Фараби, ибн Сина, ибн Рушд перипатетизмі.

4. Ә л Ғ азали жә не араб тілді философиясының теологиялық дамуы.

Ә дебиет:

1. Есім Ғ. Фалсафа тарихы. Алматы, 2000.

2. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

3. Алтаев Ж., Ғ абитов Т. Философия жә не мә дениеттану. Алматы, 2001.

Сабақ тың мақ саты: Орта ғ асырлардағ ы Батыс жә не Шығ ыс философиясының ерекшелітерін, зерттеу мә селелерін талқ ылау.

Семинар сұ рақ тарына дайындалу кезінде келесі аспектілерге назар аудару керек:

Орта ғ асырлық христиандық философия: Інжілдің діни-философиялық идеялары жә не антика философтардың ілімдері ортағ асыр христиан философиясының негізі ретінде. Оның дамуының негізгі кезең дері: алғ аш патристика жә не классикалық патристика, схоластика.

Августин Аврелий ілімі: Қ ұ дай туралы, екінші реалдылық ретіндегі дү ние туралы жә не тағ дыр туралы.

Фома Аквинский: Қ ұ дай болмысының бес дә лелі. Философияны діни ілім ретінде тү сіну. Томизм – католизмнің теориалық қ ұ ралы. Реализм мен номинализм: универсалий табиғ аты туралы пікірталас. У.Оккам: кез-келген танымның обьектісі болып тек жеке табылады.

Ортағ асырлық мұ сылман философиясы. Философия тарихын зерттеудегі европоцентристіктерді жең у. Мұ сылман елдеріндегі мә дениет пен дін.

Ә л Кинди жә не арабтілді философияның бастауы. Ибн Синаның таным теориясы. Ибн Рушд: дін, теология жә не философия; ақ ылдың діннен басымдылығ ы. Латын аввероизмі.

Ә л Ғ азали: мұ сылмандық теология. Ақ иқ атты іздеу, Аристотелизмді сынау, теология мен суфизмді татуластыру. Араб тілді философиясының маң ызы, оның Европа философиясына дамуғ а ә сер етті.

6 сабақ. Қ айта Ө ркендеу философиясы

1. Антропоцентризм жә не гуманизм – Ренессанс философиясының негізгі белгілері. Адам мә селесінің Қ айта Ө ркендеу ө нерінде бейнеленуі.

2. Ортағ асырлық ойлаудан Ренессансқ а ө ту: Э. Роттердамский, М. Монтень, Н. Кузанский.

3. Қ айта Ө ркендеу дә уіріндегі ғ ылым: Н.Коперник, Д.Бруно, Г.Галилей.

4. Ренессанс дә уіріндегі ә леуметтік-саяси философия: Н.Макиавелли, Т.Мор, Т.Кампанелла.

Ә дебиет:

1. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

2. Алтаев Ж., Ғ абитов Т. Философия жә не мә дениеттану. Алматы, 2001.

Сабақ тың мақ саты: Ренессанс философиясының маң ызын тү сіну, негізгі философиялық, ғ ылыми жә не ә леуметтік идеаларын талдау.

Тақ ырыпты игеру барысында мына мә селелерге назар аудару қ ажет:

Қ айта Ө ркендеу философиясының еркшеліктері мен айырмашылық тарын Ренессанс философиясын Орта ғ асыр философиясымен салыстыра отырып талдау. Ренессанс жә не адамның асқ ақ татылуы. Адам - ө зін-ө зі жасаушы жә не ә лемді игеруші. Адам мә селесі поэзияда жә не бейнелеу ө нерінде: Данте Алигьери, Франческо Петрарка, Леонардо да Винчи, Рафаль Санти.

Э. Роттердамскийдің “Ақ ымақ тық ты мадақ тау”, М.Монтеньннің “Тә жірибелер” ең бектеріндегі адам еркіндігі идеясы.

Қ айта Ө ркендеу дә уіріндегі ғ ылым жә не оның жаң а ойлауды қ алыптастырудағ ы рө лі.

7 сабақ. Жаң а Дә уір философиясы

1. Ф. Бэконның эмпиризмі жә не Р.декарттың рационализмі – Жаң а Дә уір философиясының ағ ымдары.

