Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Ағымдағы жағдайды талдау




Қ азақ стан Республикасының денсаулық сақ тау iсiн реформалау мен дамытудың 2005 - 2010 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттiк бағ дарламасын (бұ дан ә рi - Мембағ дарлама) iске асыру кезең iнде мынадай белгiлi бiр нә тижелерге қ ол жеткiзiлдi:
«Халық денсаулығ ы жә не денсаулық сақ тау жү йесi туралы» Қ азақ стан Республикасының Кодексi қ абылданды;
тегiн медициналық кө мектiң кепiлдiк берiлген кө лемi бойынша ең тө менгi стандарттар белгiлендi;
Қ азақ стан Республикасында ана мен бала ө лiм-жiтiмiн тө мендету жө нiндегi 2008 - 2010 жылдарғ а арналғ ан, Қ азақ стан Республикасында қ ан қ ызметiн жетiлдiру жө нiндегi шаралар туралы 2008 - 2010 жылдарғ а арналғ ан, Қ азақ стан Республикасында ЖҚ ТБ iндетiне қ арсы iс-қ имыл жө нiндегi 2006 - 2010 жылдарғ а арналғ ан, Қ азақ стан Республикасында кардиологиялық жә не кардиохирургиялық кө мектi дамытудың 2008 - 2016 жылдарғ а арналғ ан, «Саламатты ө мiр салты» жө нiндегi 2008 - 2016 жылдарғ а арналғ ан салалық бағ дарламалары ә зiрлендi жә не енгiзiлдi;
шекараны санитариялық қ орғ ау жү йесi қ алыптасты: мемлекеттiк шекарада ел аумағ ын аса қ ауiптi инфекциялық аурулардың ә келiнуiнен жә не таралуынан қ орғ ауды қ амтамасыз ететiн санитариялық -карантиндiк пункттер желiсi кең ейтiлдi;
жалпы дә рiгерлiк практика қ ағ идаты бойынша жұ мыс iстейтiн бастапқ ы медициналық -санитариялық кө мек (бұ дан ә рi - БМСК) қ ызметiн реформалау жү ргiзiлдi, қ анайналым жү йесi ауруларын ерте анық тау тұ рғ ысынан балаларды, ересек халық ты профилактикалық қ арап-тексеру, ұ рпақ ты болу жү йесiнiң онкопатологиясын ерте анық тау тұ рғ ысынан ә йелдердi скринингтiк зерттеу жү ргiзiлуде;
дә рi-дә рмекпен тегiн жә не жең iлдiктi тү рде қ амтамасыз ету енгiзiлдi;
мемлекеттiк медициналық ұ йымдар желiсiн типтеу жә не стандарттау жү ргiзiлдi, денсаулық сақ тау ұ йымдары желiлерiнiң мемлекеттiк нормативi бекiтiлдi;
денсаулық сақ тау ұ йымдарының материалдық -техникалық базасын нығ айту жө нiндегi iс-шаралар жү ргiзiлдi;
тә уелсiз медициналық сараптама жү йесi қ ұ рылды;
2010 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап Бiрың ғ ай ұ лттық денсаулық сақ тау жү йесi (бұ дан ә рi - БҰ ДЖ) кезең -кезең мен енгiзiлуде, ол пациенттерге дә рiгер мен медициналық ұ йымды еркiн таң дауды қ амтамасыз етудi, медициналық қ ызмет кө рсетудiң бә секелестiк ортасын қ алыптастыруды, медициналық ұ йымдардың тү пкiлiктi нә тижелерге қ ол жеткiзуге бағ ытталғ ан жұ мысын жә не нақ ты шығ ындар бойынша медициналық қ ызметтерге ақ ы тө леудi кө здейдi;
туберкулез, психикалық жә не инфекциялық ауруларды емдеудi қ оспағ анда, стационарлық жә не стационарды алмастыратын кө мек кө рсетуге арналғ ан бюджеттi облыстық дең гейде, ал 2010 жылдан бастап республикалық дең гейде шоғ ырландыру жү ргiзiлдi;
денсаулық сақ тау менеджерлерiн даярлау жү зеге асырылуда;
«Қ азақ стан Республикасының денсаулық сақ тау секторындағ ы технологияларды беру жә не институционалдық реформа жү ргiзу» жобасы Дү ниежү зiлiк банкпен бiрлесiп iске асырылуда;
Дә рiлiк заттар дистрибуциясының бiрың ғ ай жү йесi енгiзiлдi;
денсаулық сақ тау саласына ақ параттық технологиялар енгiзiлуде: барлық ө ң iрлерде филиалдары бар республикалық ақ параттық -талдау орталығ ы қ ұ рылды;
санитариялық -эпидемиологиялық қ ызметтi қ айта қ ұ рылымдау жү ргiзiлдi, тiгiнен басқ ару қ ұ рылды;
денсаулық сақ тау саласындағ ы бақ ылау аясында тә уекелдi бағ алау жү йесi енгiзiлуде.

Медициналық -демографиялық жағ дай жә не сырқ аттанушылық
Мембағ дарламаны iске асыру кезең iнде:
демографиялық жағ дайдың жақ саруы, халық тың туу денгейiнiң 18, 42-ден (2005 ж.) 22, 75-ке (2008 ж.) дейiн артуы;
ө лiм-жiтiм кө рсеткiшiнiң тұ рақ тануы - 9, 74 (2005 ж. - 10, 37);
халық тың табиғ и ө су коэффициентiнiң 1000 адамғ а шақ қ анда 13, 01-ге (2005 ж. - 8, 05) дейiн ө суi байқ алды.
