Дұрыс тамақтану

Мақ саты: халық тың дұ рыс тамақ тануын қ амтамасыз ету жә не тамақ тануғ а байланысты аурулардың профилактикасы.

Мiндеттер:
балалар, ұ рпақ ты болу жасындағ ы ә йелдер, жү ктi жә не емшек сү тiмен қ оректендiретiн ә йелдердiң тамақ тануын жақ сарту;
халық ты қ ауiпсiз жә не дұ рыс тамақ ө нiмдерiмен орнық ты жабдық тауды қ амтамасыз ету;
дұ рыс тамақ тану туралы халық ты хабардар ету;
халық тың тамақ тануына мониторинг, бақ ылау жә не зерттеу жү ргiзу.

Нә тижелер кө рсеткiштерi:
темiр тапшылығ ы анемиясымен сырқ аттанушылық ты 100 мың адамғ а шақ қ анда 2013 жылғ а қ арай 2 221-ге дейiн, 2015 жылғ а қ арай 2 082, 0-ге дейiн (2009 ж. - 2 314, 0) тө мендету;
артық дене салмағ ының таралуын 2013 жылғ а қ арай 33 %-ғ а дейiн, 2015 жылғ а қ арай 30 %-ғ а дейiн (2009 ж. - 35, 3%) тө мендету.

Қ ол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар
Ә р жастағ ы балалардың, ұ рпақ ты болу жасындағ ы, жү ктi жә не емшек сү тiмен қ оректендiретiн ә йелдердiң тамақ тануын жақ сарту.
Болашақ аналардың бала кө тергенге дейiнгi жә не жү ктiлiк уақ ытында барабар тамақ тануын қ амтамасыз ете отырып, ұ рық тың оң тайлы қ оректенуiне мү мкiндiк беру.
Емшек сү тiмен қ оректендiрудi қ орғ ауды, насихаттауды жә не қ олдауды қ амтамасыз ету жә не нә рестелер мен кiшi жастағ ы балаларды барабар қ осымша тамақ тандыруды уақ тылы енгiзу.
Жергiлiктi шикiзат ө нiмдерiн пайдаланып балаларғ а арналғ ан жә не емдеу-профилактикалық тамақ ө нiмдерiн шығ ару бойынша ө ндiрiстi ұ йымдастыру.
Балалар ү йлерiнде, мектепке дейiнгi мекемелер мен мектептерде дұ рыс тамақ тану жә не тамақ ө нiмдерiнiң қ ауiпсiздiгi стратегиясын дамытуды қ амтамасыз ету.
Халық ты қ ауiпсiз жә не дұ рыс тамақ ө нiмдерiмен орнық ты жабдық тауды қ амтамасыз ету.
Қ анық қ ан майлар мен трансмайлы қ ышқ ылдар, жай қ ант пен тұ зды тө мендетiп, қ ұ рамында жоғ ары дең гейлi дә румендер, минералдар, микроэлементтер жә не тамақ талшық тары бар ө нiм шығ аруды кең ейту.
Негiзгi тамақ ө нiмдерiн микронутриенттермен тиiстi байыту жә не қ осымша тамақ тану ү шiн ө нiмдердi ә зiрлеудi қ амтамасыз ету.
Тамақ ө нiмдерiнiң қ ауiпсiздiгiне бақ ылау жү йесiнiң талаптарын кү шейту жә не жетiлдiру арқ ылы қ оғ амдық жә не мемлекеттiк мекемелерде (қ оғ амдық тамақ тану жү йесi, балалар жә не мектепте тамақ тану, аурухана, ә скери мекемелер жә не т.б.) тамақ ө нiмдерiнiң қ ұ нарлылық сапасын жақ сарту жә не қ ауiпсiздiгiн арттыру.
Тамақ ө нiмдерi тұ тынудың ұ сынылғ ан шамасына сә йкес келетiн тамақ ө нiмдерi мен сусындардың қ аржылық қ олжетiмдiлiгiне ә сер ету ү шiн экономикалық ә дiстердi (салық тар, субсидиялар) пайдалану мү мкiндiгiн зерделеу.
«Фермадан ү стелге дейiн» қ ағ идаты пайдаланылатын тамақ ө нiмдерiнiң қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз етудiң салааралық жү йесiн жә не Соdех Аlimentarius-ке сә йкес келетiн қ ауiптi талдау тетiктерiн бекiту.
Тамақ ө нiмдерiне жә не оларды ө ндiруге, санитариялық ережелер мен нормаларғ а, тамақ ө нiмiнiң қ ауiпсiздiгiн бақ ылау жү йесiндегi басқ а нормативтiк қ ұ жаттарғ а арналғ ан ұ лттық стандарттарды халық аралық талаптарғ а сә йкестендiру.

Халық ты дұ рыс тамақ тану туралы хабардар ету
Жалпы алғ анда халық қ а жә не осал топтарғ а арналғ ан тамақ ө нiмдерiн тұ тыну жө нiндегi ұ сынымдар ә зiрлеу.
Халық тың ә ртү рлi топтарының дұ рыс тамақ тану, тамақ ө нiмдерiнiң қ ауiпсiздiгi жә не қ олжетiмдi БАҚ -ты тарта отырып, тұ тынушылардың қ ұ қ ық тары саласында бiлiм дең гейiн жә не хабардар болуын арттыруғ а бағ ытталғ ан кө пдең гейлi қ оғ амдық жә не коммуникациялық науқ андар ө ткiзу.
Тұ тынушылардың ө нiмнiң сипаттарын жақ сы тү сiнуi, сапалы тамақ ө нiмдерiн таң дауды қ олдау мен тағ ам ө нiмдерiн қ ауiпсiз сақ тау жә не дайындауғ а жә рдемдеу ү шiн тамақ ө нiмдерiнiң анық таң балануын кө термелеу.

Халық тың тамақ тануына мониторинг, бағ алау жә не зерттеу жү ргiзу:
тамақ тану жағ дайына, тамақ ө нiмдерiнiң қ олжетiмдiлiгi мен оларды тұ тыну, сондай-ақ ә ртү рлi жас жә не ә леуметтiк-экономикалық топтарда микронутриеттер тапшылығ ының профилактикасы бағ дарламалары мониторингiнiң, оның iшiнде емшек сү тiмен қ оректендiру жә не ерте жастағ ы балаларды қ осымша тамақ тандыру мониторингiнiң мемлекеттiк жү йесiн қ ұ ру;
тағ амдық уыттыинфекцияларды қ адағ алау жү йесiн жә не ә ртү рлi азық -тү лiк тiзбегiнде микробиологиялық жә не химиялық қ ауiптер мониторингi жү йесiн жетiлдiру. Тамақ танудың толық рационына химиялық жә не биологиялық бө где заттардың қ осылыстарымен ластануын бағ алау ү шiн тұ рақ ты тү рде зерттеулер жү ргiзу;
негiзгi азық -тү лiк заттарындағ ы физиологиялық тұ тынудың ө ң iрлiк нормаларын жә не халық тың жекелеген топтары ү шiн олардың денсаулығ ын, климаттық -географиялық, экологиялық жә не ө ң iрдiң этникалық ерекшелiктерiн ескере отырып энергияны тү зету;
ә леуметтiк мә нi бар алиментарлық -тә уелдi аурулардың профилактикасына бағ ытталғ ан кешендi бағ дарламалар мен стратегияларды ә зiрлеу, iске асыру, мониторингi жә не бағ алау, тамақ тану жә не тамақ ө нiмдерiмен негiзделген аурулар ауыртпалығ ын тө мендету.