Азақстанның білім беру жүйесі

Қ азақ стандық ғ ылымның ертең і республикадағ ы білім жү йесіне тікелей байланысты. Қ азақ станда басқ арудың негізгі қ ағ идаларына сү йенген, ә рі қ аржыландыру жағ ынан мемлекет жә не мемлекеттік емес болып есептелетін еуропалық типтегі білім беру жү йесі қ анат жайып келеді.

1995 жылғ ы Конститутция бойынша (30-бап) баршағ а бірдей міндетті болып есептелетін толық орта білім алуды мемлекет тегін жү ргізеді. Мектеп бітірген жас жеткіншектің одан ә рі қ андай оқ уғ а тү суі (мемлекет жә не жеке) ө з еркімен қ алауына байланысты.

1997 – 1998 оқ у жылынан бастап жалпы білім беретін мекемелерде ақ параттандыру мен компьютерлендіру толығ ымен аяқ талды.

Бү гінгі таң да республика аумағ ында жеке меншік жә не мемлекеттік кө птеген оқ у орындары білім беру жү йесін байланыста жү ргізуде.

3 - тапсырма. Мә тінді ауызша мазмұ ндап, сұ рақ тарғ а жауап берің із

Қ азақ станның білім беру жү йесі қ андай типті басшылық қ а алғ ан?

Толық орта білім алуды мемлекет қ алай жү ргізеді?

Мектеп бітірген соң, білім алу қ алай белгіленеді?

Мектепті ақ параттандыру қ ай жылдан басталды?

Мектепті компьютерлендіру толығ ымен қ ашан аяқ талды?

4 - тапсырма. Сұ хбаттың толық нұ сқ асын жазың ыз

- Дотым, шетелдерде жеке меншік оқ у орындары кө п пе?

Осығ ан қ атысты қ андай деректер білесіз?

-...

Мен ғ аламтор ақ параттарынан шетел студенттерінің базасы мық ты жеке меншік университеттерінде оқ ығ ысы келеді дегенді естіп едім. Оның сыры неде?

-...

- Шетелден келген білім жү йесі негізінде «магистр», «бакалавр» сияқ ты терминдерді естідік. Ол жайында не білесің?

-....

5 - тапсырма. Мына сө йлемдерді бұ йрық райда тү рлендірің із.

Студенттер емтиханды тапсырды. Олар ғ ылыми жұ мысты тез жазды. Осы кітапты алғ ан едім. Біз сайысты жақ сы ұ йымдастырдық. Ә уежайдағ ы ұ шақ тар техникалық тексерістен ө тті. Халық аралық кездесулер Қ азақ станда болады. Олар осы ә ң гімені қ ызық тырып айтты. Саяжайда олар барлық жеміс-жидек тү рлерін отырғ ызды.

6 - тапсырма. Қ ажетті сө здерді аударып, қ азақ тілінде рай тү рлерінің жасалуын ажыратың ыз.

Менің ә демі (хочу одеваться). Оның бізбен (хочет погулять). Оның жарысқ а (хочет участвовать). Ол тез (придет). Оның сурет (хочет рисовать). Студенттерге (хочет сказать). Біз Бә йтерекке кеше (сходили). Мен осы мамандық ты (выбрал). Сә кен сабағ ын (пусть делает). Біз газет-журналды ү немі (читаем).

13 – сабақ.

Лексика: адам жә не заң.

Грамматика: шақ категориясы.

1-тапсырма. Сө здер мен сө з тіркестеріне назар аударың ыз

азамат - гражданин

қ ұ қ ық - право

тегі - фамилия

лауазымы - звание

ә леуметтік жағ дайы – социальное положение

мү лік - имущество

жағ даят - ситуация

міндеттері - обязанность

азаматтық қ оғ ам – гражданское общество

баспалдақ – ступенька

2 – тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгенің ізді ауызша баяндаң ыз. Ө зің ізге таныс сө здерді ауызша аударың ыз

Адам жә не заң

Қ азақ стан Республикасының барлық азаматтарының қ ұ қ ығ ы бірдей.