2. Д.Локк, Д.Беркли жә не Д.Юмнің гносеологиясы.

3. Р.Декарт, Б. Спиноза, Г.Лейбництің онтологиясы.

4. XVIII ғ асырдағ ы француз материализміндегі табиғ ат, қ оғ ам жә не адам туралы Ағ артушылық идеялары.

Ә дебиет:

1. Батыс философиясының антологиясы. Алматы, 2002.

2. Қ асабек А. Тарихи-философиялық таным. Алматы, 2002.

Сабақ тың мақ саты: Жаң а дә уір философиясындағ ы эмпиризм, рационализм жә не ә леуметтік-саяси бағ ыттарының негізгі ө кілдерінің философиялық ойларын сараптау.

Талқ ыланатын мә селелердің негізгілері:

Философияда дү ние туралы ғ ылыми тү сініктің дамуы. Ф.Бэкон – танымның қ азігі заманғ ы индуктивтік методының жә не ғ ылыми қ ызметті логикалық жү йелеудің негізін салушы. Ф.Бэкон эксперименттің таным барысындағ ы басымдылығ ы туралы. “Білім - кү ш”, “Идолдар” сыны. Р.Декарт рационализмі “Ойлаймын, демек тіршілік етемін”. “Универсалды математика” біртұ тас ғ ылыми ә діс ретінде. Субстанциялар дуализмі.

Д.Локк: туа біткен білімдерді терістеу, эмпиризмнің дамуы, бірінші жә не екінші сапалар теориясы, табиғ и қ ұ қ ық принциптері. Д.Беркли: субьект қ абылдауларының салыстырмалылығ ы. Д.Юмнің агностицизмі: себептіліктің обьективтік сипатын танып білудің мү мкін еместігі.

Б.Спиноза: субстанция тралы ілім. Қ ұ дай субстанция, табиғ аттың алғ ашқ ы негізі ретінде. Субстанцияның сипаттық белгілері. Спинозаның пантаизмі. Г.Лейбниц: ә р тү рлі субстанциялардың шексіз кө птігі – монадалар туралы ілім. Монадалардың негізгі топтарының иерархиясы.

Ағ артушылық дә уірі: ақ ыл мен сенімнің қ арсы тұ рыуы. Француз философтарының “Ғ ылымдар. ө нер жә не кә сіптер энциклопедиясын” қ ұ растыруы – ақ ыл, ғ ылым жә не білімді шексіз асқ ақ тау. Француз ойшылдарының атеизмі, материализмі жә не антропологизмі. П.Гольбах: ә лемнің алғ аш негізі – материалдық бө лшектердің ә р тү рлі формалары. Ж.ЛаметриҒ ө мір, адам жә не сана – табиғ аттың эволюциялық дамуының нә тижесі. Вольтер шығ армашылығ ындағ ы еркіндік идеялары. Ж.Ж.Руссо философиясы.

8 сабақ. Неміс классикалық философиясы

1. И.Кант философиясындағ ы гносеология жә не этика.

2. И.Фихте философиясындағ ы субьектінің белсенділігі проблемасы.

Шелингтің натурфилософиясы.

3. Г.Гегельдің идеалистік жү йесі жә не диалектикалық методы.

4. Л.Фейербахтың антропологиялық материализмі жә не гуманизмі.

5. К.Маркс пен Ф.Энгельстің материалистік ілімі.

Ә дебиет:

1. Қ асабек А. Тарихи-философиялық таным. Алматы, 2002.

2. Нысанбаев Ә., Ә бжанов Т. Қ ысқ аша философия тарихы. Алматы, 1999.

Сабақ тың мақ саты: Неміс классикалық философиясының кө рнекті ө кілдерінің дү ниежү зілік маң ызы бар ілімдерін талқ ылау.

Берілген тақ ырып игеруге кү рделі жә не маң ызды болып саналады, сондық тан дайындық процесінде ерекше салмақ тылық ты талап етеді. Келесі мә селелерге назараудару қ ажет:

И.Кант – неміс классикалық философиясының негізін салушы. Кант гносеологиясы: априори (тә жірибеге дейін) білім тү сінігі – тә жірибені ақ ыл мен трансценденталды категориялар кө мегімен тү сіну. Таныпбілімбейтін дү ние “ө зіндік зат” ретінде. Канттің антимониялар туралы ілімі. Кантттің категориялық императиві – ақ ылды практикалық қ олдану. Кант адамның парызы мен абыройы туралы. Кант этикасы жә не қ азіргі заман.

