Білім берудегі психологиялық қызметтің стратегиясы.

Білім беру жү йесінде оқ ушыларды психологиялық дамыту, педагогтардың психологиялық білімін арттыру мақ сатында психолог іс-ә рекет етеді. Бұ л салада психологтың қ ызметін И.В. Дубровинағ а сү йіне отырып тікелей жә не жанама ә сер ету деп қ арастыруғ а болады. Тікелей ә сер ету деп психологтың оқ ушылармен тікелей қ атынас жасауын айтамыз. Жанамалы психологиялық қ ызметте психолог мұ ғ алім арқ ылы оқ ушы-ларғ а, ата-аналарғ а ә сер етеді. Сө йтіп, психолог педагогтармен бірлесіп іс-ә рекет етеді, олай болса бұ л жерде психологтың ең бірінші мақ саты – педагогтармен тіл табысу, ө зара бірлесе ә рекет ету. Бұ л ө те кү рделі ә рі қ иын ү рдіс, ол ү шін ө зара қ арым-қ атынастың тең қ ұ қ ылы ә ріптестік формасын қ ұ ру қ ажет. Психолог пен педагог оқ ушылар туралы ақ параттармен алмасып, оқ ыту жә не тә рбиелеудің ә діс тә сілдерін қ арастырады.

Психолог білім беру мекемесіндегі тә рбиешілер мен педагогтарғ а «Жедел жә рдем», балаларғ а «кү туші» ретінде емес, кә сіби маман ретінде келеді. Психолог педагогикалық ұ йымның бір мү шесі жә не ол балалардың психикалық дамуын, психологиялық денсаулығ ын қ амтамасыз етеді. Психолог ө з жұ мысында кә сіптік біліміне, индивидуалды психи-калық дамуына, психологиялық іс-ә рекет пен адамның мінез-қ ұ лық мотивтеріне, тұ лғ аның онтогенез кезіндегі дамуына сү йенеді.

Практик психолог балалар бақ шасында, мектепте, интернатта жұ мыс істей отырып, ә р-тү рлі жас аралығ ындағ ы оқ ушылармен жұ мыс жү ргізді. Ө зіндік жағ дайды анық тауда психологиялық даярлық біртіндеп, баланың туғ аннан бастап – ү лкендермен, қ ұ рдастарымен қ арым-қ атынасы кіреді

Психолог баланың психикалық даму шарттарының жолдарын анық тайды. Енді бұ л жерде туындайтын сұ рақ – білім беру мекемесіндегі психолог кімге бағ ынады жә не кіммен жұ мыс істейді? Бұ л сұ рақ қ а былай жауап беріп кө рейік: Психолог екі жақ ты бағ ынушылық та болады. Ұ йым-дастырушылық басқ ару бойынша мектеп директорына, ал кә сіптік жағ ынан - ә дістемелермен қ амтамасыз ететін, кә сіптік қ арым-қ атынас жасайтын психологиялық орталық тың маман психологтарына бағ ынады.

Бұ л кү нде осы сө здің авторы чехиялық Ян Амос Коменскийді кө пшілік қ олдайды. Бірақ бұ ндағ ы дауыл мә селе – білім беру, білім алу қ андай тү рде болуы керек? Болып жатқ ан ө згерістер ә сері қ андай? Ал ө згерістер деп отырғ анымыз:

- толық он бір жылдық білімді енгізу жә не он екі жылдық оқ уды талқ ылау;

- жаң а оқ у дисциплиналарын (пә ндерінің) пайда болуы;

- мемлекеттік жә не жеке меншік мектептердің қ ұ рылуы т.б.

Ө кінішке орай, барлық жаң а ашылымдар жеткілікті тү рде ойлас-тырылып, негізделмеген. Бірінші сыныпқ а алынғ ан оқ ушылардың ата-аналары оның оқ у біліктілігі, санай алу, ә ріптерін жаза алуын тексергенде, бұ ның барлығ ы мектеп мойнында емес пе деп ойлайтындар да баршылық. Бұ дан: қ андай бағ дарламамен оқ ушылар оқ у керек деген сұ рақ туындайды. Осы сияқ ты сұ рақ тар жауап-сыз қ ала беруі де білім берушілерге деген сенімсіздік тудырады. А.Г. Асмолова айтуы бойынша білім - қ оғ амды дамытады

Н.Р. Талызинаның оқ ытуында ұ станғ ан психологиялық мазмұ ны ү шінші типті оқ уғ а жатады. П.Я. Гальпериннің пікірінше бірінші жә не басты ү шінші типті оқ ыту-бұ л танымдық іс-ә рекеттерді тітір-кендіріп, ө зінің танымдық қ ызығ у-шылығ ын нығ айтады. Психолог жұ мысы білім беру жү йесінің тү рлеріне (шығ армашылық жә не математикалық мектептер, гимназия, лицейлер) байланысты қ ызмет міндеттері анық талады.

Психологиялық ағ арту – бұ л ү лкендердің жә не балалардың психоло-гиялық біліммен қ атынасы. Психологиялық ағ артудың негізгі мағ ынасы:

1) Баланың психикалық дамуының сә тті шарттарымен мұ ғ алімдерді, тә рбиеш-ілерді, ата-аналарды таныстыру;

2) Жаң а психологиялық зерттеулерді талқ ылап кө пшілікке таныту;

3) Психологиялық білімдер қ ажет-тілігін қ ұ рып, оны жұ мыс кезінде баланың немесе ө зіндік тұ лғ алық дамуда қ олдану;

4) Оқ ушыларды ө зіндік таным жә не ө зіндік тә рбие туралы тү сініктердің негіздерімен таныстыру;

5) Практик психологтың сол меке-меде керек екендігін тү сінуге қ ол жеткізу.

Сонымен психологтың білім беру мекемелеріндегі алатын кә сіптік статусы тү рлі жерде ә р тү рлі. Ол психологтың жұ мысты ұ йымдастыру тә сілдеріне байланысты, яғ ни жұ мыс істейтін психолог маманданғ ан, психологиялық білімі жоғ ары, адам жанын танушы болуы қ ажет.