Профилактика міндеттерімен және балалардың жеке және ақыл-ой дамуындағы ауытқуларын жеңе білуімен анықталады.

Билет

Мектептегі психологиялық қ ызметтің мақ саты

Мектептегі Психологиялық қ ызметтің басты мақ саты – дамудың жә не оқ у-тә рбие процесінің ә леуметтік жағ дайын ғ ылыми психологиялық қ амтамасыз ету, яғ ни білім беру процесіндегі барлық қ атысушылардың денсаулығ ын сақ тауғ а арналғ ан психологиялық жағ дайларды қ амтамасыз ете алатын, тұ лғ аны дамыту мен тә рбиелеудің осы кү нгі психологиялық -педагогикалық теориялары негізінде осы процесті ұ йымдастыру, қ ұ ру жә не жү ргізу.

Психологиялық қ ызметті ұ йымдастыру тобы ө з шараларын бірнеше бағ ытта ұ йымдастырады жә не ө зінің алдына келесі міндеттерді қ ойып отыр:

­ балаларғ а мектепке дейінгі ө мірден оқ ушы міндетін атқ аруғ а кө шуіне кө мек кө рсету;

­ мектепке оқ у параллельдерін анық тап алуғ а жә рдем беру;

­ оқ ушыларды болашақ отбасы ө міріне даярлау.

Қ азіргі кезде кө птеген елдер психологиялық қ ызметті мектеп қ абырғ асында жә не ә леуметтік ортада ұ йымдастырып, психологиялық қ ызмет кө рсету дә стү рлі кең інен қ алыптасып келеді. Психологиялық қ ызмет ерте қ ұ рылғ ан мемлекеттер тә жірибесін жан-жақ ты зерттеудің мә н-мағ ынасы ө те терең болып отыр. Оларда қ алыптасқ ан ұ йымдастыру тү рлерін жә не бұ л жұ мыстың мазмұ нын зерттеу негізінде кө птеген елдер ө з мектептерінде психологиялық қ ызметтіұ йымдастыру мақ саты мен міндеттерін анық тап алып отыр.

Біздің елде білім беру жү йесіндегі психологиялық қ ызметтің мақ саты мен мазмұ нын анық тауғ а Ресей, Балтық жағ алауындағ ы мемлекеттер тә жірибесі мол мү мкіндік тауып беруде. Сондық тан осы мемлекеттердің тә жірибесін, теориялық жә не ә дістемелік қ ұ ралдарын терең жә не жан-жақ ты талдау ү стіндеміз.

Психологиядық қ ызметтің мақ саты – бала дамуының ә р кезең дегі жан дү ниесінің ерекшеліктерін анық тап алып, олардың ө з-ө зіне, қ оршағ ан ортағ а деген кө зқ арасының, қ арым-қ атынас мә дениетінің қ алыптасуына жетекшілік жасау.Бұ л мақ сат келесі міндеттер арқ ылы нақ тыланады.

Психологиялық қ ызметтің міндеттері:

- психологиялық жә не ә леуметтік-психологиялық тұ рғ ылан қ иындық кө ріп жү рген балалардың мә селелерін анық тап, оларғ а дер кезінде кө мек кө рсету;

- оқ ушыларды мектеп табалдырығ ын аттағ ан кү ннен бастап оны бітіргенше жетелеп, сү йеніш болып жү ру;

- мә селесі бар балаларды жан-жақ ты зерттеп, оны туғ ызғ ан себебін анық тау жә не тү зету-дамыту жұ мыстарын жү ргізу;

- дамуында ауытқ уы бар балалардың психологиялық қ асиеттерін ө ң деу ү шін психологиялық тренингтер жү ргізу;

- оқ у-тә рбие жұ мысына ғ ылыми жетекшілік жасап, ә р оқ ытушының, ата-аналардың психологиялық -педагогикалық білімін жетілдіру жә не біліктілігін арттыру жұ мысын арттыру.

Білім беру ұ йымдарындағ ы психологиялық қ ызметтің негізгі мақ саттары оның жұ мысының мазмұ нына сә йкестігімен анық талады:

Баланың ә р жас ерекшелік кезең інде толық жеке жә не интеллектуальдық жетілуін, ө з-ө зін тә рбиелеу жә не ө з-ө зін жетілдіру қ абілеттерін дамытуын қ амтамасыз ету қ ажеттілігімен анық талады.

Р балағ а жекелей ық пал етуді жә не осығ ан сә йкес балалардың психологиялық -педагогикалық жағ ын зерттеу ерекшеліктерін қ амтамасыз ету маң ыздылығ ымен анық талады.

Профилактика міндеттерімен жә не балалардың жеке жә не ақ ыл-ой дамуындағ ы ауытқ уларын жең е білуімен анық талады.

