Раздзел 2.

Фізічнае мадэляванне і апісанне прыродных з’яў і фундаментальных узаемадзеянняў

Тэма 4. Фізічны Сусвет: сучасная касмалогія

Касмічныя аб’екты і метады іх даследавання. Касмалогія як навука аб паходжанні, будове і развіцці Сусвету. Раннія касмалагічныя тэорыі і эвалюцыя вобразу Сусвету: ад ідэі нязменнасці да вучэння аб нестацыянарнасці. Эксперыментальнае выяўленне нецэнтральнага становішча Сонечнай сістэмы ў нашай галактыцы, існавання іншых галактык, пашырэння Ўніверсуму. Асновы касмагоніі як вучэння аб ранніх этапах эвалюцыі Сусвету. Мадэль Вялікага Выбуху. Рэліктавае выпраменьванне. Сучасныя ўяўленні аб будове Сусвету. Дасягненні і праблемы сучаснай планеталогіі. Сучасныя навуковыя ўяўленні аб Зямлі. Антропны прынцып. Праявы жыцця ў Сусвеце. Праблема існавання пазазямных цывілізацый і спосабаў кантактаў з імі.

Тэма 5. Фізічная карціна свету і яе эвалюцыя

Фізіка як фундаментальная навука. Прадмет фізічных ведаў. Паняцце фізічнай рэальнасці. Агульная характарыстыка фізічнай рэальнасці: аб’екты фізікі, іх прасторава-часавыя формы, фізічныя ўзаемадзеянні, фізічныя законы, працэсы. Метады фізічнага даследавання. Праблема фізічнага вымярэння.

Фізічная карціна свету: структура, функцыі, гістарычная дынаміка. Эвалюцыя тэорыі механікі. Прынцып адноснасці Галілея-Н’ютана, фармаванне механічнай карціны свету. Сацыякультурныя перадумовы механічнай карціны свету і яе канструктыўная роля у далейшым развіцці навукі.

Асновы статыстычнай механікі і тэрмадынамікі. Статыстычны і тэрмінадынамічны спосабы мадэлявання і апісання сістэм шматлікіх часцінак. Вучэнне аб цяпле. Паняцце энтрапіі. Узрастанне энтрапіі. Малекулярна-кінетычная прырода цеплавых працэсаў. Парадак і хаос у статыстычных сістэмах. Законы захавання і законы сіметрыі і іх інтэрпрэтацыя ў сучаснай фізіцы. Гіпотэза цеплавой смерці Сусвету. Сінергетыка і пошук агульных механізмаў развіцця прыроды і грамадства. Прынцып дэтэрмінізму і яго значэнне ў кантэксце вывучэння працэсаў з нелінейнай дынамікай.

Фармаванне тэорыі электрамагнітных узаемадзеянняў. Дзве лініі развіцця электрадынамікі. Электрамагнітнае поле як новая фізічная рэальнасць. Электрамагнітная прырода святла. Біялагічнае ўздзеянне электрамагнітных хваль. Фізічныя палі біялагічных аб’ектаў.

Асноўныя рысы квантава-рэлятывісцкай карціны свету. Новае разуменне ролі суб’екта пазнання ў фізіцы. Узнікненне квантавых уяўленняў. Паняцце аб карпускулярна-хвалевым дуалізме. Прынцып дапаўняльнасці. Дачыненне няпэўнасці. Статыстычны характар квантавай тэорыі. Праблема сумяшчальнасці сучасных фізічных тэорый. Сучасныя фізічныя ўяўленні аб прасторы і часе. Адноснасць паняццяў адначасовасці і адлегласці для розных назіральнікаў. Праблема ўспрымання сучаснай фізічнай карціны свету грамадствам.

Тэма 6. Сучасныя фізічныя ўяўленні аб структуры матэрыі

Развіццё канцэпцыі атамізму. Фотаэфект. Эфект Комптана. Доследы па дыфракцыі электронаў і фатонаў. Выпраменьванне і паглынанне святла атамамі і малекуламі. Хвалевыя ўласцівасці атамаў і малекул.

Сучасныя паскаральнікі. Працэсы нараджэння і анігіляцыі рэлятывісцкіх часцінак-палёў. Распады часцінак як іх узаемапераўтварэнні. Тэхналагічнае ўжыванне рэлятывісцкіх часцінак і выпраменьванняў.

Уяўленне аб Стандартнай Мадэлі. Базоны і ферміёны. Адроны і лептоны. Фундаментальныя фізічныя ўзаемадзеянні. Праблема грунтоўных сусветных канстант. Віртуальныя часцінкі: квантавы вакуум. Праблема аб’яднання Стандартнай Мадэлі і тэорыі гравітацыі. Адзіная тэорыя поля як мэта сучаснага фізічнага пазнання. Сучасная сітуацыя ў фізіцы.