Гегельдің XIX-XXғ.ғ. философиясына ық палы. Абсолютттік идея, Логос-тұ тас, барлық бардың негізі ретінде. Рух – абсолюттік идеаның жү зеге асуы ретінде. Триада формасында даму. Гегельдің диалектикалық ә дісі. “Бақ ытсыз сана” туралы тү сінік.

Л.Фейербахтың антропологиялық материлизмі: адам – табиғ и тіршілік етуші. Л.Фейербахтың сенсуализмін танып теориясындағ ы антропологизм ретінде тү сіну. Адам – махаббат обьектісі. Фейербахтың гуманизмі: адамды жаттанудың ә р тү рлі формаларынан азат ету.

К.Маркс: жаттанғ ан ең бектің мә нін ашу. Жаттану жә не жеке меншік. ә леуметтік проблематика – марксизмнің ядросы. Материалдық базис – қ оғ амдық ө мірдің бү кіл жү есінің басты звеносы. Маркс ілімі жә не ә лемдік философиясының ә рі қ арай дамуы. Ф.Энгельс табиғ и ғ ылымдардың философиялық негіздемесі туралы.

9 сабақ. XIX-XX ғ асырдағ ы батыс философиясының негізгі бағ ыттары

1. С.Кьеркегер, А.Шопенгауэр, Ф.Ницше шығ армашылығ ындағ ы пессимизм мен иррационализмнің философиялық негіздемесі.

2. Позитивизм мен неопозитивизмнің философиялық проблемалары.

3. Экзистенциализм, оның негізгі бағ ыттары жә не ерекшеліктері.

4. Герменевтиканың негізгі мә селелері.

Ә дебиет:

1. Алтаев Ж., Ғ абитов Т. Философия жә не мә дениеттану. Алматы, 2001

2. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004

3. Нұ рышева Г.Ж. Адам ө мірінің философиялық мә ні. Алматы, 2001.

Сабақ тың мақ саты: XIX ғ асырдағ ы Батыс философиясының сипаттық мазмұ нын, негізгі мә селелерін сараптау.

Тақ ырыптың ең маң ызды аспектілері:

А.Шопенгауэр – XIX-ғ. Философиясының басты бағ ыттарының бірі – “ө мір философиясының ” негізін салушы. “Ө мір философиясының ” рационализмді сынауғ а бағ ытталғ андығ ы. Дү ниенің мә нін ақ ылсыз ерік, соқ ыр кү ш ретінде тү сіну: адам ө міріндегі болып жатқ анның барлығ ы тарих пен табиғ ат заң дары еріктің обьективтенуінің сатылары болып саналады, бейсаналық қ а бағ ынады. Шопенгауэрдің пессимизмі: ө мірдің бә рі – азап.

Ф.Ницше – Шопенгауэрдің “ө мір философиясын” жалғ астырушы жә не ө згертуші. Христиан қ ұ ндылық тарын қ айта бағ алау. Ницшенің Аса туғ ан адам туралы ілімі. Адамның бақ ыты – оның ө су жә не ө зін анық тау процесіне ұ мтылысында.

Къеркегордың экзистенциализмі мен “ө мір философиясының ” ортақ сипаттары. Трагикалық жә не экзистенциалдық таң дау мә селесі оның философиясының орталық проблемасы ретінде.

Позитивизм: тә жірибеге сү йенетін нә рсе ғ ана ақ иқ ат. О.Конт: философияның міндеті – обьективті ө мір сү ретін материалдық ә лем туралы нақ ты ғ ылымдардың мә ліметтерін жалпылау жә не жү йелеу. Махизм: ә лем “тү йсіктер комплекстері” тү рінде. Неопозотивизм. К.Поппер, И.Лакатос, Т.Кун: ғ ылыми теориялардың шын екендігін анық тау ә дістерін жасау.

