Азақстанда франчайзингтің дамуы

Қ азақ стан ү шін франчайзинг – жаң а қ ұ былыс болып есептеледі жә не бизнес жү йесінде қ олдану ел экономикасына біршама ә серін тигізеді. Франчайзингті ө з бизнесінде пайдаланғ ысы келген кә сіпкерлерге кө мек ретінде тиісті заң дар қ абылданды, аталғ ан кә сіпкерлік тү рімен айналысатын (Қ азақ стан Франчайзингінің Ассоциациясы - Қ ФА) ұ йым қ ұ рылды.

Қ ФА Қ азақ станда франчайзингті дамыту мақ сатында, франчайзинг компанияларын жә не франчайзингті қ олдайтын заң ды тұ лғ аларды біріктіру мақ сатында 2002 ж. қ ұ рылды.

Қ ФА негізгі мақ саттары:

· кә сіпкерлерді франчайзингке байланысты жедел ақ параттармен қ амтамасыз ету

· франшиза (франчайзердің сауда маркасын, бизнесті ұ йымдастыру жә не жү ргізу технологиясын пайдаланып жұ мыс істеу қ ұ қ ығ ы, кең ес беру, маркетинг қ ызметі жә не т.б. бизнесті қ олдаулар) іздестіруде кең ес жә не ә дістемелік кө мек беру

· ә ртү рлі х/а жә не мемлекеттік органдар мен ұ йымдарда ассоциация мү шелерінің қ ұ қ ығ ын жә не мү ддесін қ орғ ау

· франчайзинг негізіне кә сіпкерлерді оқ ыту

· франчайзинг арқ ылы республика шағ ын жә не орта бизнесінің дамуына ә сер ету

Қ ФА серіктеріне республикада франчайзингтің дамуын қ олдайтын х/а ұ йымдар, банклер, консалтингтік жә не т.б. ұ йымдар жатады. Қ азақ станда ә йгілі франчайзингтік брендтер табысты дамуда - «1С», Америкалық Бар жә не Гриль, Патио Пицца, Хесбургер т.б.

Бү гінгі кү ні Қ азақ стан ө німдеріне франчайзинг дамымағ ан, бірақ, бірнеше мысалдар келтіруге болады. Франчайзинг жү йесінде тауық жұ мыртқ аларын, жұ мыртқ а ұ нтақ тарын жә не қ ұ с етін ө ндірумен, жә не комбикорм, қ ағ аз ө ндірісімен айналысатын «Сеймар» инвестициялық -ө неркә сіптік компаниясы жұ мыс істеуде. Қ азіргі кезең де «Алматы қ ұ с» жә не «Алматы Бройлер» ААҚ қ ұ с бірлестігінің қ ұ рамындағ ы барлық қ ұ с фабрикалары франчайзинг жү йесінде жұ мыс істеуде, ал тауарлы франчайзинг «Сеймар» тобындағ ы барлық компаниялардың ө німдеріне тарағ ан.

Қ ФА 2003 ж. АТФ Банкімен бірлесіп шағ ын жә не орта бизнес аясын қ амтитын ««Қ азақ стандағ ы Франчайзинг: франшиза сатып алуды қ аржыландыру Бағ дарламасы» жобасын бастады.

Франшиза алу тө мендегідей кезең дерде жү зеге асырылады:

· франчайзи болғ ысы келген кә сіпкер Қ ФА-нан франшиза тү рлерә і жә не франчайзерлер туралы ақ параттар алады

· кә сіпкер таң дағ ан қ олайлы нұ сқ асына бизнес-жоспарын банкге экспертизағ а ө ткізеді

· несиеге банкінің келісімін алғ аннан кейін Қ ФА-ның қ олдауымен франчайзингпен келіссө з жү ргізеді

· франчайзингпен келіскен жағ дайда жә не тиісті қ ұ жаттарғ а қ ол қ ойылғ аннан кейін франшизаны сатып алуғ а несие беріледі

Бизнес-жоспардың экспертизасы жә не кепілдік мү лікті бағ алау тегін жү ргізіледі.

АТФ Банк франшизаны, негізгі жіне айналым қ ұ рал-жабдық тарын сатып алуғ а несиені 7 жылғ а дейінгі мерзімге береді; жең ілдетілген несие беру жә не келісімнің нақ тылы жағ дайларына байланысты ың ғ айлы тө лемдер жү йесін қ ұ ру қ арастырылады.

Кепілдікке франшизаның ө зі жә не франчайзинг жобасымен сатып алынатын жылжымайтын мү лік, қ ондырғ ылар т.б. ұ зақ мерзімдегі активтер қ ойылады.

Қ Р франчайзинг жү йесі бойынша бизнесті жү ргізу заң дылық тары ә лі де болса жеткіліксіз, аталғ ан жү йе жалпы шағ ын жә не орта бизнеске арналғ ан нормативті-қ ұ қ ық тық базасымен реттеледі, яғ ни «Кешендік кә сіпкерлік лицензия (франчайзинг) туралы», «Интеллектуалды меншікті қ орғ ау туралы» заң дарымен жә не Азаматтық Кодекспен.