Республикада халық тың саны 2005 жылмен салыстырғ анда 762, 6 мың адамғ а ұ лғ айды жә не 2010 жылдың басында 16004, 6 мың адамды қ ұ рады. Мембағ дарламаны iске асыру кезең iнде сырқ аттанушылық тың сә л ұ лғ аю (1, 7%) ү рдiсi белгiлi болды. Сырқ аттанушылық қ ұ рылымында бiрiншi орынды тыныс алу ағ заларының аурулары (39, 37%), екiншi - жарақ аттанушылық пен уланулар (6, 88%), ү шiншi - несеп-жыныс жү йелерiнiң аурулары (6, 86%), одан кейiн асқ орыту ағ заларының аурулары (6, 46%), терi жә не терiасты жасушаларының аурулары (6, 08%), қ ан жә не қ ан ө ндiру ағ заларының аурулары (4, 24%), қ анайналым жү йесiнiң аурулары (3, 72%), инфекциялық жә не паразиттiк аурулар (3, 24%), басқ а да аурулар (23, 14%) алады.
Демографиялық жағ дайдағ ы оң iлгерiлеушiлiкке қ арамастан, ана мен бала денсаулығ ының темен дең гейi сақ талуда. Ұ рпақ ты болу ө зектi проблема кү йiнде қ алып отыр, некеге тұ рғ андардың 16 %-ғ а жуығ ы ұ рпақ сыз болып табылады. Бұ л кө бiнесе жыныстық жолмен берiлетiн инфекциялардың (бұ дан ә рi - ЖЖБИ) кең iнен таралуына жә не тү сiктiң жоғ ары дең гейiне байланысты, бұ л ө з кезегiнде халық тың, ең алдымен жас адамдардың қ ауiпсiз жыныстық мiнез-қ ұ лқ ымен айқ ындалады. Тiркелген жағ дайлардың статистикасына сә йкес елдегi 4 жү ктiлiктiң 1-i жасанды ү зумен аяқ талады. 15-19 жас аралығ ындағ ы жасө спiрiм қ ыздардың босану жиiлiгiнiң ұ лғ аю ү рдiсi бар жә не 2008 жылы 1000 адамғ а шақ қ анда 31, 1-дi қ ұ рады. Ана ө лiм-жiтiмiнiң негiзгi себептерi (100 мың тiрi туғ андарғ а шақ қ анда 2005 ж. - 40, 5; 2009 ж. - 36, 9) акушериялық қ ан кетулер, гестоздар, экстрагениталдық патологиялар болып отыр.
2005 жылы нә ресте ө лiм-жiтiмiнiң дең гейi 1000 тiрi туғ андарғ а шақ қ анда 15, 1-дi қ ұ рады. 2008 жылдан бастап тiрi туу жә не ө лi туу ө лшемдерiнiң енгiзiлуiмен нә ресте ө лiм-жiтiмiнiң кө рсеткiшi 20, 7-нi қ ұ рады жә не 2009 жылы 1000 тiрi туғ андарғ а шақ қ анда 18, 4-ке дейiн тө мендеу ү рдiсi байқ алады. Нә ресте ө лiм-жiтiмiнiң негiзгi себептерi перинаталдық кезең де туындағ ан жағ дайлар болып табылады (60, 4%). Нә ресте ө лiм-жiтiмiнiң қ ұ рылымында екiншi орынды туа бiткен патология алады, бұ л жү ргiзiлген ерте диагностиканың (туа бiткен патологияны анық тау мә нiне жү ктi ә йелдердiң скринингi) жеткiлiксiздiгiн, ата-аналардың саламатты ө мiр салтын сақ тамайтындығ ын жә не республиканың бiрқ атар ө ң iрлерiнде қ олайсыз экологиялық жағ дайды айғ ақ тайды.
2007 - 2009 жылдардағ ы деректердi талдау ө лiм-жiтiмнiң барлық себептерi арасында 1 жасқ а дейiнгi балалардың респираторлық аурулардан жә не пневмониядан ө лiм-жiтiмi 3-орынды, инфекциялық аурулардан ө лiм-жiтiмi 1-орынды алатынын кө рсеттi. 2008 жылы Қ азақ стан Республикасында 5 жасқ а дейiнгi балалардың пневмониямен сырқ аттанушылығ ының 33774 жағ дайы тiркелдi. 2008 жылы 5 жасқ а дейiн балалар ө лiм-жiтiмi жағ дайының жалпы саны 8 225 баланы қ ұ рады, пневмониядан 1, 5 мың бала қ айтыс болды.
Қ азiргi таң да пневмококктық инфекциядан ең тиiмдi жә не экономикалық пайдалы қ азiргi заманғ ы медицинадағ ы профилактикалық iс-шара вакцинация болып табылады. Республиканың профилактикалық екпелерiнiң кү нтiзбесiне 2 айлық балаларғ а пневмококктық инфекцияғ а қ арсы вакцинацияны енгiзу 5 жасқ а дейiнгi балалардың пневмониямен сырқ аттанушылығ ын 50 %-ғ а дейiн, ө лiм-жiтiмiн 20 %-ғ а дейiн айтарлық тай тө мендетуге қ ол жеткiзуге мү мкiндiк бередi.
Қ азiргi таң да Қ азақ станда егде жастағ ы адамдар барлық халық санының 7, 7 %-дан астамын қ ұ райды. Бiрiккен Ұ лттар Ұ йымы сарапшыларының болжамдары бойынша таяу жылдары Қ азақ станда егде жастағ ы адамдардың саны 11 %-ғ а артатындығ ы кү тiлуде. Соғ ан байланысты оларғ а медициналық кө мек кө рсетудi жақ сарту ү шiн республикада геронтологиялық кө мек жү йесiн қ ұ ру қ ажет.
Ө ткен бесжылдық кезең де ә леуметтiк мә нi бар аурулардың таралушылығ ы мен халық ө лiм-жiтiмiнiң кейбiр кө рсеткiштерiнiң тө мендеуi байқ алады. Мә селен, туберкулезден болғ ан сырқ аттанушылық пен ө лiм-жiтiм кө рсеткiшi (100 мың адамғ а шақ қ анда тиiсiнше 147, 3-тен 105, 5-ке дейiн жә не 20, 8-ден 12, 5-ке дейiн) тө мендеген. Сонымен қ атар осы ауру бойынша эпидемиологиялық жағ дай шиеленiскен кү йiнде қ алып отыр. Бә секеге қ абiлеттiлiктiң жаһ андық индексiнiң рейтингiнде Қ азақ стан сырқ аттанушылық бойынша 94-орында (2007 жылы - 130, 0 орын) жә не туберкулездiң бизнеске ә сер етуi бойынша 111 позицияда тұ р.