XX ғ экзистенциализмі Европадағ ы терең ә леуметтік дағ дарыстардың бейнесі ретінде. Философиялық талдау обьектісі – адамның ө мір сү руі мә селесі, абсурдті қ оғ амнан жаттанғ ан адамның сезімдері мен уайымы. Экзистенциализмнің категориалдық аппараты: жалғ ыздық, азап шегу, кү йзелу, тасталғ андық, ү рей. Неміс экзистенциализмі. М.Хайдеггер: экзистенция - ө зіндік сана негізі, адам болмысының орталығ ы. К.Ясперс: адам болмысының жә не оның ө мірінің мә нінің “шекаралық жағ дайларда” ашылуы. Француз экзистациализмі. Ж.П.Сартр: экзистенциализм гуманизм ретінде. Адам тек “проект” қ ана, ол ө зін ө зі қ алыптастыруы тиіс. А.Камю: адамғ а абсурд дү ние қ арсы тұ рады. Итальяндық экзистенциализм. Н.Аббаньяно: экзистенциализмнің позитивті сипаты.

Герменевтика – тү сіну философиясы. Мә тінді талқ ылау мә селесі. В.Дильтейдің гременевтика рух туралы ғ ылым ә дістемесі деп тү сінуі. Г.Гадамер тү сіну механизмдері (тіл, қ имылдар, ө зара ү нсіздік сақ тау) туралы. Тү сіну – диалог процесінде ө мірді “ұ стап алу”. Мә тін философиялық рефлексия феномені ретінде.

10-11 сабақ тар. Қ азақ философиясы

1. Қ азақ философиясының бастаулары: ә л Фараби, Ж.Баласағ ұ н, Қ.А.Иасауи философиясы.

2. Ш.Уә лихановтың философиялық жә не қ оғ амдық саяси кө зқ арастары.

3. Ағ артушылық философиясы жә не Ы.Алтынсарин шығ армашылығ ының гуманистік мә ні.

4. Абай Қ ұ нанбаевтың философиялық ойлары.

5. Ш.Қ ұ дайбердиевтің діни-философиялық кө зқ арастарының ерекшеліктері.

6. XX-ғ асырдың басындағ ы қ азақ интеллигенциясының философиялық кө зқ арастары.

Ә дебиет:

1. Есім Ғ. Сана болмысы. 1-9 кітаптар. Алматы, 1991-2005.

2. Нұ рмұ ратов С.Е. Рухани қ ұ ндылық тар ә лем: ә леуметтік-философиялық талдау. Алматы, 2000.

3. Нұ рышева Г.Ж. Адам ө мірінің философиялық мә ні. Алматы, 2001

4. Сегизбаев О.А. История казахской философии. Алматы, 2001.

5. Орынбеков М.С. Предфилософия протоказахов. Алматы, 1994.

Сабақ тың мақ саты: Қ азақ философиясының қ алыптасу ерекшеліктерін, даму кезең дерін анық тау, негізгі ойшылдарының кө зқ арастарын талдау.

Тақ ырыпты зерттеу барысында келесі аспектілерге назар аудару керек:

Қ азақ философиясы дамуының негізгі сатылары. Қ азақ философиясының бастаулары – ежелгі тү ркі ойшылдарының философиясы.

Ә л Фараби философиясы. Антикалық даналық тың ә л Фараби шығ армашылығ ында дамуы: философияның зерттеу обьектісін анық тау; болмыстың негізгі заң дары мен категорияларын; танудың формаларын, сатыларын жә не тә сілдерін сараптау; логика бойынша зерттеулер. Екінші Ұ стаздың ә леуметтік-этикалық доктринасы: “Қ айырымды қ ала тұ рғ ындарының кө зқ арастары туралы трактат”.

Ж.Баласұ ғ ынның “Қ ұ тадғ у білік” ең бегіндегі адамгершіліктік категориялар.

Қ.А.Иасауидің “Диуани Хикмет” ең бегіндегі тү ркі суфизмінің еркшеліктері.

Ш.Уә лиханов: келешекке бағ ытталғ андық, қ азақ қ оғ амының саяси қ ұ рылымын, ә леуметтік жағ дайлары мен тарихи болмысын зерттеу.

