Шымкент

ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ САБАҚ Қ А АРНАЛҒ АН

ДІСТЕМЕЛІК Ө Ң ДЕУ

Шымкент

Кафедра мә жілісінде талқ ыланып, бекітілді

Хаттама № 2015 ж.

Кафедра мең герушісі __________проф. Ордабаева С.К.

Мақ саты: Органикалық заттарғ а синтез жү ргізуді ү йрену. Гексаметилентетрамин алу.

Оқ ыту міндеті:

· органикалық заттарды талдау, синтездеу ә дістері, жалпы принциптерді сипаттауды ү йрену;

· дә рілік заттардың фармакологиялық жә не химиялық, физикалық қ асиеттеріне талдау жасауды оқ ыту;

· берілген топтағ ы дә рілік заттардың сапасын талдауды оқ ыту.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Альдегидтер жә не олардың туындылары - формальдегид, гексаметилентетрамин, хлоралгидрат ерітінді препараттарының медицинада алатын орны.

2. Зерттелетін топ препараттарын алу кө здері, қ олдануына байланысты сапасына қ ойылатын талаптар.

3. Сапасына қ ойылатын талаптарғ а байланысты препараттарды талдау ә дістері.

4. Преараттардың жалпы талдау ә дістері жә не қ асиеттері, альдегидтерге байланысты.

5. Жалпы жә не жеке хлоралгидраттың альдегидке жә не галогенқ ұ рамды қ осылыстардың реакцияларын зерттеу

6. Азот қ ысылысты гексаметилентетрамина негізіне талдау ә дістері.

7. Альдегидті дә рілік заттар жә не олардың туындыларының латындық, рациональды атаулары, формулаларының қ ұ рылымын жазың ыз.

8. Формальдегид, хлоралгидрат, гексаметилентетраминді алу химизімін жазың ыз.

9. Гексаметилентетрамина жә не хлоралгидраттың негізгі ыдырау реакцияларына талдау.

10. Альдегидтердің басқ а химиялық қ асиеттері жә не тотығ у-тотық сыздану фрагменттерінің қ ұ рылымы қ андай?

11. Альдегидтер ү шін нуклеофильді қ осылыстары жә не тотық сыздану реакцияларына мысалдар келтірің із.

12. Какой структурный фрагмент обуславливает окислительно-восстановительные свойства препаратов, производных альдегидов

13. Альдегид туындылары, тотығ у-тотық сыздану қ ұ рылымы препарат фрагментіне ә сері қ андай?

Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: білімін бақ ылау, зертханалық жұ мыс, жұ мыс нә тижелерін рә сімдеу.

Оқ ыту обьектісі:

гексаметилентетрамин

Зертханалық жұ мысты орындауғ а 300 минут беріледі, жұ мыс ретіне тө мендегідей уақ ыттар мен орындалады:

Лабораториялық сабақ ты ө ткізуге 300 минут бө лінген:

Сабақ тын мазмұ ны:

№1зертханалық жұ мыс

Гексаметилентетраминді алу

1-ә діс

Реактивтер: 40% формалин 50 мл, 100 мл аммиак.

Қ ұ рал–жабдық тар: конус тә різді колба (250мл) – 1дана, буландырғ ыш табақ ша (250мл) – 1 дана.

Конус тә різді колбағ а 50 мл формалин қ ұ йып, оны қ арлы сумен суыта отырып, аз мө лшерден 100 мл аммиак ерітіндісін қ ұ ямыз. Реакция экзотермиялық, ө йткені уакыт ө ткен сайын температураның ө згеруі (15–18С жоғ ары болмауы керек). Сосын колбаны тығ ынмен бекітіп, 6 – 8 сағ қ алдырамыз. Осы уақ ыт ө ткен соң аммиак бө лініп қ алу керек. (аммиак иісін сеземіз, реакция фенолфталин сілтілі). Сосын осы сұ йық тық ты аз мө лшерде кристаллдар пайда болғ анша су моншасында қ ыздырамыз. Фильтрлеп, екі фильтр қ ағ азының арасына сығ амыз, сосын 30-35С кептіреміз. Ө нім шығ ымы 70 %

Гексаметилентетраминге сапалық реакция жасау ү шін қ ышқ ылдық жә не сілтілікке кө ң іл бө лу керек, ал аммоний қ абаты. Параформ жә не органикалық қ осылыстардың жоқ тығ ына кө з жеткіземіз.

2 – ә діс

Реактивтер: 40% формалин 50г, 25% аммиак 35г.

Қ ұ рал – жабдық тар: конус тә різді колба (200мл) 1-дана.

Колбағ а араластырғ ышты орнатып, тамшылатқ ыш варонка арқ ылы 50г 40% формалинді қ ұ йып, суыта отырып араластырамыз. Баяу тә різде 35г 25% аммиак ерітіндісін қ ұ ямыз. Колбағ а аммиак ерітіндісін қ ұ йып болғ ан соң, оны тығ ынмен жауып 6-8 сағ атқ а қ алдырамыз. Аммиак ерітіндісінің иісі шық ан соң, фильтрлеп вакуммде буландырамыз. (қ ысымы 10-15мм жә не 25-30С температурада) белгілі мө лшерде кристаллдар пайда болғ анша. Эксикаторда кристалдар фильтрленіп кептіріледі. Ө німді қ айтадан вакуммде білпндырамыз. Ө нім шығ ымы 13-14г