Есту талдағышының қызметін зерттеу әдістері.

а) Дыбыстың ауа жә не сү йек арқ ылы берілуін зерттеу (Вебер жә не Риннэ тә жірибелері).

Вебер тә жірибесі. Дыбыстың сү йек арқ ылы ө туін анық тау ү шін дыбыс шығ арып тұ рғ ан камертонды (128 Гц-тік) адамның тө бе сү йегінің ортасына қ ояды. Сонда дыбыстың екі қ ұ лақ пен бірдей естілетіндігі байқ алады. Сосын бұ л тә жірибені адамның бір қ ұ лағ ын мақ тамен тығ ындап қ ойғ аннан кейін қ айталайды. Осыдан кейінгі дыбысты қ абылдау ө згерісін тү сіндіру керек.

Риннэ тә жірибесі. Бұ л тә жірибе дыбыстың ауа жә не сү йек арқ ылы ө туін салыстыру ү шін жасалады. Самай сү йегінің еміздік тә різді ө сіндісіне дыбысы шығ ып тұ рғ ан камертонды қ ояды. Сонда зерттелуші адам, камертон қ ойылғ ан жақ тағ ы қ ұ лағ ымен, бірте-бірте баяулайтын дыбысты естиді. Дыбыс толығ ынан жоқ болғ ан кезде (зерттелушінің айтуы бойынша), камертонды тікелей қ ұ лақ қ а жақ ындатады, сонда адам дыбысты қ айтадан естиді. Дыбыстың ауа арқ ылы берілуі ә р қ ұ лақ қ а бө лек анық талады.

б) Аудиометрия - қ ұ лақ тың есту ө ткірлігін анық тау ә дісі.

Аудиометр- магнитофоннан, аудиометриялық қ осымша, ауа жә не сү йек арқ ылы ө ткізгіштік телефондары, бақ ылау телефоны, стандартты сө здер жазылғ ан тексті бар магнитофон таспасынан тұ ратын аспап.

Адамның қ ұ лағ ы диапазоны 16 - 20000 Гц арасындағ ы дыбыс тербелістерін қ абылдайды. Соның ішінде 1000- 3000 Гц тербелістерге ө те кү шті сезімтал болады, себебі бұ л дыбыс адамның дауысына сә йкес келеді.

Есту талдағ ышының сезімталдығ ы ә сер ететін дыбыстың есту тү йсігін тудыратын ең аз шамасымен, яғ ни естілу табалдырығ ымен, бағ аланады. Сондық тан қ ұ лақ тың есту ө ткірлігін анық тау ү шін клиникада аудиометрия ә дісі қ олданылады. Аудиометрдің кө мегімен дыбыстың жиілігін (100-ден 10000 Гц дейін) жә не кү шін (0-ден 100 дБ дейін) дә л белгілеп беруге болады.

Жұ мысты орындау: Зерттелуші адам аспаптан біраз қ ашық тық та отырады да, ауа арқ ылы ө тетін телефонның қ ұ лақ талдағ ыштарын киеді. Аудиометрлік қ осымшада дыбыстың ең аз қ арқ ындылығ ын белгілейді де, сыналушы адамнан естіген сө здерін қ айталап айтуын сұ райды. Таспа қ озғ алысы басталғ аннан зерттелуші адам екі- ү ш сө зді қ атарынан дұ рыс қ айталағ анша дыбысты біртіндеп кү шейтеді. Бұ л кезде аудиометриялық қ осымшадағ ы дыбыс қ арқ ындылығ ы индикаторының кө рсеткіші есту қ абілетінен айырылу дә режесін кө рсетеді. Сыналушы адамның есту талдағ ышының жағ дайын сипаттау ү шін ә рбір дыбыс тербелісінің жиілігіне сә йкес келетін естілу табалдырығ ын анық тап, аудиограмманы сызып шығ арады. Адамның есту қ абілетінің кемістігін анық тау ү шін жазылып алынғ ан аудиограмманы қ алыпты еститін адамның аудиограммалық кө рсеткішімен салыстырады (43-сурет).

Бұ л аудиограммадағ ы абсцисса - дыбыстың биіктік дең гейін (125-тен 10000 Гц дейінгі), ал ордината - дыбыстың қ аттылығ ын (10-нан 110 дБ дейінгі) кө рсетеді. Дыбыстың қ аттылығ ы сыналушы адамның есту қ абілетінің, қ алыпты еститін адаммен салыстырғ анда, тө мен немесе қ алыпты екендігін анық тауғ а мү мкіндік береді.

Қ ұ лақ тың есту ө ткірлігі (дыбыстың естілу табалдырығ ын) ә р қ ұ лақ қ а жеке анық талады.