Ы.Алтынсарин: халық тың болашағ ы – білімге деген ұ мтылыста. Адмгершілік пен білімнің бірлігі. Алтынсариннің гуманизмі: адам біртұ тас адамзат тегінің ө кілі ретінде. Адал ең бек пен шаманы білу – адам бақ ытының негізі.

Абайдың философиялық антропологизмі жә не экзистенциализмі. Абайдың “Қ ара сө здері” жә не қ азіргі заман. Адамның жағ ымсыз қ асиеттерін сынау. Абай шығ армашылығ ындағ ы руханилық жә не таң дау еркіндігі мә селесі.

Шә кә рімнің діни-философиялық кө зқ арастарының ерекшеліктері. Сенім мен ақ ыл мә селесі. Шә кә рімнің этикасы: ар-ұ ждан – адам ө лшемінің критериі.

12 сабақ. XIX-ғ асырдың соң ы-XX ғ асырдың басындағ ы орыс философиясы

1. Л.Толстойдың ө мірмә ндік философиясы.

2. В.С.Соловьевтің діни-философиялық идеялары.

3. Н.А.Бердяев философиясындағ ы еркіндік мә селесі.

Ә дебиет:

1. Нұ рышева Г.Ж. адам ө мірінің философиялық мә ні. Алматы, 2001.

Сабақ тың мақ саты: XIX-ғ асырдың соң ы-XX-ғ асырдың барысындағ ы орыс философиясының мазмұ нымен танысу, негізгі ө кілдерінің кө зқ арастарын игеру.

Тақ ырыптың ө зекті мә селелері: Орыс философиясының ә лемдік философиялық жү йедегі орны. XIX-ғ асырдың соң ы-XX-ғ асырдың барысындағ ы орыс философиясының қ алыптасу шарттары.

Л.Толстой шығ армаларында экзистенциалдық мә селелердің бейнеленуі. “Тә убе” жә не “Иван Ильичтің ө лімі” ең бектерінің философиялық мазмұ ны.

В.С.Соловьев философиясы: Ресей жә не адамзат. Адамгершілік – адам болмысын анық таушы фактор.

Н.А.Бердяев философиясының ерекшеліктері. Жеке адам мен оның еркіндігі – Бердяев философиясының негізгі мә селесі.

13 сабақ. Онтологияның негізгі мә селелері

1. Монизм, дуализм жә не плюрализм концепсияларындағ ы субстанция проблемасы. Материя философиялық категория ретінде.

2. Қ озғ алыс, кең істік жә не уақ ыт – материяның ө мір сү ру формалары.

3. даму жә не жалпы ө зара байланыс принципі.

4. Философиядағ ы сана мә селесі.

Ә дебиет:

1. Ғ абитов Т.Х. жә не басқ алары. Философия. Алмты, 2004.

2. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

Сабақ тың мақ саты: онтологияның зерттеу обьектісін анық тау, материя, қ озғ алыс, кең істік, уақ ыт, даму категорияларын талқ ылау.

Тақ ырыптың маң ызды сұ рақ тары: Субстанция болмыстың ө згермейтін жойылмайтын негізі ретінде. Субстанция мә селесін монистік, дуалистік жә не плюралистік тұ рғ ыдан шешудің ерекшеліктері. Материя категориясы туралы антикалық тү сінік. XIX-ғ. соң ы-XX-ғ. басындағ ы ғ ылыми жаң алық тардың материяны тү сінудегі рө лі. Материяның лениндік анық тамасы қ озғ алыс жә не болмыстың ө згергіштігі. Материя мен қ озғ алыстың бірлігі. Материя қ озғ алысының формалары жә не олардың ө зара байланысы. Ф.Энгельс материя қ озғ алысының тү рлері туралы. Қ озғ алыс формаларын тү сінудегі механицизм, редукционизм жә не энергетизм. Кең істік пен уақ ыт қ озғ алыстағ ы материяның атрибуттары ретінде. Кең істік пен уақ ытты субстанционалдық жә не реляциондық тұ рғ ыдан тү сіну. Кең істік пен уақ ыттың негізгі қ асиеттері.

