Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік шекарадан өткізудің негізгі қағидалары.

Тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын Қ азақ стан Республикасының кедендік шекарадан ө ткізу кезіндегі қ ағ идалар мынадай тә ртіппен жү зеге асырылады:
1) Қ азақ стан Республикасының кедендік шекарасынан ө ту;
2) Қ азақ стан Республикасының кедендік шекарасынан ө ту туралы кеден органдарына хабарлау;
3) Қ азақ стан Республикасының кедендік шекарасы арқ ылы ө ткізу пунктінде алдын ала кедендік ресімдеу;
4) тауарларды, кө лік қ ұ ралдарын жә не оларғ а арналғ ан қ ұ жаттарды межелі кеден органына жеткізу;
5) тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын жеткізу туралы межелі кеден органына хабарлау;
6) тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын уақ ытша сақ тау.
2. Тауарларды Қ азақ стан Республикасының кедендiк аумағ ына қ ұ быр тасымалын пайдалану жә не электр беру желілері бойынша ө ткізу кезіндегі алдын ала операцияларды жү зеге асырудың тә ртібін уә кілетті орган айқ ындайды.

3. Сыртқ ы экономикалық қ ызметті мемлекеттік реттеу жү йесіндегі тарифтік ә дістер.

«Сыртқ ы экономикалық қ ызмет» (СЭҚ) тү сiнiгi Қ азақ станның саяси жә не экономикалық ө мiрiне 1987 жылы енуiне орай басқ ару жү йесiнiң ө згеру қ ажеттiлiгiне жә не сыртқ ы экономикалық реформалардың жү зеге асуына байланысты мә нi келесiдей болады: бiрiншiден, сыртқ ы сауданы орталық тандыру, екiншiден, мемлекетаралық сыртқ ы экономикалық қ атынастардың кә сiпорын дең гейiндегi экономикалық қ ызметке сыртқ а ө туi. Нә тижесiнде сыртқ ы экономикалық қ ызмет жә не сыртқ ы экономикалық қ атынастар атты екi тү сiнiк қ алыптасты.

Қ азақ стан Республикасының сыртқ ы экономикалық қ ызметiн мемлекеттiк реттеу жү йесiнiң қ ұ рамы:

· реттеудiң заң ды-қ ұ қ ық тық иегiзi;

· басқ арудың институционалды-ұ йымдастырушылық қ ұ рылымы;

· сыртқ ы экономикалық қ ызметгi мемлекеттiк бағ дарлау;

· сыртқ ы саудалық мә селелердi квоталау жә не лицен-зиялау;

· экспорттық шарттарды тiркеу;

· импорттық тауарларды сертификациялау;

· экспортталатын тауарлардың бағ асына, сапасына жә не санына мiндеттi экспорттық бағ алау;

· кедендiк реттеу;

· сыртқ ы экономикалық қ ызметтi валюталық жә не несие-ақ шалай реттеу.

Сыртқ ы экономикалық қ ызметтi мемлекеттiк реттеудiң маң ызды мақ саттары келесiлерден тұ рады:

· қ ұ рылымдық мә селелердi шешу;

· республиканың басқ а елдермен жә не халық аралық ұ йымдармен ө зара тиiмдi экономикалык қ атынастарды қ ұ ру жә не дамыту; экспорттық ә луеттi кө бейту;

· республикалық тауар ө ндiрушiлердiң шетел серiктестерiмен тiкелей қ атынасты кең ейту мақ сатында қ олайлы халық аралық тә ртiптi жасау жә не қ олдау; шетел капиталын тарту;

· қ азақ стандық кә сiпорындарды дү ниежұ зiлiк бә секеге қ осу, сапалы шикiзат пен материалдарды, жаң а технологияны ендiру, лицензия жә не патенттердi сатып алу арқ ылы ұ лттык тауардын (ө нiмнiң) сапасын жә не енбек ө нiмдiлiгiн арттыру;

· мемлекеттiк, қ аржылық, ақ параттық кө мек арқ ылы қ азақ стандық кә сiпкерлердiң дү ниежү зiлiк нарық қ а ө ту жағ дайларын жасау;

· iшкi нарық ты қ орғ ау, сыртқ ы экономикалық ұ лттық мү дделердi қ орғ ау.

Сыртқ ы экономикалық қ ызметті кеденді-тарифті реттеу кедендік тө лемдер жү йесіне енетін экспорт-импорттық тарифтерді қ олдануғ а байланысты жү ргізіледі.Сыртқ ы экономикалық қ ызметтi мемлекеттiк реттеу маң ызды шикiзат салаларының тауарларын сыртқ а шығ уын қ адағ алау, сонымен қ атар экспорттауғ а қ ұ қ ығ ы бар кә сiпорындар мен ұ йымдарды таң дау болып табылды. Сол сияқ ты, мемлекет трансұ лттық корпорацияларды ынталандыруды, қ арым-қ атынастық интеграциялық формаларының дамуын ө неркә сiп қ ызметiнде шетелдiк серiктестерiмен бiрге жү зеге асырады.Тарифтің кө мегімен, сондай-ақ сыртқ ы сауда балансының белсенді ортасын қ алыптастырады, валюта ағ ымын арттырады, елдердің жекелеген нарық тарының дамуын кө тереді. Одан басқ а тарифтік реттеу қ ызметі салық қ ызыметімен тығ ыз байланыста жү ргізіледі, ол ө зіне тариф элементін жартылай алады да сонымен оны толық тырады.Кеден тарифі ө зінің маң ызы жағ ынан экономикалық сипатта деуге болады. Бұ л жерде ол нарық экономикасы жағ дайында болуына байланысты активті шешім тауып отыр. Импорттық тариф кеден реттеуінде негізгі ү лесті алады, ішкі салық иесімен бірге қ осылып, біріншіден, бағ аның кө леміне ық пал етеді, кә сіпорындардың тиімділігі, Ұ лттық валюта жағ дайы, тауар қ ұ рылымының қ алыптасуы т.б. жү йелерді реттеуде кө мек етеді.Импорттық тарифті санау процесі, кеден тарифіндегі ө німнің номенклатуралық позициясын анық тау ғ ана емес сондай-ақ, кедендік бағ аны анық тау ә дісімен тығ ыз байланысты.