Қ Р Конститутциясының 14-бабында: «Тегіне, ә леуметтік, лауазымдық жә не мү ліктік жағ дайына, жынысына, нә сіліне, ұ лтына, тіліне, дінге кө зқ арасына, нанымына, тұ рғ ылық ты жеріне байланысты немесе кез-келген жағ даяттар бойынша ешкімді ешқ андай кемсітуге болмайды» деп жазылғ ан

Қ азақ стан Республикасының барлық азаматтарының міндеттері де тең. Азаматтық қ оғ ам қ ұ руғ а апарар баспалдақ осылар болмақ. Адамдар белгілі бір заң дар, ережелер шең берінде ө мір сү реді. Қ азақ стан Республикасының қ абылдағ ан заң дарының бә рі Конститутцияны басшылық қ а ала отырып жасалады.

Конститутция қ оғ амның даму заң дылық тарын, азаматтардың қ ұ қ ық тарын, бостандық тарын жә не міндеттерін айқ ындап беретін негізгі заң болып табылады. Қ азақ стан Республикасының қ азіргі заң ы 1995 жылы 30 тамызда қ абылданды. Бұ л біздің ө міріміздегі маң ызды кү н ретінде жыл сайын мерекеленеді.

3 - тапсырма. Мә тін бойынша сұ рақ тарғ а жауап берің із.

1. Қ азақ стан Республикасы азаматтарының қ ұ қ ығ ы туралы Қ Р Конститутциясының нешінші бабында айтылғ ан?

Адамдар ө мір сү руде қ андай ереже, заң дарғ а сү йенеді?

Негізгі заң да адамғ а қ атысты қ андай мә селелер қ амтылады?

Ата заң ымыз қ ашан қ абылданып, бекітілді?

4 - тапсырма. Сұ хбатты толық тырып, ауызша сө йлесуге дағ дыланың ыз.

- Достым, Қ Р Конститутциясы қ ашан қ абылданғ ан?

-............................................................

- Азаматтық қ оғ ам қ ұ ру ү шін, Қ Р Конститутциясының 14-бабында қ андай қ ұ қ ық тар қ амтылғ ан?

-............................................................

- Қ Р азаматтарының қ ұ қ ық тарын айқ ындап беретін заң дар қ алай жасалғ ан?

-...........................................................

- Сенің қ ұ қ ың а нұ қ сан келтірілсе, қ андай қ ұ жатқ а сү йенесің?

-..........................................................

- Қ азақ стан Республикасы заң дарының орындалысын қ андай басқ ару мекемелері қ адағ алайды?

-........................................................

5 - тапсырма. Ө ткен шақ есімше жұ рнақ тарын пайдаланып, тө мендегі сө йлемдерді тү рлендірің із. Сө йлемнің мағ ынасындағ ы ө згерістерді тү сіндірің із.

Мұ рат емтиханғ а кө п дайындал... Студенттер жазғ ы демалыста жұ мыс істе... Ағ асы кеше мұ ражайғ а апар... Шекарашылар осы заң ды сақ та... Атасының сө зін сабырмен тың да... Қ ұ нды қ ағ аздар, сирек кітаптар мұ рағ атта сақ тал...

6 - тапсырма. Ө ткен шақ кө семше жұ рнақ тарын пайдаланып, сө йлемдерді аяқ таң ыз.

Олар бізге қ олдан жасалғ ан бұ йымдарын жібер...ті. Сол кеште ә сем ә ндер шырқ ал...ты. Оның мінезіне бә рі кү л...ті. Бала ата-анасын қ уанышқ а бө ле...ті. Сол сә тте бойын батылдық биле... ті. Ә лем халқ ы тыныштық ты тіле... ті.