14 сабақ. Таным теориясы

1. Таным – шындық ты бейнелеу формасы

2. Адам – таным субьектісі

3. Ақ иқ ат ұ ғ ымы. Ақ иқ аттың критерийлері.

Ә дебиет:

1. Ғ абитов Т.Х. жә не тағ ы басқ алары. Философия. Алматы, 2004.

2. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

Сабақ тың мақ саты: Гносеологияның негізгі зерттеу мә селелерін, танымның формалары мен тә сілдерін талқ ылау.

Келесі мә селелерді талдау қ ажет:

Танудың кө птү рлілігі. Білімнің қ арапайым, ғ ылыми, ғ ылымғ а дейінгі жә не ғ ылымнан тыс формалары. Сенсуализм жә не рационализм. Сезімдік тә жірибе жә не рационалды ойлау, олардың негізгі формалары.

Танымның субьектісі мен обьектісі. Бейсубьектілі таным теориясы. Адам танымының субьектісі ретінде. Адамның танымдық қ абілеттері. Алғ ы шарттық білім: айқ ын жә не айқ ын емес алғ ы шарттық білім, тұ лғ алық білім теориясы (М.Полани).

Философиядағ ы жә не ғ ылымдағ ы ақ иқ ат мә селесі. Ақ иқ ат мә селесінің философия тарихында зерттелуі. Ақ иқ аттың объективтілігі. Ақ иқ аттың нақ тылығ ы. Ақ иқ аттың ө лшемі. Ақ иқ ат, адасу жә не жалғ ан. Скептицизм жә не агностицизм.

15 сабақ. Тарих философиясы

1. Қ оғ ам философиялық зерттеу обьектісі ретінде.

2. Тарихтың формациялық жә не ө ркениеттік концепциялары.

3. Қ оғ амдық сана жә не оның формалары.

Ә дебиет:

1. Ғ абитов Т.Х. жә не басқ алары. Философия. Алматы, 2004.

2. Кішібеков Д., Сыдық ов Ұ. Философия. Алматы, 2004.

Сабақ тың мақ саты: Ә леуметтік философияның негізгі мә селелерінің қ арастыру жә не қ оғ амның тарихи дамуы туралы концепцияламен танысу.

Тақ ырыптың негізгі мә селелері:

Тарих ө ткен шақ туралы универсалды білім типі. Тарих философиясының зерттеу обьектісі – тарих қ озғ алыстың бағ ытталғ андығ ы мен кері айналмайтындығ ын танып-білу. ә р тү рлі заман философтары тарихтың мә ні туралы. “Қ оғ ам прогресі” тү сінігі, прогрестің ө лшемі.

Қ оғ ам дамуының екі концепциясы: формациялық жә не ө ркениеттік. К.Маркстің қ оғ амдық - экономиколық формация теориясының мә нін сыни талдау. К.Маркс: ең бек ө німділігі мен ө ндіріс қ ұ ралдарының прогресі қ оғ амдық -экономикалық формацияның қ озғ аушы кү ші ретінде.

Тарихи дамудың ө ркениеттік концепциялары. О.Шпенглер, А.Тойнби, П.Сорокин – тарихты сызық тық процесс деп тү сінушілікке қ арсы шығ ушылар. Тарихи дамудың қ азіргі концепциялары: қ оғ амдардың кө птү рлілігі, қ оғ амдық ө згерістердің сызық тық емес процестері.

Қ оғ амдық сана жә не оның формалары. Қ оғ амдық сана мен жеке сананың ө зара байланысы жалпы мен ерекшенің арақ атынасы ретінде. Қ оғ амдық сананың салыстырмалы тә уелсіздігі. Жеке сананың қ оғ амдық сананың дамуына тигізетін ә сері.

Қ арапайым жә не теориялық қ оғ амдық сана. Қ оғ амдық психология эмоциялар, қ айғ ыру жә не кө ң іл-кү й саласы ретінде. Қ оғ амдық психологияны зерттеудің маң ыздылығ ы. Қ оғ амдық психология – белгілі бір қ оғ амның идеяларының, теорияларының, кө зқ арастарының жү йесі. Қ оғ амдық идеология қ ұ ру механизмі. Идиологизация жә не деидиологизация теориялары.