Кернелген күйдің түрі

Ә ртү рлі кү шсалмақ тардың ә серінен пайда болғ ан кернеу жағ дайы жә не кернелген кү йдің тү ріне байланысты бетонның бірнеше сипаттамалары бар:

а) кубтық беріктік - R

б) призмалық беріктік – R_b

в) бетонның созылу беріктігі - R_bt

а) кубтық беріктік - (R)

R – бетон кубтардың сығ ылуғ а уақ ытша кедергісі. Бетон кубтары – бетонның кө лденең бағ ытында жарылудан қ ирайды. Куб пен пресс плитасының арасында ү лкен ү йкеліс кү штері пайда болады. Олар куб ү лгісінің кө лденең бағ ытында ұ лғ аюына мү мкіндік бермейді жә не бетонда пайда болғ ан жарық шалардың ең кіштеуіне себепкер болады. Бірақ ү йкеліс кү штерінің бө гет болу ә рекеті кубтардың жақ тарынан қ ашық тағ ан сайын ә лсірей береді.

Сондық тан қ ирағ аннан кейін кубтың формасы кішкене табандарымен тү йіскен қ иылғ ан пирамидағ а ұ қ сайды.

Егер де ү йкеліс кү штерінің ә серін куб пен пресс плитасының арасын майлау арқ ылы жойса, онда кө лденең деформациялану еркін болады да, куб кү штің бағ ытында параллель пайда болғ ан бойымен жарылатын болады.

МЕСТ бойынша кубтарды тү йісу беттерін майламай сынайды, ә рі стандарт ө лшем ретінде жақ тарын 15 см етіп қ абылдайды.

Бірақ конструкциялар ешқ ашан куб формалас болмайтындық тан, бетонның кубтық беріктігі тек бетонның беріктігін тексеру ү шін ғ ана пайлаланылады жә не бетонның беріктікке сығ ылуғ а класын анық тау ү шін .

б) призмалық беріктік – R_b

Темірбетон конструкциясының формалары куб формасына ұ қ сас емес, сондық тан кубтың беріктігін конструкция есептегенде қ абылдануғ а болмайды.

Бетонның сығ ылғ ан кезде негізгі беріктік сипаттама деп призмалық беріктігі саналады (R_b). R_b – бетон призманың осьтік сығ ылуғ а уақ ытша кедергісі.

600х150х150

4.Призма

Призманы сынау арқ ылы бетонның призмалық беріктігін тікелей анық тауғ а болады.

Призманы сынағ ан кезде призмалық беріктігі кубтың беріктігіне салыстырғ анда тө мендеу болады. Призманың биіктігі табанының ө лшеміне () қ атынасы ү штен (3) ү лкен болса, онда ү йкеліс кү штері бетон беріктігіне ә серін тигізбейді.

Егер призманың биіктігін табанының ө лшеміне қ атынасын () кө бейтсек қ атынасы тұ рақ танады жә не 0, 75 тең болады ()

Сондық тан призманың биіктігі табанының ө лшеміне қ атынасы тең болу керек. Осы жағ дайда призманың иілгіштігі сезінбейді жә не .

Егер призманың биіктігі табанының ө лшеміне қ атынасы аса, онда призманың иілгіштігі сезінеді жә не призманың беріктігіне ә сер береді. Сондық тан МЕСТ бойынша призманың биіктігі табанының ө лшеміне қ атынасы тең болу керек. Бетонның призмалық беріктігі темірбетон конструкцияларын есептеген кезде қ абылданады.

в) бетонның созылу беріктігі -

- бетонның осьтік созылуғ а уақ ытша кедергісі

Бетонның созылу беріктігіне цементтік тас беріктігі жә не оның толтырғ ыш дә негімен ілінісуі ә сер етеді.

() –іні () салыстырсақ < < 10....20 есе тө мен болады.

-іні эмпириалық формула арқ ылы есептеу болады.

; - кубтың беріктігі.

Бетонның қ ұ рамы бір текті емес, сондық тан кейбір кезде бұ л формула - шамасы дұ рыс есептемейді.

Сондық тан -шамасын эксперменттік сынау арқ ылы анық тау керек.

- эксперименттік анық таудың бірнеше тә сілі бар:

N

N

5.Сурет. Арнаулы ү лгілерді созып сынау:

N

4d

d

6.Сурет. Бетон цилиндрді қ ысып қ ирату;

g

h

b

L₀

7.Сурет.Бетон арқ алық тарды ию;

- иілу моменті

- тік бұ рышты қ имасының момент кедергісі

- қ иманың созылғ ан аймағ ында кернеу эпюрасы қ исық сызық ты тү рін еске алатын коэффициенті.