Ә лемдік тә жірибеде сыртқ ы сауданы реттеудің экономикалық ә дістері болып тарифтік реттеу саналады. Олар мемлекет шекарасынан ө ту кезінде ұ лттық -импорттық ағ ымдардың бағ алық кө рсеткіштеріне ық пал етеді. Ең басты тарифтік реттеу, тауарғ а кеден салығ ын салу ә дісі мен тә ртібін, сондай-ақ, салық пен тарифтік тү рлерін, оның себептерін, кеден жең ілдіктерін игру тә ртібін анық тайды.

Халық аралық ұ йымдар мен бірлестіктер қ ызметінің кө мегімен жә не де шекаралық жан-жақ ты келісімдер негізінде кө птеген елдердің ұ лттық -тарифтік реттеу жү йесі бірдей принциптер мен тә ртіптерге сү йенеді, сондай-ақ, олардың ішін ө зара кө п ұ қ састық тары бар, ол ө здігінен халық аралық сауда процесін жең ілдетеді.Экспорттық кеден тарифі сыртқ ы сауданы реттеудегі тек шамалы елдер қ олданатын қ ұ рал, негізінен дамушы елдер кіреді. Табиғ и байлық қ а бай, бірақ ә лемдік тауар нарығ ында ө здерінің шикізатты ұ стау позициясын санайды. Кей жағ дайда олар экспорттық бағ аның ө суіне, сонымен бірге, оның валюталық ресурстарының толығ уына ық пал етеді. Бірақ, экспорттық тарифті шектеу кө мегімен экспорттың кө лемі мен қ ұ рлымын ө згерту экспорттық потенциялды тө мендетіп ішкі бағ ағ а инфляциялық қ ысым жасауғ а ә кеп соқ тырады.Кеден тарифтік реттеу мә селелері кө п жақ ты. Ә лемдік тә жірибеде кең таралғ ан бағ ыттарының бірі ә р тү рлі преференциялар мен жең ілдіктер беру жү йесі болып табылады.Тарифтік жең ілдіктер бір жақ ты не екі жақ қ а бірдей белгіленген шарттар бойынша кеден шекарасы арқ ылы ө ткізілетін тауарларғ а берілетін жең ілдіктер.Оларғ а мынандай жағ дайларда қ олданылады: 1.Шет елде жұ мыс істеп жатқ ан Қ азақ стан кә сіпорындарына жіберілетін азық -тү лік, жабдық тау мен жасақ тау заттары.2.Тең із кә сіпшілігін жү ргізетін кемелердің қ ызметін қ амтамасыз ету ү шін Қ азақ станғ а ә келінетін кә сіпшілік ө німдері.3.Ұ лттық валюта, шетел валютасы жә не бағ алы қ ағ аздар кеден тө лемдерінен босатылады.4.Жү ктілер мен жолаушыларды халық аралық тасымалдауды жү зеге асыратын кө лік қ ұ ралдарды.5.Қ азақ станғ а ізгілік кө мек ретінде ә келінетін тауарлар.6.Шет ел мемлекеттері жә не халық аралық тарапынан, қ айырымдылық мақ саттарда ә келінетін жә не ә кетілетін тауарлар.7.Қ азақ стан Республикасының ұ лттық Банкі ү шін ә келетін жә не кететін тауарлар.8.Кеден шекарасы арқ ылы жеке тұ лғ аларын ө ткізетін ө ндіріске жә не кә сіпкерлікке қ атысы жоқ тауарлар.Преференциялар сауда экономикалық саясатын жү ргізуідің тиімді қ ұ ралы болып табылады жә не рынок ө тіміне шикізат кө здерінің жә не капиталды қ олдану саласына бә секе кү ресте қ олданылады.Қ азақ станның шет ел мемлекеттерімен сауда саяси қ атынастарын жү зеге асыру кезінде Қ азақ стан Республикасының кеден тарифі бойынша бұ рын тө ленген бажды қ айтару, бажды тө леуден босату, баж мө лшерінің тө мендеуі немесе преференциялық ә келуге тарифтік квоталарды орнату тү рінде преференциялар қ олданылады.Тарифтік преференциялардың қ олданылу жағ дайлары: Переренциялар Қ азақ станның басқ а шет мемлекеттерімен сауда аймағ ы мен кеден одағ ы қ ұ рғ ан немесе одақ қ ұ руғ а ә зірлік жасағ ан елдерден ә келінетін тауарларғ а қ олданылады.Бес жылда бір рет қ айта қ аралып тұ ратын ұ лттық артық шылық тар берілетін мемлекеттерден шығ атын тауарларғ а қ олданылады.Кедендік преференциялар Қ азақ стан Республикасының территориясына: дамушы елдерден шығ атын тауарларғ а қ атысты; нашар дамығ ан елдерден шығ атын тауарларғ а қ атысты преференциялар қ олданылады.

4444444