Жү ргiзiлiп жатқ ан ауқ ымды қ ұ рылысқ а, «DОТS-плюс» туберкулездi емдеу бағ дарламасының iске асырылуына қ арамастан, туберкулездiң таралуын, дә рiге тө зiмдiлiгiнiң дамуын жә не ө лiм-жiтiмдi эпидемиологиялық қ адағ алау мә селелерi ө зектi кү йiнде қ алып отыр.
Қ атерлi iсiкпен сырқ аттанушылық тың кейбiр кө рсеткiштерi (100 мың адамғ а шақ қ анда 192, 5-тен 182, 6-ғ а дейiн) тө мендегендiгi байқ алады. Сонымен қ атар, асқ ынғ ан тү рлерi кө беюде (16, 2%), ал ө лiм-жiтiм жалпы ө лiм-жiтiм себептерiнiң қ ұ рылымында ү шiншi орынды алады (12, 6%). Алайда жалпы республика бойынша сырқ аттанушылық тың тө мендеуiмен қ атар iрi ө неркә сiптiк ө ң iрлер бойынша кө рсеткiштердiң ө суi байқ алады. Қ атерлi iсiктермен сырқ аттанушылық тың ең жоғ ары ү лес салмағ ы Шығ ыс Қ азақ стан жә не Павлодар облыстарында (44, 5%) белгiленген.
Дү ниежү зiлiк денсаулық сақ тау ұ йымының (бұ дан ә рi - ДДҰ) жiктемесi бойынша Қ азақ стан АИТВ/ЖИТС iндетiнiң шоғ ырланғ ан сатысында (орташа ә лемдiк кө рсеткiш 1, 1% болғ анда халық тың 0, 2 %-ы). Халық аралық сарапшылардың бағ алау деректерi бойынша Қ азақ станда АИТВ ауруы бар тұ рғ ындардың саны 16 мың адамды қ ұ райды, бұ л тiркелгендердiң санынан 2 есеге жуық артық. АИТВ жұ қ тырғ андардың жалпы санының шамамен 1/4-iн қ ұ райтын АИТВ жұ қ тырғ ан ә йелдердiң саны ө суде. 2008 жылы жү ктi ә йелдер арасында АИТВ жұ қ пасының жиiлiгi 2005 жылдан бастап жыл сайын 0, 01 %-ғ а арта отырып, 0, 07 %-ды қ ұ рады, бұ л АИТВ-ның анадан балағ а берiлу ық тималдылығ ын арттырады. Сонымен қ атар, халық тың АИТВ/ЖИТС туралы хабардар болуының тө мендiгi осы патология бойынша жағ дайдың нашарлауының нақ ты қ ауiптiлiгiне ық пал етедi.
Жарақ аттанушылық тек Қ азақ стан ү шiн ғ ана емес, сонымен қ атар кө птеген ә лем елдерi ү шiн де қ азiргi заманғ ы медициналық -ә леуметтiк маң ызды проблемалардың бiрi болып отыр. Қ азақ станда жарақ аттар халық тың сырқ аттанушылық қ ұ рылымында, ең бекке уақ ытша жарамсыздық жә не ө лiм-жiтiм қ ұ рылымында екiншi орынды, бiрiншi рет мү гедектiкке шығ у бойынша ү шiншi орынды алады. Сонымен қ атар, ә ртү рлi жарақ ат алғ ан адамдарды оң алту жә не ең бекке жарамдылығ ын қ алпына келтiру бойынша жү йелi тә сiл жоқ.
Соң ғ ы жылдары алғ ашқ ы мү гедектiк дең гейiнiң терiс серпiнi қ алыптасты (10 мың адамғ а шақ қ анда республикада мү гедектiкке алғ ашқ ы шығ удың қ арқ ынды кө рсеткiшi 2007 жылы - 27, 7-нi, 2008 жылы - 28, 8-дi, 2009 жылы - 29, 2-нi қ ұ рады), бұ л денсаулық сақ таудың профилактикалық бағ ыттылығ ының нашарлығ ының дә лелi болып табылады.
Экологиялық ахуалдың нашарлауы қ оршағ ан ортаның зиянды факторларының ә серiне байланысты ауруларды (тыныс алу ағ заларының аурулары, онкологиялық аурулар, аллергиялық аурулар жә не тағ ы басқ алар) диагностикалау жә не емдеу қ ызметiне деген сұ раныстың артуына ық пал етедi.
Соң ғ ы жылдары санитариялық -эпидемиологиялық жағ дайдың оң серпiнi байқ алады, елеулi инфекциялық аурулардың бiрқ атарының тө мендегенi тiркелген, ал вакцинамен басқ арылатын кейбiр инфекциялық аурулар бойынша толық жою немесе элиминациялау мiндетi жолғ а қ ойылғ ан.
Жыл сайын қ ауiпсiз ауыз сумен қ амтамасыз етiлген халық тың ү лес салмағ ы артып келедi, ол 2009 жылдың қ орытындысы бойынша 81, 8 %-ды қ ұ рады, эпидемиялық маң ызды объектiлердiң санитариялық -эпидемиологиялық жағ дайы жақ саруда. Аса қ ауiптi инфекциялардың табиғ и ошақ тарында қ ажеттi профилактикалық iс-шаралар кешенi қ амтамасыз етiлдi, оларда халық тың топтық сырқ аттанушылық жағ дайларына жол берiлген жоқ. Шекаралас мемлекеттермен эпидемиологиялық жағ дайдың қ иындағ аны туралы шұ ғ ыл хабарлау жү йесi енгiзiлдi.
