TCP және UDP тақырыптарының құрылымы

TCP (Transmission Control Protocol) протоколы. ІР желілеріндегі тасымалдаулардың сенімділігін арттыру ү шін, 1974 жылы кө ліктік дең гей протоколы TCP ө ң деліп шық ты, ол датаграммалардардың кепілдендірілген жеткізілуін қ амтамасыз етеді. TCP протоколы жалғ ануғ а бағ ытталғ ан болып табылады. TCP пакетін сондай-ақ сегмент деп те атайды.

55-суретінде ә рқ айсысы 4 байт болатын, бес жолдан қ ұ ралғ ан TCP протоколы тақ ырыбының қ ұ рылымы кө рсетілген. Тақ ырыпқ а опция ү шін тағ ы да бір жол қ осылуы мү мкін. Егер ІР протоколы жіберуші мен алушының адрестерімен жұ мыс істейтін болса, онда TCP протоколы соң ғ ы хосттардағ ы қ андай қ осымша типі осы жалғ ануда қ олданылатыны туралы тең естіретін порттармен жалғ ануларды орнатады.

55-сурет - TCP протоколды блогының тақ ырып форматы

TCP протоколының тақ ырыбы жіберуші мен ө абылдаушы порттарының нө мірлер ө рісінен (ә р бір ө рісте 2 байттан) басталады. ІР адресі ТСР портының нө мірімен бірге хосттың соң ғ ы нү ктесі деп аталады. ТСР жіберуші портының, ІР жіберуші адресінің, ТСР белгіленген портының жә не ІР қ абылдаушы адресінің комбинациясы бірегей ТСР жалғ ануын анық тайды, ол сокет деп аталады.

«Реттік нө мір» ө рісі, 4 байт, жіберілетін ТСР сегментінде қ олданылатын, байтарды нө мірлеуге арналғ ан, алғ ашқ ы реттік нө мірден пакеттің жылжып кетуін анық тайды. Реттік нө мір келген сегменттерді реттеп, жинақ тау ү шін, қ абылдаушы хостта қ олданылады. Осы шартта жоғ алып кеткен сегменттер қ абылдаушы жақ тан болатын талаптар бойынша қ айнар кө зден қ айталанады.

«Тақ ырып ұ зындығ ы» ө рісі, 4 бит, ТСР тақ ырыбының толық ұ зындығ ын анық тайды.

«Резерв» ө рісі, қ азіргі уақ ытта қ олданылмайды, нө лге тең есу керек.

«Жалаулар» ө рісі, 6 бит, 6 жеке жалауды анық тайды. «1» мә ніне ие болатын ә р бір жалау белгілі бір процедураны анық тайды (келесі пакеттің нө мірінің дұ рыс екендігін растайтауғ а арналғ ан ақ параттың маң ыздылығ ын, қ абылдағ ышқ а ақ параттың жылдам жіберілуін, байланыстың ү зілуін, жаң а жалғ ауды орнату кезіндегі жә не жіберу шетіндегі таратуғ а арналғ ан мә ліметтердің болмауы кезіндегі синхронизация).

«Терезе кө лемі» ө рісі, 2 байт, расталудың жіберілуі алдындағ ы қ абылдағ ыштың буферінде қ абылдануы немесе жинақ талуы мү мкін болатын байттар санын береді.

«Бақ ылау суммасы» ө рісі, 2 байт, IPv4 протоколындағ ы «Тақ ырыптың бақ ылау суммасы» ө рісінің функцияларына ұ қ сас функцияларды орындайды.

«Маң ызды ақ паратты нұ сқ аушы» ө рісі, 2 байт, жоғ ары басымдылық ты мә ліметтерден тұ ратын сегменттің соң ғ ы байтының нө мірін нұ сқ айды.

«Опциялар» ө рісі, желінің бақ ылау функциялары мен мониторингін енгізуге мү мкіндік жасайды.

«Толтырғ ыш» ө рісі, «Опциялар» жолын 32 битті толық ұ зындық қ а толық тыру ү шін қ олданылады.

Жоғ арыа айтып ө ткендей, ТСР протоколы желілінің екі соң ғ ы нү ктелері немесе хосттары арасында жалғ ауды орнатады. ТСР протоколының негізгі функциялары болып, жалғ ауды тең естіру, қ ай порт (немесе бағ дарлама) қ олданылатыны туралы келісім (мысалы, файлдарды жө нелту немесе электронда пошта ү шін), сегментерді жіберуді басқ ару жә не кез–келген екі соң ғ ы нү ктелер арасындағ ы байланыс сеансын аяқ тау табылады. ТСР протоколының сегменттері ә р тү рлі типтегі хабарларды тасымалдайды – пайдалы жү ктемені, ТСР жалғ ауларын орнату/аяқ тау сұ раныстарын, растауды жә не т.б.

UDP (User Datagram Protocol) протоколы Интернет желілеріндегі кө ліктік протоколдың басқ а мысалы болып табылады. ТСР протоколды секілді, UDP протоколы да датаграммалардың жеткізілуін қ амтамасыз етеді, алайда, соң ғ ы нү ктелер арасында жалғ ауды орнатпайтын режимде жұ мыс істейді.

Тақ ырып пен мә ліметтер ө рісінен қ ұ ралғ ан UDP протоколының пакеті UDP датаграммасы деп аталады. UDP протоколы датаграммалардың сенімді жеткізілуін қ амтамасыз етпейді, ө йткені оның қ ызметіне мә ліметтердің берілуі мен қ абылданудың расталуын басқ ару кірмейді. Датаграмма тақ ырыбы жіберуші мен қ абылдаушы порттарынан, UDP датаграммасы ұ зындығ ының ө рісінен жә не бақ ылау суммасы ө рісінен тұ рады. Айта кететін жағ дай, UDP протоколының жоғ арыда аталып ө ткен қ асиеттері, бұ л протоколдың сенімді жеткізудің жоғ арғ ы талаптарын қ оятын мә ліметтерді тарату ү шін қ олдануғ а рұ қ сат етпейді. Басқ а жағ ынан қ арар болсақ, тақ ырыптың аз ғ ана кө лемі, шамалы ү стеме шығ ындары (мысалы, ТСР протоколымен салыстырғ анда) оның сенімді локальді желілерде пайдаланылатын мү мкіндігін анық тады. Соң ғ ы бірнеше жылдарда UDP протоколы Интернет желілері арқ ылы сө здерді жібері кезінде кең інен қ олданыс тапты.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1.Компьютерлер арасында мә ліметтерді тасымалдауғ а арналғ ан қ андай желілер дестелер коммутациясы ә дісімен – датаграмма ә дісімен іске асырылады?

2. ARPANET желісінің тү йіндері арасындағ ы пакеттердің тасымалдану процедуралары қ андай протоколмен анық талады?

3. Қ андай желі IP протоколы мен TCP протоколында тіркеледі?

4. TCP/IP стектерінің коммуникациялары ү шін қ олданылатын бір-бірімен байланысқ ан желілер жиынтығ ы кіретін желі қ алай аталады?

5. IETF моделінің TCP протоколы қ ай дең гейде орналасқ ан?