Физикалық шаманың бірлік этолоны деген не және олардың қандай түрлері бар?

. Физикалық шама бірлігінің эталоны деп дұ рыс қ айталандылығ ына жә не оларды сақ тауғ а арналғ ан ө лшем қ ұ ралдарын айтады. Эталондар – ө лшем бірегейлігін қ амтамасыз ету ү шін қ олданылады. Шама бірлігінің эталондарының кө мегімен дә лдігі тө мен ө лшем қ ұ ралдары бірліктердің размері беріледі.

Заң да. Шама бірлігінің эталоны уә кілетті мемлекеттік орган белгілеген тә ртіппен бекітілген мө лшерін осы шаманың басқ а ө лшем қ ұ ралдарына беру мақ сатында шама бірлігін (шама бірлігінің еселік не ү лестік мә ндерін) жаң ғ ыртуғ а жә не сақ тауғ а арналағ ан ө лшем қ ұ ралы.

Заң да. Шама бірлігінің мемлекеттік эталоны уә кіллеті органның шешімімен Қ Р аумағ ында бастапқ ы деп танылғ ан шама бірлігінің эталоны.

Функциясы:

- Ө лшем бірлігін сақ тау;

- Қ айталау;

- Ө лшем дә лдігі тө мен ө лшем қ ұ ралдарына ө лшем бірліктерін беру.

Эталондар 2-ге бө лінеді:

1) Біріншілік эталондар

2) Екіншілік эталондар

Мемлекеттік дә лдігі ең жоғ арғ ы эталондар біріншілік эталондар болып табылады. біріншілік эталондармен қ атар арнайы эталондар жү реді. Олар арнайы жоғ ары жағ дайда қ олданылады. Мысалы: ө те жоғ ары температурада, жиілікте, қ ысымда қ олданылады.

Біріншілік жә не арнайы эталондар мемлекеттік эталондар деп бірігеді. Мемлекеттік эталондарды ұ лттық эталондар деп те атайды. Олармен қ атар халық аралық эталондар бар. Халық аралық эталондармен ұ лттық эталондарды салыстыру ү шін қ олданылады.

Екіншілік эталон ө лшемдерін біріншілік эталоннан алады.

Ө лшем бірлігі басқ а ө лшем қ ұ ралдарына беру ү шін негізі еіншілік эталондар қ олданылады.

Екіншілік эталондар 4-ке бө лінеді:

1) Эталон кө шірме

2) Эталон куә

3) Салыстырмалы эталон

4) Жұ мысшы эталон

Эталон кө шірме – бірлікті сақ тау жә не размерин жұ мысшы эталонғ а беру ү шін қ олданылады. Ол ылғ ида мемлекттік эталонның тура кө шірмесі бола бермейді. Функциясын сақ тау керек.

Эталон куә – мемлекеттік эталонның сақ талуын тексеру ү шін немесе мемлекеттік эталон бұ зылғ ан жә не жойылғ ан жағ дайда оның орнына қ олданылады. (килограмның эталоны)

Салыстырмалы эталон – бір- бірімен тікелей салыстыра алмайтын эталондарды салыстыру ү шін қ олданылады. (нормальды элемент – электр қ озғ аушы кү ші ү шін қ олданылады; халық аралық эталонмен салыстырады.)

Жұ мысшы эталон – бірлікті сақ тау ү шін олардың размерін ө шлем қ ұ ралдарғ а, ал қ ажет болғ ан жағ дайда ө те дә л ө лшем аспаптарына беру ү шін қ олданылады.

Ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып, тексеру схемасы (проверочная схема)

Мемлеккеттік эталоннан жұ мысшы ө лшем қ ұ ралдарына шама бірлігін берудің қ ұ ралдарын, ә дістерін жә не дә лдігін қ амтамасыз ететін заң ды тү рде қ абылданғ ан қ ұ жат.

Ұ лттық эталондар

Екіншілік эталондар (эталон кө шірме)

Жұ мысшы эталон

Ү лгілі ө лшем қ ұ ралдары

Жұ мысшы ө лшем қ ұ ралдары