Сонымен қ атар, қ ызметтiң инфекциялық емес аурулардың алдын алу бойынша қ оғ амдық денсаулық сақ таудағ ы қ ызметiн кү шейту мә селелерi шешiмiн таппай келедi. Ө ткiзiлетiн санитариялық -эпидемиологиялық сараптаманың сапасы мен жеделдiгiн арттыру қ ажет, аккредиттеу жү йесi нашар дамығ ан, зертханалық зерттеулердiң жә не халық денсаулығ ына сыртқ ы орта факторларының ә сер ету қ ауiп-қ атерлерiн бағ алаудың халық аралық стандарттары жеткiлiксiз енгiзiлген. Ө нiмнiң жә не қ ызметтердiң қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету саласында тұ тынушылардың қ ұ қ ық тарын қ орғ ау жү йесi дамымағ ан.
Дезинфекциялаумен жә не дератизациялаумен айналысатын ұ йымдардың қ ызметiн бiрың ғ ай ү йлестiрудi қ алыптастыру бө лiгiнде олардың қ ызметiн жетiлдiрудi, ө ткiзiлетiн iс-шаралардың сапасы мен тиiмдiлiгiн арттыруды талап етедi.
Биологиялық терроризмнiң ө су қ ауiптерiне жә не аса қ ауiптi инфекциялардың таралуына байланысты ұ лттық биологиялық қ ауiпсiздiк жү йесiн қ ұ ру кажет.
ДДӨ деректерi бойынша адам денсаулығ ының 50 %-ы ө мiр салтына, кө птеген созылмалы инфекциялық емес аурулардың (жү рек-қ антамыры жү йелерiнiң аурулары, қ ант диабетi жә не басқ алар) дамуы да адамның ө мiр сү ру салтына байланысты. Соғ ан байланысты қ азақ стандық тардың саламатты ө мiр салтын қ алыптастыру жә не дене шынық тыруды дамыту маң ызды болып отыр. Сонымен қ атар, қ азiргi уақ ытта қ оғ амдық денсаулық сақ тау мә селелерiнде сектораралық жә не ведомствоаралық серiктестiк тетiгi жолғ а қ ойылмағ ан, бұ л мемлекеттiк органдардың, мемлекеттiк жә не жеке секторлардың денсаулық сақ тау саласындағ ы ө з мiндеттерiн жете тү сiнбеуiне, жауапкершiлiктi нақ ты бө лiсудiң болмауына, денсаулық сақ тау проблемаларын ақ параттық қ олдаудың нашарлығ ына байланысты.
Сондай-ақ халық денсаулығ ы дең гейiнiң тө мен болуының себептерi саламатты ө мiр салтын ұ стану жә не аурулардың алдын алу, қ оршағ ан ортаның қ олайсыз жағ дайының сақ талуы, суды тұ тыну мен тамақ тану мә селелерiнде халық тың жеткiлiксiз ақ параттандырылуы, сауаттылығ ы мен уә ждемесiнiң жеткiлiксiздiгi, халық тың ә леуметтiк ә лсiз санатының ә леуметтiк экономикалық нашарлығ ы болып табылады. Бұ дан басқ а, денсаулық сақ тау жү йесiнiң профилактикалық белсендiлiгiнiң тө мендiгi, яғ ни ауруларды болдырмауғ а емес, оларды емдеуге бағ ытталу сақ талуда.

Денсаулық сақ тау жү йесi
Денсаулық сақ таудың негiзгi кө рсеткiштерiнiң серпiнi денсаулық сақ тау саласына бағ ытталғ ан бюджет қ аражатын жыл сайын кө бейе тү скенiнiң дә лелi. Мә селен, 2004 - 2009 жылдар аралығ ындағ ы кезең де тегiн медициналық кө мектiң кепiлдiк берiлген кө лемiн (бұ дан ә рi - ТМККК) қ аржыландыру кө лемi 90, 5-тен 273, 1 млрд. тең геге дейiн кө бейген. 2009 жылы Алматы, Жамбыл, Қ ызылорда жә не Оң тү стiк Қ азақ стан облыстарының, ТМККК қ аржыландырылуын орта республикалық дең гейге дейiн кезең -кезең мен жеткiзуге республикалық бюджеттен ағ ымдағ ы нысаналы трансферттермен 5, 4 млрд. тең ге бө лiнген болатын.
Соң ғ ы жылдары денсаулық сақ тау саласындағ ы жан басына шақ қ андағ ы шығ ыстар кө лемi де айтарлық тай ө скен: 2004 жылы 8 740 тең ге болса, 2009 жылы 30 373 тең геге дейiн ө скен.
Мембағ дарламаны iске асырғ ан уақ ытта тө секпен қ амтамасыз етiлу кө рсеткiшi 10 мың адамғ а шақ қ анда 70, 2-ге дейiн тө мендеген (2005 ж. - 73, 1). Бұ л ретте, ауруханалық тө сектер саны тек 2 330 бiрлiкке азайды. Сонымен бiрге стационарғ а емдеуге жатқ ызылғ ан 30 %-ғ а дейiнгi науқ астар стационарлық емге мұ қ таж емес; жедел медициналық кө мектi шақ ырту саны (2005 ж. 4 658 971-ден 2008 ж. 4 978 393-ке дейiн), оның iшiнде негiзсiз шақ ыртулар саны (тиiсiнше 126 756-дан 189 498-ге дейiн) кө бейген.
Стационарды алмастыратын технологиялардың дамығ андығ ы байқ алады. Мә селен, амбулаториялық -емханалық ұ йымдардың жанындағ ы кү ндiзгi стационарда 445 145 науқ ас (2005 ж. - 278 813), ауруханалардағ ы кү ндiзгi стационарда - 64 081 науқ ас (2005 ж. - 56 728), ү йдегi стационарларда 158 758 науқ ас (2005 ж. - 155 480) емделген. 2009 жылы амбулаториялық -емханалық денсаулық сақ тау ұ йымдарында 104, 5 млн. пациент қ абылданғ ан (2005 жылы - 99, 3 млн.), бұ л 1 тұ рғ ынғ а шақ қ анда бұ рынғ ы - 6, 6 дең гейде қ алып отыр.