Қ ызметтің негізгі мә селелеріне кіретіндер:

- ә рбір жас кезең інде балалардың тұ лғ алық интеллектуалдық дамуына қ олдау кө рсету, олардың бойында ө зін анық тау жә не ө зін жетілдіру қ абілеттерін қ алыптастыру;

- білім беру мекемелерінде ә леуметтік-психологиялық климаттың ү йлесімделуіне қ олдау кө рсету;

- білім беру бағ дарламаларын олардың мазмұ ны мен игеру тә сілдерін оқ ушылардың, тә рбиелеушілердің интеллектуалды жә не тұ лғ алық мү мкіндіктеріне бейімдеу мақ сатында психологиялық қ амтамасыз ету;

- білім беру мекемелеріндегі ә леуметтік жағ дайды психологиялық талдау, негізгі мә селелерді айқ ындау жә не олардың туындау себептерін, шешілу жолдары мен қ ұ ралдарын анық тау;

- балалардың, жеткіншектер мен жастардың дамуындағ ы ауытқ улардың алдын алу жә не жең е білу;

- мамандардың кә сіби іс-ә рекетіне, білім беру бағ дарламалары мен жобаларына, оқ у-ә дістемелік қ ұ ралдарғ а психологиялық сараптама;

- ү здіксіз білім беру процесінде бір сатыдан екінші сатығ а ауысу кезіндегі психологиялық -педагогикалық жағ дайларды ә зірлеу жә не жасау;

- білім беру тә жірибесіне психологиялық ғ ылымның жетістіктерін енгізу мен оларды таратуғ а қ олдау кө рсету;

- білім беру жү йесі мамандарының іс-ә рекетін ғ ылыми-ә дістемелік қ амтамасыз ету.

Білім беру жү йесіндегі тә жірибелік психологияның негізгі мә селелері іс-ә рекеттің екі негізгі бағ ыттары шең берінде шешіледі: кө кейкесті жә не болашақ тағ ы.

Кө кейкесті бағ ыт ә леуметтану мен бейімделуден осы немесе ө зге де қ иындық тарғ а байланысты аса ө ткір проблемаларды (мінез-қ ұ лық, тілдесудегі, дамудағ ы т, б кемшіліктер) шешуге бағ дарланғ ан.

Болашақ тық бағ ыт оқ у-тә рбие процесіндегі ә рбір қ атысушының жекелелігін дамытуғ а қ оғ амдағ ы тиімді ө зара ә рекеттестікке (қ арым-қ атынас, ең бек іс-ә рекет, бос уақ ыт т.б) психологиялық ә зірлікті қ алыптастыруғ а мақ сатталғ ан.

Психологиялық Қ ызмет тө рт аспектілі интегралды қ ұ рылым ретінде қ арастырылады: ғ ылыми, қ олданбалы, тә жірибелік жә не ұ йымдастырушылық

Ғ ылыми аспект Қ ызметтің іс-ә рекетінің ә діснамалық негіздерін, білім берудің қ азіргі жү йесі жағ дайларында психологиялық білімдерді кә сіби қ олданудың тә сілдерін, қ ұ ралдары мен ә дістерін жасаудан байқ алады.

Қ олданбалы аспект білім беру процесін психологиялық жобалау проблемасын шешу қ ажеттілігімен байланысқ ан (білім беру бағ дарламаларын, жоспарларын қ ұ растыру, технология жө нінен оқ улық тар мен оқ у қ ұ ралдарын жасау, дидактикалық жә не ә дістемелік материалдардың психологиялық негіздерін, психологиялық жә не педагогикалық кадрларды дайындау мен қ айта дайындау бағ дарламаларын жасау).

Тә жірибелік аспект білім беру мекемелерінің мамандандырылғ ан психологиялық кабинеттер мен орталық тардың тікелей ө зіндегі нақ ты проблемаларды нақ ты психологиялық кө мек формасында шешуге мақ сатталғ ан.

Ұ йымдастырушылық аспект Қ ызметтің іс-ә рекетін ұ йымдастырудан тұ рады (қ ызметтің жұ мыс жоспарын қ ұ ру, білім беру мекемелеріндегі ғ ылыми-психологиялық жә не ғ ылыми-практикалық зерттеулерді ә зірлеу жә не ұ йымдастыру т.б)

Мектептің психологиялық Қ ызметінің іс-ә рекеті келесі принциптерге сү йенеді:

1) жү йелі мақ сат тұ ту принципі. Бұ л принциптің мазмұ ны мектеп ө з мақ сатын оқ ушы тұ рғ ысынан дамытуды мақ сат тұ тқ ан жү йе ретінде қ арастырып, ал Мектептік қ ызмет ө зінің спецификалық мақ саты бар мектептің шағ ын жү йесі болып табылатынын тү сіну арқ ылы ашып кө рсетіледі;

2) тұ тастық принципі оқ ушылардың кө пшілігін (70% кем емес) назармен қ амтуды білдіреді;

3) кә сіби педагогикалық белсенділік принципі педагог пен тә рбиешінің Психологиялық қ ызмет қ ұ рылымындағ ы белсенді рө лін бекітуден тұ рады;

4) жеткілікті шектелу принципі диагностикалық ә дістемелерді таң дауғ а жіне мектепте оқ ушыны тұ лғ а ретінде де, оқ у-танымдық іс-ә рекетінің субъектісі ретінде де қ арастырудың тұ тастай жү йелік қ ұ руғ а қ атысты:

5) ө зара ә рекеттестік принципі психологтың, педагогтар мен ә кімшіліктің бірлесе ә рекеттесуі;

6) даму принципі педагогикалық процеске қ атысушының ә рқ айсысының интеллектуалды, моральды, психологиялық дамуының комплексті мә селелерін шешуден тұ рады.