Тас қалауының материалдары

Тас қ алауының материалдары ү шін салмағ ы 40 кг-нан аспайтын жеке тастар жә не зауыт жағ дайында дайындалатын тас бұ йымдар жасалынады – блоктар; панельдер.

Тас материалдары жасанды жә не табиғ и тү рде болады. Ауыр табиғ и тас материалдар - ә к тастар, қ ұ мдақ (қ ұ мтас), гранит. Осы тастардан іргетастарды жә не конструкциялардың беттік қ аптамасы жасалынады.

Жең іл табиғ и тас материалдар – ұ лутас, туф – тау жынысы жә не осы жең іл табиғ и тастардан қ абырғ алар жасалынады.

Жасанды тас материалдар кә зіргі уақ ытта қ ұ рылыста кө п жағ дайда пайданалады. Жасанды тас материалдарына жатады:

а) майда тас материалы

- керамикалық кірпіштер мен тастар (580-80 МЕУЛ «Керамикалық кірпіштер мен тастар. Техникалық шарттар»);

- силикаттық кірпіштер мен тастар (379-79 МЕУЛ «Силикаттық кірпіштер мен тастар. Техникалық шарттар»);

б) ірі тас бұ йымдары:

- қ абырғ алық бетон тастары жә не блоктары (6133-84 МЕУЛ «Бетондық қ абырғ алық тастар»; 19010-82 МЕУЛ «Ғ имараттардың сыртқ ы қ абырғ аларына арналғ ан жең іл бетон блоктары» Техникалық шарттар»);

- кірпіштен жә не керамикалық тастардан тұ ратын қ абырғ алық панельдер мен блоктар (24594-81 МЕУЛ).

Ірі кірпіш блоктарын сыртқ ы жә не ішкі қ абырғ аларда, жертө ле, цоколь жә не ернеулерде (карнизде) қ олданады. Олар зауыттарда немесе арнаулы жабдық талғ ан полигондарда керамикалық кірпіштер мен тастардан тасқ алауы тү рінде дайындалады. Жең ілдетілген тасқ алауының блоктарындағ ы қ уыстарды толтыру ү шін бетондар қ олданылады (тығ ыздығ ы ; сығ ылуғ а беріктігі 1б5 МПа кем емес).

Керамикалық кірпіш пен тастан тұ ратын панельдер:

- конструкциясы бойынша бірқ абатты жә не кө пқ абатты;

- тағ айындалуы бойынша сыртқ ы жә не ішкі панельдерге, қ алқ аларғ а;

- кү шсалмақ тардың тү рлері бойынша кө тергіш, ө зін-ө зі кө теретін жә не кө термейтін (кө тергіш емес, ілінетін) болып бө лінеді.

Панельдерді дайындау ү шін маркасы М75, 100, 125, 150, 200, 250 керамикалық жә не силикаттық кірпіштен тастарды пайдаланады, ал қ ұ рылыс ерітінділер ретінде қ олданылатын маркасы М75, 100, 150, 200.

Панельдердің жылытқ ыш есебінде пайдаланатын материалдар:

- синтетикалық жә не битумдық байламдағ ы минералдық мақ тадан жасалынғ ан қ атаң плита;

- кеуек пластмассадан жасалынғ ан блоктар мен плиталар;

- фибролиттен жә не ұ ялы бетоннан жасалынғ ан плиталар.

Тұ тас кірпіштен дайындалғ ан бірқ абатты панельдерді тік жә не горизонталь бағ ытта орналасқ ан стержіндік немесе сымдық арматурамен арматуралайды. Бірқ абатты панельдерді жылытылмайтын бө лмелердің сыртқ ы қ абырғ аларының, кө пқ абатты ғ имараттардың ішкі кө тергіш қ абырғ аларының жә не ө ндірістік, тұ рғ ын ү й, қ оғ амдық ғ имараттардың қ алқ аларының тасқ алауларында қ олданады. Ғ имараттың ілінетін жә не ө зін-ө зі кө теретін сыртқ ы қ абырғ аларында кө п қ абатты кірпіш панельдер қ олданады жә не олар екіқ абатты, ү шқ абатты болып бө лінеді.

Екіқ абатты қ абырғ а панельдерінде қ алың дығ ы кірпіш болатын кө тергіш қ абат сыртқ ы жә не ішкі қ абат болуы мү мкін, сондық тан жылытқ ыш қ атаң плиталарын панельдің ішкі жә не сыртқ ы жағ ынан орналастырады. Панельдің тұ тастығ ы ішкі жә не ә рлеу, ө ң деу ерітінді қ абаттарымен қ амтамасыз етіледі. Ә рлеу, ө ң деу қ абаттың қ алың дығ ы 40мм-ден кем болмауы керек жә не ол Вр-І класты d=3мм, ұ яларының ө лшемдері 150х150мм болатын маркалы дә некерленген тормен арматураланады.

Ү шқ абатты панельдерде жылытқ ышты ә рқ айсысының қ алың дығ ы жә не кірпіш болатын тасқ алауының екі қ атарының ортасында орналастырады. Панельдің тұ тастығ ы ерітінді қ абаттарымен қ амтамасыз етіледі. Осы қ абаттарында дә некерленген қ аң қ алар орналасады.

Тас конструкцияларды арматуралау ү шін болат арматура қ олданылады. Тормен арматуралау ү шін А-І, Вр-І класты, ал ұ зына бойлық жә не кө лденең арматуралар, анкерлер мен байластырғ ыштар ү шін А-І, А-ІІ, Вр-І класты арматуралар қ олданылады.

Тасқ алауының ерітінділері екі талапқ а сә йкес болу керек:

i. қ атқ ан жағ дайда ерітінділердің беріктігі мө лшерлік шамадан тө мен болмау керек;

ii. қ алау кезінде ерітінді қ олдануғ а қ олайлы болу керек.

Ерітінділердің беріктігі сығ ылуғ а беріктігімен сипатталады, М-ә рпімен белгіленеді (). Кубтарды ө лшемі 70, 7х70, 7х70, 7мм тең (28 тә уліктік мерзімде қ атқ ан ү лгі, t=20±2⁰C). Осы кубты сынау арқ ылы ерітіндісінің маркасы анық талады: МО, 4, 10, 25, 50, 75, 100, 150, 200 (МО-жаң адан дайындағ ан ерітінділер).

Ерітіндінің қ олдануғ а қ олайлы болуы оның жең іл тү рде жұ қ а қ абатты болып жағ ылуымен жә не барлық кедір-бұ дырларды тегістеумен сипатталады. Ол ү лгі конусының ертіндіге бату терең дігіне байланысты анық талатын ерітіндінің жылжығ ыштығ ына сә йкес келеді. Ә детте дұ рыс ү лгідегі тасқ алауы ү шін конустың бату терең дігі 6-10см болатын ерітінділер қ олданылады.