Жедел ішек өтімсіздігі. Ішектің өтімсіздігі - ішек бойымен нәжістің, әртүрлі себептермен толық немесе жартылай жүрмей қалуынан

Ішектің ө тімсіздігі - ішек бойымен нә жістің, ә ртү рлі себептермен толық немесе жартылай жү рмей қ алуынан туғ ан патологиялыќ жаѓдайларды белгілеуге қ олданылатын тү сінік. Ішек ө тімсіздігі - іш бү лігі тобына жататын сырқ аттардың ішіндегі қ атерлі аурудың бірі. Ауру сипатының ә р тү рлім диагностикалық қ иыншылық тар сырқ атты дер кезінде анық тауғ а кедергі болып, емдік шараның кештетуіне кейбір жағ дайда адам ө ліміне жол беріп келеді.

Қ азіргі кезде аса қ обалжытатын жағ дай-жедел ішек ө тімсіздігінің іш бү лігі тобындағ ы аурулар арасында жиі кездесуі мен науқ астардың шетінеуінің азаймауы. Статистикалық мә ліметтер бойынша жедел ішек ө тімсіздігімен ауырғ ан адамдардың 4 % шетінесе, кештетіп келген науқ астар арасында осы кө рсеткіш 17-27 % дейін кө теріледі. Осы айтылғ ан деректердің ө зі-ақ бұ л сырқ аттың ө те қ атерлі екендігіне дә лел.

Классификациясы. Болу себептеріне байланысты жедел ішек ө тімсіздігінің бірнеше классификациясы (жіктелуі) бар. Вайль (1889ж) странгуляциялық, обтурациялық жедел ішек ө тімсіздігі деп бө леді. В.Э. Салищев (1948ж) пен Д.П. Федорович (1956ж) бұ л екі тү рін бір топқ а біріктіріп – механикалық, қ осымша динамикалық тү рін кіргізіп, оның ішінде тү йілу (спастикалық) жә не салдану (параличтік) ішек ө тімсіздігіне жіктейді.

Кү нделікті дә рігерлік тә жірибеде қ олдануғ а ең қ олайлысы Д.П. Чухриенконың (1958ж) классификациясы.

I. Болу себебіне байланысты – туа, жү ре болғ ан. Туа біткен ішек ө тімсіздігіне тоқ, ащы ішектің атрезиясы жатады.

II.Механизіміне байланысты – механикалық жә не динамикалық. Механикалық ішек ө тімсіздігін обтурациялық (ішек шажырқ айының қ ан тамыры қ ысылмай тек ішек кө зінің ә р тү рлі себептермен тарылып, болмаса толық бітелуі), странгуляциялық (ішек шажырқ айы қ ан тамырының қ ысылуы) жә не аралас (алдың ғ ы екеуінің қ оса болуы – инвагинация, қ ұ рсақ жабысқ ақ ауруының кейбір тү рлері) деп бө леді.

Обтурациялық ішек ө тімсіздігінде ішектің бойы сырттан немесе іштен тарылып (қ атерлі жә не қ ауіпсіз ісік, ішек бойына жылан кө з арқ ылы тү скен ө ттің тасы, аскарида қ ұ рттары, ащы жә не тоқ ішектің тыртық танып тарылуы т.б.) қ ан айналымы бұ зылмайды. Осы себепті клиникалық ағ ымы странгуляциялық ішек ө тімсіздігіне қ арағ анда бә сең дау жә не бірте-бірте дамиды.

Странгуляциялық ішек ө тімсіздігінде (бұ ралу, тү йілу, ішек иірімінің жарық қ ақ пасында қ ысылуы) шажырқ айдағ ы қ ан тамыры қ ысылу салдарынан ішек иірімінде бірден қ ан айналымы бұ зылып µлі еттену (некроз) қ аупі болуы ө те ық тимал.

Динамикалық (функциональды) ішек µтімсіздігі ішек перистальтикасының бұ зылу салдарынан болады. Оны тү йілу (спастикалық) жә не салдану (параличтік) деп екіге бө леді. Қ ұ рсақ ағ заларының жедел қ абынуы (аппендицит, холецистит, панкреатит, перитонит т.б.), олардың жарақ аттануы, іш астарының сыртына қ ан ұ ялауы (гематома), паранефрит т.б. салдану ішек ө тімсіздігінің негізгі себептеріне жатады.

III.Ішек ө тімсіздігінің дең гейіне байланысты – жоғ арғ ы (ащы ішек), тө менгі (тоқ ішек) деп бө лінеді.

IV.Клиникалық ағ ымына қ арап – толық, жартылай жә не жедел, созылмалы деп бµлінеді.