Қ азiргi таң да 50 денсаулық сақ тау ұ йымына Денсаулық сақ таудың бiрың ғ ай ақ параттық жү йесi (бұ дан ә рi - ДБАЖ) енгiзiлдi. Қ ашық тық тан мамандандырылғ ан медициналық кө мектiң қ олжетiмдiлiгiн арттыру мақ сатында Министрлiк 2004 жылдан бастап «Ауылдық (селолық) жерлерде денсаулық сақ таудағ ы телемедицинаны жә не ұ тқ ыр медицинаны дамыту» атты инвестициялық жобаны iске асырып келедi. Соғ ан байланысты қ азiргi таң да 14 ө ң iрде ауылдық денсаулық сақ тау саласына телемедицина кезең -кезең мен енгiзiлуде. Телемедицина сеанстары тү рлi бейiндегi мамандардың қ атысуымен телеконференция тү рiнде ө ткiзiледi: 2009 жылы 13 ө ң iрде 10 611 телемедициналық консультация ө ткiзiлдi.
Республикада денсаулық сақ тау ұ йымдары желiсiнiң жаң а мемлекеттiк нормативiне ө ту жалғ асуда. «Халық денсаулығ ы жә не денсаулық сақ тау жү йесi туралы» Қ азақ стан Республикасының Кодексiн iске асыру барысында Қ азақ стан Республикасы Ү кiметiнiң 2009 жылғ ы 15 желтоқ сандағ ы № 2131 қ аулысымен денсаулық сақ тау ұ йымдары желiсiнiң мемлекеттiк нормативi ә зiрлендi жә не бекiтiлдi, бұ л денсаулық сақ тау ұ йымдары желiсiн реттеуге, кө пбейiндi ауруханалар желiсiн қ ұ руғ а, БМСК-ның қ олжетiмдiлiгiн, бiрiншi кезекте ауыл халқ ы ү шiн қ олжетiмдiлiгiн қ амтамасыз етуге мү мкiндiк бередi. Бұ дан басқ а, медициналық ұ йымдарды шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ындағ ы мемлекеттiк кә сiпорын мә ртебесiне кезең -кезең мен ауыстыру басқ ару, қ аржыландыру жү йесiн, денсаулық сақ тау саласындағ ы инвестициялық саясатты жетiлдiруге, медициналық ұ йымдардың қ ызметтерiнiң экономикалық тиiмдiлiгiн арттыруғ а, сондай-ақ кадрмен қ амтамасыз ету мә селелерiн шешуге мү мкiндiк бередi.
Жоғ ары технологиялық қ ызметтер секторын дамыту жалғ асуда. Қ азiргi уақ ытта «Ұ лттық медициналық холдинг» АҚ (бұ дан ә рi - Холдинг) қ ұ рамына жоғ ары технологиялық кө мек кө рсететiн бес республикалық ғ ылыми орталық: Ана мен бала ұ лттық ғ ылыми орталығ ы, Республикалық балаларды оң алту орталығ ы, Республикалық диагностикалық орталық, Нейрохирургия ғ ылыми орталығ ы, Жедел медициналық жә рдем ғ ылыми-зерттеу институты кiредi. 2011 жылы тағ ы бiр объект - Кардиохирургия республикалық ғ ылыми орталығ ының қ ұ рылысын аяқ тау жоспарланып отыр.
Сонымен қ атар, денсаулық сақ тау секторында бiрқ атар iргелi проблемалар бар. Мә селен, денсаулық сақ тау саласы, ә сiресе бастапқ ы медициналық -санитариялық кө мектi дамытуда қ осымша салымдарды қ ажет етедi. ТМККК қ аржыландыруды жыл сайын ұ лғ айтуғ а қ арамастан (2003 ж. 64, 8 млрд. тең геден 2009 ж. 464, 1 млрд. тең геге дейiн), ол да қ осымша шығ ыстарды қ ажет етедi. Негiзгi проблемалар тек ресурстардың жеткiлiксiздiгiне байланысты емес, сонымен қ атар оларды пайдалану тиiмдiлiгiнiң тө мендiгiне де байланысты болып отыр, яғ ни қ азiргi таң да денсаулық сақ тауды басқ ару мен қ аржыландыру оның тиiмдiлiгiне емес, желiнiң қ уаттылығ ын ұ стауғ а бағ дарланғ ан.
БМСК-тi қ аржыландырудың тиiмдi тетiктерi: ынталандыру тө лемдерiне қ аржыландырудың болмауы (44%), нормативтiк қ ұ қ ық тық базаны жетiлдiрмеу, заң ды тетiктердiң болмауы (25%); денсаулық сақ тау менеджерлерiн нашар даярлау (6%) себептi жеткiлiксiз пайдаланылады.
Бұ дан басқ а, тариф белгiлеудiң объективтiк емес қ олданыстағ ы жү йесi, мемлекеттiк денсаулық сақ тау ұ йымдары дербестiгiнiң тө мендiгi мен бiлiктi менеджерлердiң болмауы медициналық қ ызметтердi ұ сынушылардың бә секелестiгiн дамытуды тежейдi.
Медициналық қ ызметтерге қ ол жеткiзудiң ә ркелкiлiгi мен медициналық қ ызметтер сапасының нашарлығ ы сақ талуда. Мә селен, Қ азақ стан халқ ының 40 %-дан астамын ауыл адамдарының қ ұ райтындығ ына қ арамастан, қ азiргi таң да денсаулық сақ тау саласының инфрақ ұ рылымы мегаполистерге, атап айтқ анда Астана жә не Алматы қ алаларына шоғ ырланғ ан. Бұ л елiмiздiң ә ртү рлi ө ң iрлерiндегi пациенттердiң сапалы жә не жоғ ары технологиялық медициналық қ ызметтерге қ олжетiмдiлiгiн айтарлық тай қ иындатады. Ө ң iрлер бойынша ресурстарды ә ркелкi бө лу де байқ алады. Мә селен, 2009 жылы ТМККК-ге арналғ ан шығ ыстарды жұ мсау бiр тұ рғ ынғ а шақ қ анда 12 964 тең геден 21 289 тең геге дейiн қ ұ рады.
