Бұрандалы сығымдағыштар.

Бұ рандалы сығ ымдағ ыштар қ ұ рылымы негізінен: корпустан (1) жә не, онда орналасқ ан екі роторлардан: бастаушы (2) жә не жетектегі (3), екеуі де тісті – бұ рандалы қ алақ тан тұ рады (52– сурет) [17-22, 24-32].

Ротордың бұ рандалы шұ ң қ ырлары сору терезесінің жанынан ө ту кезінде бу тә різді тоң азытқ ыш затымен толтырылады. Ротордың айналу барысында, бірінің тісі екіншісінің қ уысына кіру салдарынан бу алып отырғ ан кө лем азайып бу қ ысылады. Сығ у процесі аяқ талғ аннан соң сығ ылғ ан бу қ уыстары айдау терезесімен бірігіп сығ ылғ ан бу қ уу қ ұ бырына жіберіледі. Бірнеше ойық тардың болуы жә не олардың роторда бұ рандалы орналасуы сығ ымдағ ышта будың ү здіксіз берілуін қ амтамасыз етеді. Бұ рандалы сығ ымдағ ыштар біркелкі жұ мыс істеу ү шін айналып тұ рғ ан роторлар арасына (жұ мысшы кең істік) тұ рақ ты тү рде май жеткізіліп тұ руы қ ажет. Роторлардың жұ мысшы кең істігіне майды тұ рақ ты тү рде берілуі (корпус пен ротор арасындағ ы жә не роторлардың ө зінің арасында саң ылауларғ а) сығ ымдағ ыштардың суық ө ндірілімдігін арттырады жә не тоң азытқ ыш затының айдау температурасын айтарлық тай тө мендетеді. Бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың май жү йесі айтарлық тай кү рделі. Бұ рандалы сығ ымдағ ыштардағ ы айналымдағ ы жү рген тоң азытқ ыш затының қ ұ рамынан арнайы май бө лгіш аппаратында 95 % дейінгі май бө лінеді. Бө лінген май тісті доң ғ алақ ты насоспен май салқ ындатқ ышқ а жіберіледі, содан соң сү згі арқ ылы сығ ымдағ ыштардың жұ мысшы кең істігіне жә не подшипниктерді майлауғ а пайдалынады. Бұ рандалы сығ ымдағ ыш электрқ озғ алтқ ышымен бірге май бө лгіш корпусына орнатылады.

52 – сурет. Бұ рандалы сығ ымдағ ыш қ ұ рылымы

Бұ рандалы сығ ымдағ ыштар басқ а да сығ ымдағ ыштарғ а қ арағ анда мынадай артық шылық тарғ а ие:

- габариттік ө лшемдері жә не салмағ ы (поршенді жә не тіпті ротациондымен салыстырғ анда) аз;

- қ олдану кезінде сенімді;

- сығ у қ уысында ү йкелу болмайды.

Бұ рандалы сығ ымдағ ыштарда сору қ ысымы ө те тө мен (5-2 кПа) болғ андық тан, оларды тө менгі температуралы қ ондырғ ыларда кең інен қ олданылады. Суық ө ндірімділігі 350...1745 кВт аралығ ында аммиакты бұ рандалы сығ ымдағ ыштарды қ олданғ ан дұ рыс болады. Суық ө ндірімділігі тө мен немесе жоғ ары болғ ан жағ дайда бұ рандалы сығ ымдағ ыштары қ олданғ ан тиімсіз. Себебі бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың салмағ ы жә не габариттік ө лшемдері бойынша май жү йесінің ү лкен болуының негізінде поршенді сығ ымдағ ыштардан артық шылық тарын жоғ алтады.

Тоң азытқ ыш техникасын шығ аратын зауыттарда 5ВХ-350, 6ВХ-700 жә не 7ВХ-1400 бұ рандалы тоң азытқ ыш сығ ымдағ ыштар негізінде жоғ ары, орташа жә не тө менгі температуралық режимдерінде жұ мыс істейтін бір сатылы сығ ымдағ ыштар агрегатын жинайды. Агрегатты бұ рандалы тоң азытқ ыш сығ ымдағ ыштарында тоң азытқ ыш зат ретінде R22 қ олданылады.

Барлық типті бұ рандалы тоң азытқ ыш сығ ымдағ ыштарының бастауыш роторының айналу жиілігі 50с^-1 тең. Бұ ранданың белсенді ұ зындығ ын золотникті қ ондырғ ының кө мегімен ө згерту арқ ылы бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың суық ө ндірімділігін біркелкі реттеп отыруғ а болады.

Бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың есебін негізінен бірсатылы поршенді сығ ымдағ ыштарды есептеу ә дісімен жү ргізуге болады. Бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың беру коэффициентінің мә нін поршендегі сығ ымдағ ыштарғ а қ арағ анда, сыртқ ы қ ысымның жоғ арылау дең гейіне (π _Н = Р_к/Р_о) байланысты мына тө менгі графикпен анық тайды (53- сурет).

53- сурет. Беру коэффициентінің сыртқ ы қ ысымғ а байланысы

54- сурет. Тиімді пайдалы ә сер коэффициентінің Р_к/Р_о қ атынасына байланыстылығ ы

Бұ рандалы сығ ымдағ ыштың тиімді қ уатын келесі формуламен анық тайды:

Ν _е = G_a · Δ i /η _e (3.3)

мұ ндағ ы: G_а – айналымдағ ы тоң азытқ ыш затының массасы, кг; ∆ i – тоң азытқ ыш зат буының бұ рандалы сығ ымдағ ышқ а кірер алдындағ ы жә не сығ ылып шық қ аннан кейінгі энтальпиялар айырмасы, кДж/кг; η _е – сығ ымдағ ыштың тиімді пайдалы ә сер коэффициенті (η _е – сығ удың ә р тү рлі геометриялық дең гейіне қ арай Р_к/Р_о қ атынасына байланысты 54- сурет келтірілген графиктен анық тайды).

Қ азіргі уақ ытта тоң азытқ ыш техникасын жасайтын ө ндірісте бұ рандалы сығ ымдағ ыштардың мынадай бірінғ ай тү рлері шығ арылады: ВХ280, ВХ410, ВХ350, МS3-2500, МS3-900, GEO MC-2 жә не де басқ а модельдері. Бұ л модельді тү рлердің бір-бірінен айырмашылық тары: бастаушы роторының сыртқ ы диаметрлері мен ұ зындық тарында жә не бастаушы мен жетектегі роторлардың ара қ ашық тарында болып келеді. Мысалы ВХ-350, ВХ-470, ВХ-700 жә не ВХ-1400 роторларының сыртқ ы диаметрі (200, 250, 315 мм), олардың диаметріне ұ зындығ ының қ атынасы 1, 35 (базалы модификация ү шін 0, 9). Мысалы 55- суретте «Bitzer» кә сіпорнының шығ аратын бұ рандалы сығ ымдағ ыштары кө рсетілген.

55- сурет. Бұ рандалы сығ ымдағ ыштар

Тоң азытқ ыш машиналарына арналғ ан бұ рандалы сығ ымдағ ыштарының шартты белгіленулері: ВХ-350-7-3, ВХ-470-7-3, ВХ-470-2-3, ВХ-700-7-3, ВХ-700-2-3, ВХ-1400-7-3, ВХ-1400-2-3. Мағ ынасы: ВХ – бұ рандалы сальникті сығ ымдағ ыштар, сө зден кейінгі сан – суық ө ндірілімі, бірінші дефистен кейінгі сан - аммиак жә не R22, екінші дефистен кейінгі сан – температуралық диапазон жә не суық ө ндірілімінің реттелуі.