Температура бағаналары

Температура дегеніміз – дененің қ ызу мө лшері, яғ ни дененің жылулық кү йін сипаттайтын шама. Кинетикалық теория бойынша температура кинетикалық энергияның мө лшерімен, яғ ни дененің молекулаларының жылдамдығ ымен анық талады. Молекула жылдамдығ ы неғ ұ рлым жоғ ары болса, дененің температурасы да соғ ұ рлым жоғ ары болады. Молекула жылдамдығ ы тө мендесе, дененің температурасы да тө мендейді.

Температураның ө лшем бірлігі ретінде градус алынды. Градус дегеніміз- температура бағ анасындағ ы негізгі екі нү кте аралығ ының бір бө лігі. Реомюр, Цельсия жә не Фаренгейт температура бағ аналарын қ алыпты жағ дайда судың қ ату жә не қ айнау температура аралығ ын тең бө ліктерге бө лу арқ ылы сипатталынады.

Реомюр бағ анасында бұ л аралық ты (0-ден +80⁰R), Цельсия бағ анасында ө зара тең 100 бө лікке (0-ден +100⁰С), ал Фаренгейт бағ анасында 180 бө лікке бө лген (+32- ден +212⁰F).

Бір бағ анадан екінші бағ анағ а ө ту формулалары мынадай:

(1.1)

Температураны ө лшеу бірнеше тұ рақ ты температура нү ктелеріне немесе термодинамиканың екінші заң ына негізделуі мү мкін. Осығ ан байланысты екі температура бағ анасы пайда болды.

Халық аралық температуралық бағ ана (ХТБ) – бірнеше тұ рақ ты температура нү ктелеріне сә йкестендірілген. Мысалы: судың қ айнау температурасы (+100⁰С), оттегінің қ айнау температрасы (-182, 96⁰С), алтын жә не кү містің қ ату температуралары (1064, 43⁰С, 961, 93⁰С).

Халық аралық термодинамикалық бағ ана – термодинамиканың екінші заң ына (жылу мө лшері мен температура арасындағ ы байланысқ а) негізделген.

1967 жылы ө ткен дү ниежү зілік ө лшемдер мен салмақ тар стандартының ХII Бас конференцияның резолюциясы бойынша абсолюттік нө л деп -273, 16⁰С температурасы болды. Кельвин бағ анасынымен Цельси бағ аналарының арасындағ ы байланыс тең деуі мынағ ан тең

Т= t⁰C +273, 16; t⁰C= Т-273, 16 (1.2)

Кельвин бағ анасы кинетикалық теорияның температурағ а беретін анық тамасына сә йкес. Бұ л теория бойынша абсолютті нө лде ешқ андай қ озғ алыс болмайды. Молекулалар қ озғ алысы жоқ, дененің температурасы 0 К – тең болады.