Осығ ан байланысты ө ң iрлiк денсаулық сақ тау мә селесi аса кө ң iл бө лудi талап етедi, сондық тан Мембағ дарламаның негiзгi мiндеттерiнiң бiрi қ аржыландыруды, медициналық кө мектi ө ң iрлiк тең естiру, қ азақ стандық тардың сапалы жә не жоғ ары технологиялық медициналық кө мекке ә дiл қ ол жеткiзуiн қ амтамасыз ету болып табылады.
Қ азiргi таң да медициналық ұ йымдарды материалдық -техникалық қ амтамасыз етудiң жеткiлiксiз дең гейi проблемалы мә селе кү йiнде қ алып отыр. Мысалы, жедел медициналық жә рдемдi медициналық жабдық тармен жә не медициналық мақ саттағ ы бұ йымдармен жарақ тандыру республика бойынша 51, 69 %-ды қ ұ райды. Елдiң бiрқ атар ө ң iрлерiнде медициналық кө мек кө рсететiн ұ йымдар (жедел медициналық жә рдем станциясы, БМСК, сот-медициналық сараптама жә не басқ алар) бейiмделген ү лгiдегi емес ү й-жайларда орналастырылғ ан, 400-ден астам (4, 3 %) денсаулық сақ тау ұ йымы авариялық ғ имараттарда орналасқ ан.
Сонымен қ атар, денсаулық сақ таудың бiрiншi буынында жалпы дә рiгерлiк практика жә не халық пен профилактикалық жұ мыста денсаулық ты сақ таушы технологиялар нашар дамуда.
Бұ дан басқ а, нормативтiк талаптар қ аржылық қ амтамасыз етумен сә йкес келмейтiнi байқ алады. Бюджеттiң болмауына байланысты «Арнайы ә леуметтiк қ ызметтер туралы» Қ азақ стан Республикасының Заң ы iске асырылмай отыр.
Медицина қ ызметкерлерiне ең бекақ ы тө леу дең гейi тө мен кү йiнде қ алып отыр, олардың жұ мысының тү пкiлiктi нә тижесiне негiзделген ең бекақ ы тө леуге сараланғ ан тә сiл жоқ. Бұ дан басқ а, жер жерлерде, ә сiресе ауылдық ө ң iрлерде бiлiктi кадрлардың тапшылығ ы байқ алады, бұ л республиканың ауыл халқ ын медицина қ ызметтерiмен қ амтамасыз етудi қ иындатады.
БҰ ДЖ-ның белсендi енгiзiлуiне қ арамастан қ азiргi таң да денсаулық сақ тау саласында ақ параттық -коммуникациялық инфрақ ұ рылымның тө мен дең гейi, медициналық қ ызметкерлердiң арасындағ ы компьютерлiк сауаттылық дең гейiнiң тө мендiгi жә не емдеу-профилактикалық ү дерiстi автоматтандырудың жоқ тығ ы сақ талуда.
Мембағ дарламаны iске асыру кезең iнде денсаулық сақ тау кадрларын даярлау сапасына қ олжеткiзу жө нiнде нақ ты жұ мыстар жү ргiзiлдi. Медициналық жә не фармацевтикалық бiлiм берудiң нормативтiк базасы қ ұ рылды, 2007 жылдан бастап кә сiби бағ ытқ а негiзделген жә не ә лемдiк озық тә жiрибеге сү йенген медициналық жоғ ары бiлiм берудiң жаң а бағ дарламалары iске асырылуда. Мемлекеттiк медициналық жоғ ары оқ у орындары соң ғ ы 10 жылда алғ аш рет оқ ыту-клиникалық жә не зертханалық қ ұ рал-жабдық тар сатып алды, жоғ ары оқ у орындарының 85 %-ы ү лкен дербестiк алып, шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ындағ ы мемлекеттiк кә сiпорындар статусына ауысты. Бiлiм берудiң инновациялық технологияларын енгiзу жұ мыстары кезең -кезең iмен жү зеге асырылуда. Қ ұ рылғ ан оқ ыту-клиникалық орталық тары студенттер мен интерндердi клиникалық даярлық тан ө ткiзуге мә н беруге мү мкiндiк туғ ызып отыр. Медициналық бiлiм берудiң дү ниежү зiлiк федерациясы ұ сынғ ан сапаны жақ сартудың жаһ андық стандарттарына негiзделген базалық медициналық бiлiмдi институциялық аккредиттеудiң ұ лттық стандарттары ә зiрлендi. Мембағ дарламаны iске асыру кезең iнде медицина кадрларының бiлiктiлiгiн шетелде арттыруғ а, шетелдiк жетекшi мамандарды Қ азақ стан Республикасына тарта отырып, мастер-кластар ұ йымдастыруғ а кө п кө ң iл бө лiндi.
Денсаулық сақ тау саласын бiлiктi кадрлармен қ амтамасыз ету мә селесi ө зектi проблема кү йiнде қ алып отыр. Бү гiнгi таң да салада шамамен 59 мың нан астам дә рiгер ең бек етедi. Медициналық ЖОО-ларғ а қ абылдаудың 9, 5 %-дан астам ө суi есебiнен жоғ ары бiлiмi бар медицина кадрлары санының жыл сайын ұ лғ аюына, оқ у бiтiрушiлер санының ұ лғ аюына қ арамастан салада, ә сiресе ауылдық жерлерде кадрлардың тапшылығ ы сақ талуда. Ауыл халқ ының дә рiгер кадрларымен қ амтамасыз етiлу кө рсеткiшi қ аламен салыстырғ анда шамамен 4 есе кем. Қ азақ стан ө ң iрлерi бойынша дә рiгер кадрларды бө лудiң тең сiздiгi ө те жоғ ары болып сипатталады жә не кейбiр ө ң iрлерде 10 мың адамғ а шақ қ анда 9, 5-тен (Алматы облысы) 19, 3-ке (Қ арағ анды облысы) дейiн қ ұ райды.
Кадрлардың «қ артаю» ү рдiсi байқ алады. Салағ а жас мамандардың келуiнiң ұ лғ аюына қ арамастан, олардың ү лесi жеткiлiксiз жә не дә рiгер кадрлардың жалпы санының 4 %-ын қ ұ райды. Бұ рынғ ыша мамандық қ а деген қ ызығ ушылық тың тө мендiгi жә не уә ждемелiк тетiктердiң болмауы салдарынан ЖОО-ны бiтiрушi тү лектердi жұ мыспен қ амту дең гейi 87 %-дан аспайды.
Медицина кадрларының санаттылық дең гейiнiң жоғ ары болуына (42%) қ арамастан, олар кө рсететiн медициналық қ ызметтер сапасы тұ тынушылар мен жұ мыс берушiлердi қ анағ аттандырмайды.
Денсаулық сақ тау саласындағ ы ғ ылым саласы дү ниежү зiлiк стандарттардан айтарлық тай артта қ алып отыр, отандық ғ ылыми ө нiмнiң бә секелестiкке қ абiлетсiздiгi мен қ ажет етiлмейтiндiгi байқ алады. Кө рсетiлген мә селенi шешу ү шiн 2007 жылдан бастап Медицина ғ ылымын реформалау тұ жырымдамасы iске асырылуда. Медицина ғ ылымын басқ аруды жетiлдiру iс-шаралары басталды. Бiрқ атар ғ ылыми ұ йымдар зор дербестiкке қ ол жеткiзу ү шiн шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ындағ ы мемлекеттiк кә сiпорындар мә ртебесiне ауысты. Ғ ылыми-бiлiм беру-практикалық кластерлер қ ұ рылып жатыр. Ғ ылыми ұ йымдарда дә лелдi медицина орталық тары қ ұ рылды. Болашағ ы зор 40-тан астам ғ ылыми қ ызметкер АҚ Ш, Сингапур университеттерiнде ғ ылыми зерттеулер менеджментi бойынша оқ удан ө ттi. Халық аралық басылым беттерiнде рецензияланғ ан жарияланымдар кө бейiп, халық аралық патенттер пайда бола бастады. Медициналық ғ ылыми ұ йымдардың қ ызметiн рейтингтiк бағ алау жү йесi ә зiрлендi.
Қ абылданғ ан шараларғ а қ арамастан, кадрларды даярлау сапасы, жұ мыс iстеп жү рген мамандардың бiлiктiлiк дең гейi, БМСК кө рсететiн персоналдың тапшылығ ы, iрi қ алалардағ ы медицина қ ызметкерлерiнiң аса кө п шоғ ырлануы, жоғ ары жә не орта кә сiптiк медициналық бiлiм алғ ан медицина қ ызметкерлерi санының тең сiздiгi, жұ мысқ а деген уә ждемелiк ынталандырудың болмауы жә не денсаулық сақ тау қ ызметкерлерiн ә леуметтiк қ орғ алудың жеткiлiксiздiгi, ғ ылыми зерттеулердiң бә секеге қ абiлеттiлiгiнiң тө мендiгi, инновациялық жетiстiктердiң жоқ тығ ы Қ азақ станның денсаулық сақ тау саласындағ ы бiлiм беру қ ызметiнiң негiзгi проблемалары кү йiнде қ алып отыр.
Қ азақ стан Республикасында фармацевтика саласын нарық тық экономика жағ дайына бейiмдеу ү шiн қ айта ұ йымдастыру ү дерiсi басталды. «Халық денсаулығ ы жә не денсаулық сақ тау жү йесi туралы» Қ азақ стан Республикасының Кодексiн iске асыруда дә рiлiк заттардың, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдардың жә не медициналық техниканың айналысы саласын реттейтiн нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлер ә зiрлендi. Мемлекеттiк қ олдау шаралары отандық кә сiпорындардың сапалы фармацевтикалық ө нiмдерiн ө ндiру кө лемiн жә не номенклатурасын жыл сайын арттыруды қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан.
Дә рiлiк заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы тiркеу, сертификаттау, сапасын, сондай-ақ олардың жарнамасын бақ ылауды қ амтамасыз ету қ ызметi тә ртiпке келтiрiлген. Ұ лттық ақ параттық дә рi-дә рмек орталығ ы қ ұ рылды.
Нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлердi Еуроодақ елдерiнiң нормаларына сә йкес ү йлестiру жұ мыстары басталды. Қ азақ стан Республикасы Еуропалық фармокопея комиссиясының ресми бақ ылаушысы жә не дә рi-дә рмектердiң жанама ә серлерiнiң мониторингi бойынша ДДҰ -ның халық аралық бағ дарламасының толық қ ұ қ ық ты қ атысушы ел болды. Республикалық жә не жергiлiктi бюджеттер есебiнен сатып алынатын дә рiлiк заттардың бағ асын мемлекеттiк реттеу енгiзiлдi, бұ л олардың бағ асын орташа есеппен 30 %-ғ а арзандатуғ а мү мкiндiк туғ ызды.
Ә лемдiк тә жiрибенiң негiзiнде дә рiлiк заттар мен медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды дистрибуциялаудың бiрың ғ ай жү йесi қ ұ рылды, бұ л қ аржы қ аражатын айтарлық тай ү немдеуге жә не отандық препараттарды тұ тыну ү лесiн бiрнеше есеге арттыруғ а мү мкiндiк туғ ызды. Ауыл халқ ына дә рiлiк кө мектiң жеке қ олжетiмдiлiгiн қ амтамасыз ету ү шiн дә рiханалық ұ йымы жоқ 3000-нан астам ауылдық елдi мекенде БМСК объектiлерi арқ ылы дә рiлiк заттарды ө ткiзу ұ йымдастырылды.
Фармацевтика қ ызметiнде қ ол жеткiзген табыстармен қ атар бiрiншi кезекте шешудi кажет ететiн белгiлi бiр мiндеттер бар.
ТМККК тiзбесiне сә йкес сапалы фармацевтикалық ө нiмнiң қ олжетiмдiлiгiн қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан ұ лттық дә рi-дә рмек саясатының жаң а жобасын ә зiрлеу қ ажет. Кеден одағ ына мү ше елдердiң фармацевтикалық жиынтық нарығ ында импорт, АҚ Ш долларымен есептегенде 17 миллиардтан асады. Фармацевтика саласын қ арқ ынды дамыту ү шiн шығ арылатын дә рiлiк препараттардың бә секеге қ абiлеттiлiгiн арттыру жұ мыстарын жү ргiзу қ ажет жә не халық аралық нарық қ а шығ у керек, оның iшiнде кеден одағ ы аясында тү пкi ө нiм сапасын бақ ылау жү йесiнен ө ндiру сапасын қ амтамасыз ету жү йесiне, дистрибьюторлық жә не дә рiханалық практикағ а кө шу қ ажет.
Денсаулық сақ тау саласындағ ы жағ дайды талдай отырып, жалпы саланың кү штi жақ тары ретiнде мыналарды атауғ а болады:
денсаулық сақ тау саласын дамытудың нақ ты белгiленген басым бағ ыттары;
денсаулық сақ тау саласын мемлекеттiк қ аржыландыруды айтарлық тай ұ лғ айту;
ел халқ ының негiзгi медициналық -демографиялық кө рсеткiштерiнiң тұ рақ тануы мен жақ саруы, оның iшiнде ә леуметтiк мә нi бар аурулар бойынша сырқ аттанушылық тың тө мендеуi;
денсаулық сақ тау объектiлерiнiң қ алпына келтiрiлуi жә не жаң аларының салынуы;
емдеу-диагностикалық ү дерiске жаң а медициналық технологиялардың енгiзiлуi;
ауылдық жерлердiң медициналық ұ йымдарында телемедициналық пункттердiң болуы;
елдiң барлық ө ң iрлерiнде филиалдары бар республикалық медициналық ақ параттық -талдау орталығ ының болуы;
халық тың дә рiлiк заттарғ а қ олжетiмдiлiгiнiң жақ саруы.
Ә лсiз жақ тары:
денсаулық сақ тау ұ йымдарының, ә сiресе ауылдық аумақ тарда қ анағ аттанарлық сыз материалдық -техникалық базасы;
мемлекеттiң, жұ мыс берушiнiң жә не азаматтың денсаулық сақ тау ү шiн ортақ жауапкершiлiгiнiң жоқ тығ ы;
азаматтардың дә рi-дә рмекпен қ амтамасыз етуге қ ұ қ ық тарын iске асырудың нақ ты тетiктерiнiң болмауы;
ө ң iрлерде жә не республикалық маң ызы бар қ алаларда ұ сынылатын медициналық қ ызметтердiң сапасындағ ы ү лкен айырмашылық
медицина кадрларын даярлау сапасының жеткiлiксiздiгi;
денсаулық сақ тау менеджерлерiн даярлау институты нашар дамығ ан;
кардиохирургия, нейрохирургия, трансплантология, травматология, басқ а да бiрқ атар мамандық тар, сондай-ақ менеджмент саласында арнаулы бiлiктiлiктiң жекелеген бағ ыттары бойынша кадрлар тапшылығ ы;
денсаулық сақ тау жү йесiнiң, ә сiресе ауылдық ө ң iрлерде бiлiктi кадрлармен нашар қ амтамасыз етiлуi;
пациенттiң жә не медицина қ ызметкерiнiң қ ұ қ ық тарын қ орғ ау жү йесi нашар дамығ ан;
ауылдық жерлердегi шалғ ай орналасқ ан елдi мекендердегi, ә сiресе халық тың ә леуметтiк аз қ амтылғ ан топтарының медициналық қ ызметтерге қ олжетiмдiлiгiнiң тө мендiгi;
денсаулық сақ тау ұ йымдарында ә леуметтiк жұ мыс жө нiндегi мамандардың болмауы.
Мү мкiндiктер:
ә лемдiк экономиканың тұ рақ тануы;
медициналық жә не фармацевтикалық ғ ылымның дамуы, ауруларды диагностикалау мен емдеудiң жаң а ә дiстерiнiң пайда болуы;
Дү ниежү зiлiк банктiң инвестициялық қ олдауы;
денсаулық сақ тау саласындағ ы басқ арудың жаң а тиiмдi ә дiстерiнiң пайда болуы;
денсаулық сақ тау секторында ақ параттық технологияларды дамыту;
халық тың арасында спортты танымал ету, спортпен шұ ғ ылданатын халық тың санын ұ лғ айту;
ДДҰ қ олдауымен кө птеген елде темекi шегуге жағ ымсыз қ атынасты қ алыптастыру;
шектес мемлекеттермен эпидемиологиялық ахуалдың асқ ынуы туралы шұ ғ ыл хабарлау жү йесiнiң болуы.
Қ ауiптер:
тұ маудың, Н1N, Н5N1 жаң а вируленттiк тү рлерiнiң оқ ыстан пайда болуы;
қ азiргi заманғ ы медициналық жабдық тар мен фармацевтикалық препараттарғ а бағ алардың ө суi;
елдiң аграрлық ө неркә сiбiнде пестицидтер мен тың айтқ ыштардың, Қ азақ стан Республикасына импортталатын ө нiмдердiң жеткiлiктi реттелмеуi;
елдiң мал шаруашылығ ында гормоналдық жә не фармацевтикалық препараттарды, Қ азақ стан Республикасына импортталатын ө нiмдердi пайдалану;
ел аумағ ында аса қ ауiптi инфекциялардың табиғ и ошақ тарының болуы;
кейбiр ө ң iрлерде қ ауiпсiз ауызсу кө здерiнiң болмауы.


Данная страница нарушает авторские права?





© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.